Dat concludeerde IRIS, het analistenbureau van Rabobank en Robeco, gisteren uit een onderzoek onder 84 bedrijven. De betrokken bedrijven vertegenwoordigen 98 procent van de marktwaarde van beursgenoteerde ondernemingen in Nederland. De analisten hebben bekeken in hoeverre deze bedrijven de concrete aanbevelingen van Tabaksblat al toepassen.

Volgens IRIS gaat voedingsconcern Unilever het beste om met behoorlijk bestuur. Het concern scoort een rapportcijfer 7. De bedrijven Fortis, Philips, Imtech en Akzo Nobel volgen met een rapportcijfer rond de 6. Hunter Douglas bungelt onder aan de lijst met een 0,5.

Van de grote fondsen op de beurs in Amsterdam springen KPN, Ahold en Heineken in het oog. De drie bedrijven moeten het doen met het rapportcijfer 2.

Uit diverse onderzoeken blijkt dat ondernemingen met een gesloten bedrijfscultuur slechter presteren op de beurs dan vergelijkbare branchegenoten. Beleggers bouwen een zogeheten risicopremie in de koers in, omdat ze vrezen dat er onverwacht lijken uit de kast komen vallen. Een betere ”corporate governance” zou de beurskoers van deze bedrijven opstuwen.

IRIS benadrukt dat het niet zozeer om de individuele rapportcijfers gaat, maar dat het analistenbureau een algemeen beeld wil schetsen van de bestuurscultuur in Nederland. Met een gemiddelde waardering van 3,3 constateert onderzoeker Michiel Smith dat er „een flinke kloof gaapt tussen de aanbevelingen en de huidige praktijk.”

Dat komt onder meer doordat de analisten direct nadat Tabaksblat zijn rapport in juli presenteerde, aan de slag zijn gegaan. De bedrijven worden dus afgerekend op oudere opvattingen over behoorlijk bestuur en toezicht op de onderneming. IRIS wil het onderzoek jaarlijks gaan uitvoeren, zodat beleggers kunnen zien of bedrijven de tips van Tabaksblat daadwerkelijk oppikken.

Daarnaast hebben de analisten alleen gebruikgemaakt van informatie die particuliere beleggers makkelijk boven water kunnen krijgen. Volgens Smith zouden veel bedrijven dan ook met sprongen vooruitgaan als bestuurders hun regels voor goed bestuur zouden publiceren op bijvoorbeeld hun website. „Ik denk dat een belangrijk pijnpunt in de informatievoorziening zit”, aldus de IRIS-onderzoeker.

Opvallend is dat grote multinationals over het algemeen relatief goed scoren in het overzicht. Volgens Smith komt dat doordat deze bedrijven gewend zijn aan de tucht van de Amerikaanse toezichthouders, die op veel fronten beduidend strenger zijn dan hun Europese collega’s. Voorts hebben de multinationals meer geld om zaken zoals goed ondernemerschap te financieren.

Dat financiële concerns zich eveneens in de bovenste regionen van de lijst weten te wringen, komt volgens Smith doordat deze bedrijven bij de gratie van vertrouwen bestaan. „Financiële concerns zijn transparant, omdat beleggers en consumenten het idee moeten hebben dat ze hun geld veilig wegzetten”, aldus Smith.

De commissie onder leiding van de voormalig Unilever-topman en meervoudig commissaris Tabaksblat presenteerde deze zomer een nieuw pakket regels over corporate governance, goed ondernemingsbestuur. De code moet nog worden vastgelegd in wetgeving.