Dat heeft de ministerraad vrijdag besloten. Het aantal gevangeniscellen neemt de komende jaren met ruim 13 procent af. Over 5 jaar zijn er van de 12.595 plaatsen in de gevangenis nog 10.917 over. Het kabinet wil met de maatregelen 340 miljoen euro besparen op het gevangeniswezen.

Ruim 3700 gevangenismedewerkers moeten op zoek naar ander werk. Voor een deel kan dit worden opgevangen met natuurlijk verloop, maar 2400 personeelsleden moeten aan een andere baan worden geholpen.

Staatssecretaris Fred Teeven (Veiligheid en Justitie) sprak vrijdag van „zware maatregelen. Heel veel gevangenissen gaan dicht”. Hij wees erop dat in vergelijking met eerdere voornemens het noorden van het land, Zuid-Limburg en Zeeland wordt ontzien. Wel sluiten daar de gevangenissen in Hoogeveen en Maastricht. In Middelburg sluit een van de twee locaties.

Meer dan de helft van alle gevangenen (5712 plaatsen) zal een cel moeten gaan delen met andere gevangenen. Er gaat meer met enkelbanden gewerkt worden en verloven worden aan banden gelegd.

Tbs’ers moeten eerder naar goedkopere en lichtere zorg. Hierdoor kan de duur van de behandeling terug van gemiddeld 10 naar 8 jaar. De particuliere tbs-klinieken Oldenkotte in Rekken en 2Landen in Utrecht gaan dicht, evenals de rijksinrichting Veldzicht in Balkbrug.

Capaciteit in jeugdgevangenissen die achter de hand werd gehouden, verdwijnt definitief. Ook komt er minder ruimte om vreemdelingen in bewaring te nemen. Daar blijven 933 plaatsen over.

Reacties politiek

Ahmed Marcouch, Tweede Kamerlid PvdA: „De PvdA heeft er altijd bij het kabinet op aangedrongen om bij de bezuinigingen op Justitie het behoud van banen centraal te stellen. We zijn dan ook tevreden dat het kabinet alles op alles zet om zoveel mogelijk te bezuinigen op stenen, en zo min mogelijk op mensen. De PvdA vindt het eerlijk en sociaal dat de werkgelegenheid centraal staat. Ook is de PvdA tevreden met het feit dat onze krimpregio’s, met name in het noorden van het land, worden ontzien. De PvdA ziet ook dat sommige maatregelen uiterst pijnlijk zijn. Vooral de forensische zorg en de rechtsbijstand krijgen harde klappen te verduren. We verwachten van de staatssecretaris dat hij ook hier de pijn zoveel mogelijk probeert te verzachten en oog blijft houden voor een eerlijke en sociale uitvoering.”

SP-Kamerlid Nine Kooiman: „Dit is een dramatische beslissing voor het gevangenispersoneel. Zij krijgen ontslag, hun inrichting wordt gesloten en er wordt tegelijkertijd waarschijnlijk een commerciële mega-bajes gebouwd. Nederland zal onveiliger worden nu ‘crimefighter’ Teeven criminelen thuis op de bank zet met een enkelbandje en de noodzakelijk behandelingen van criminelen wordt afschaft. Natuurlijk haal je met het dichtgooien van hele gevangenissen en het ontslaan van duizenden mensen veel geld binnen. Maar dat betekent wel dat criminelen onbehandeld blijven. Op de lange termijn zullen criminaliteitscijfers weer hoger worden, met alle bijkomende kosten. Goedkoop wordt daarmee duurkoop.”

Madeleine van Toorenburg, Tweede Kamerlid CDA: „Wij zijn erg geschrokken van de plannen van staatssecretaris Teeven. Dit zijn draconische maatregelen. Wij zijn het er absoluut niet me eens dat zoveel gevangenissen dicht gaan en zoveel mensen op straat komen te staan. Teeven laat een onevenredig deel van de bezuinigingen terecht komen bij de gevangenissen. Mensen komen thuis op de bank te zitten met een enkelbandje en een biertje. Dit is onverantwoord.”

Gerard Schouw, Tweede Kamerlid voor D66: „Dit is een draconische bezuiniging op het gevangeniswezen. Staatssecretaris Teeven spreekt van een versobering, D66 vindt het echter een kaalslag, waarvan de gevolgen voor de hele justitieketen nog niet te overzien zijn. De staatssecretaris laat de rechterlijke macht en de politie op volle toeren draaien om zoveel mogelijk boeven te pakken en zo streng en lang mogelijk te straffen. Hoe rijmt hij dit met een dergelijke bezuiniging?”

„Houdt de staatssecretaris ook al rekening met de effecten van zijn streng, strenger, strengst beleid. Als dit effectief is, komen er alleen gevangenen bij. Daarnaast lopen er nog ongeveer 14.000 veroordeelde criminelen rond op straat, die hun straf nog moeten uitzitten. Hebben we over vijf jaar een cellentekort?”

Lilian Helder, Tweede Kamerlid voor de PVV: „De PVV vindt de door staatssecretaris Teeven aangekondigde bezuinigingsplannen op het gevangeniswezen desastreus. Niet alleen voor het gevangenispersoneel, maar voor de maatschappij als geheel en voor de slachtoffers in het bijzonder. Als gevangenissen gesloten moeten worden vanwege dalende criminaliteit, dan is het een ander verhaal, maar de criminaliteit neemt nog steeds in ernst en in omvang toe. En er lopen nog steeds meer dan 15.000 veroordeelde criminelen vrij rond. Dit kabinet bezuinigt niet alleen het land kapot, maar zet voor criminelen de deuren letterlijk wagenwijd open.”

„Het feit dat criminelen met een enkelbandje naar huis mogen, terwijl ze in de gevangenis moeten zitten, is onverteerbaar. Aangezien de PVV voorstander is van versobering van de gevangenissen, zijn er twee hele kleine lichtpuntjes. Gedetineerden kunnen best een cel met elkaar delen. Daarnaast is het betalen van een eigen bijdrage in economisch moeilijke tijden niet meer dan rechtvaardig.”

Liesbeth van Tongeren, Tweede Kamerlid voor GroenLinks: „Als het kabinet besluit softdrugs te legaliseren zijn er direct grote besparingen bij justitie, politie en de gevangenissen. Het kabinet moet daarvoor kiezen en niet voor harde en onnodige bezuiniging op preventie, behandeling en resocialisatie van veroordeelden. Juist die zaken zorgen voor een veilige en humane samenleving.”

VVD-Kamerlid Ard van der Steur: „De VVD kan het plan op hoofdlijnen steunen. Wij zijn ervan overtuigd dat de gepresenteerde plannen geen negatieve gevolgen hebben voor de veiligheid van onze samenleving. Bovendien kent het plan enkele maatregelen waar de VVD al langer voor heeft gepleit. Zo staan we positief tegenover de versobering van het gevangeniswezen door het gebruik van meerpersoonscellen.

Ook het voorstel om gevangen moeten mee te laten betalen aan de algemene kosten van levensonderhoud is een voorstel dat door de VVD van harte wordt ondersteund. We kunnen ons zich ook vinden in elektronische detentie.”