Zo’n 1000 mensen namen woensdag in Amsterdam deel aan de stille tocht ter herdenking van Anja Joos. Vorige week kwam zij om het leven na een ruzie met een aantal jongeren, voor het merendeel van Marokkaanse afkomst. Haar dood werd voor velen het symbool van de afgenomen tolerantie tegenover daklozen en drugsverslaafden.Aanvankelijk leek het te gaan om een uit de hand gelopen actie tegen winkeldiefstal. Al eerder waren er in Amsterdam gevallen waarbij het personeel van een supermarkt het recht in eigen hand nam en winkeldieven te fors aanpakte. Toen lag de publieke sympathie veelal bij het winkelpersoneel. Prins Bernhard verklaarde zich openlijk bereid hun boete te betalen.

Bij de kwestie-Joos richt de verontwaardiging van het publiek (althans van dat deel dat zich laat horen) zich juist tegen de desbetreffende supermarkt en haar hardhandige personeel. Een tijdlang werd de vestiging van Dirk van de Broek door de politie bewaakt.

Inmiddels is duidelijk geworden dat het slachtoffer ditmaal ten onrechte van winkeldiefstal verdacht werd. Het kwam veeleer door de scheldwoorden die de vrouw het Marokkaanse winkelpersoneel en zijn vrienden toevoegde dat de situatie uit de hand liep.

Bij een correcte afwikkeling van de zaak was er niets aan de hand geweest. Maar supermarktpersoneel is nu eenmaal niet opgeleid als opsporingsambtenaar en drugsverslaafden zijn ook meestal niet op hun mondje gevallen.

De bevolkingssamenstelling van een stad als Amsterdam is de laatste decennia steeds problematischer geworden. De anonimiteit van de grote stad en de grote mate van tolerantie (onder meer ten aanzien van drugs) leidden tot een toestroming van daklozen, drugsverslaafden en alcoholisten. In een aantal gevallen ook van over de grens. Ten aanzien van drugs mag er in Amsterdam immers meer dan in Duitsland.

Uiteraard veroorzaken die daklozen en verslaafden overlast. Een deel van hen moet door diefstal aan de kost komen, ook al heeft men een uitkering. Het leven van een alcoholist of een drugsverslaafde is nu eenmaal niet goedkoop.

Verder worden onze steden bevolkt door grote groepen allochtonen. In sommige wijken vormen zij de meerderheid van de bevolking. Qua opleiding en inkomen zitten zij veelal aan de onderkant van de maatschappij. Velen zijn werkloos. Een deel van hen komt op het verkeerde pad terecht.

Voor de politie hebben zij weinig ontzag. Vergeleken met de agenten in Turkije of Marokko zijn dat maar slappelingen. Gemakkelijk nemen ze daarom het recht in eigen hand als ze een dief betrapt hebben of zich beledigd voelen. In Amsterdam liep dat vorige week verkeerd af.

De oplossing zal in twee richtingen gezocht moeten worden. Gevallen van zinloos geweld en eigenrichting moeten stevig worden aangepakt. Maar die strategie moet wel gecombineerd worden met een harde aanpak van winkeldieven, straatrovers en mensen die veel overlast geven, zoals daklozen en verslaafden.

Al te grote tolerantie leidt tot een verloedering van de samenleving, waarin het recht van de sterkste of van de grootste groep zegeviert. Dat heeft de ontwikkeling van de laatste jaren wel laten zien.