Dat was gisteren de harde boodschap van het Diabetes Fonds bij de start van de nieuwe preventiecampagne ”Lang zal je leven”. Sleutelfiguren uit de gezamenlijke diabetesorganisaties wonden er geen doekjes om: het roer moet om. Afschrikwekkend voorbeeld vormen de Verenigde Staten. In bepaalde staten heeft inmiddels 12 procent van de bevolking suikerziekte, veelal in de vorm van diabetes type 2, ook wel ouderdomsdiabetes genoemd. Die benaming gaat inmiddels niet meer op, want de ziekte openbaart zich op steeds jongere leeftijd. „Mijn jongste patiënt is pas negen jaar geworden”, aldus dr. H. J. Aanstoot, voorzitter van de Diabetes Federatie en kinderarts in het IJssellandziekenhuis in Capelle aan den IJssel.

Het Diabetes Fonds bestaat 25 jaar, maar „er is geen reden voor een echt feestje”, aldus directeur Bert Kuipers. Het aantal diabetespatiënten neemt zeer snel toe. In 1993 hadden in Nederland 250.000 mensen suikerziekte. Tien jaar later zijn dat er 480.000, bijna een verdubbeling. „Elk jaar krijgen we er 65.000 diabeten bij. Daarnaast zijn er naar schatting nog een kleine 400.000 Nederlanders die ook diabetes hebben, maar dat nog niet weten. De symptomen van diabetes -dorst, veel drinken en veel plassen- worden vaak niet tijdig onderkend, mede door de geringe klachten en het sluipende verloop van de aandoening. Tel daarbij nog de mensen die in het voorstadium van suikerziekte verkeren -prédiabetes- en je komt uit op 1,5 miljoen”, aldus Kuipers.

Hij spreekt van een zorgwekkende ontwikkeling. „Suikerziekte is een ernstige aandoening. Uit onderzoek dat we hebben gedaan, blijkt echter dat veel Nederlanders dit niet onderkennen. Ze denken dat diabetes een onschuldige ziekte is. Met een suikervrij gebakje en wat aanpassingen in de voeding zijn de problemen wel op te lossen.”

Kuipers staaft zijn verhaal met enkele cijfers: uiteindelijk overlijdt 60 tot 70 procent van de diabeten vroegtijdig aan hart- en vaatziekten. Op de hartbewakingsafdelingen van de ziekenhuizen heeft 30 tot 40 procent van de patiënten diabetes. De helft daarvan wist dat voor die tijd niet. Diabetes is de belangrijkste oorzaak van slechtziendheid en blindheid door netvliesdegeneratie, het veroorzaakt hart- en vaatziekten en stoornissen in de seksuele functies bij mannen, de nieren kunnen aangetast raken en uiteindelijk zijn soms ook amputaties van de voeten nodig. Centrale oorzaak van alle problemen is aantasting van de bloedvaten.

Vergrijzing en leefstijlfactoren vormen de belangrijkste oorzaken van de stijging van het aantal diabeten. Een belangrijke risicofactor is overgewicht. Zo’n 40 procent van de Nederlanders is te zwaar. Gebrek aan beweging en ongezonde voeding vormen eveneens belangrijke risicofactoren. Met de preventiecampagne wil het Diabetes Fonds mensen daarop wijzen. Op de website ”www.langzaljeleven.nl” kunnen bezoekers meedoen aan een gezondheidstest en hun eigen persoonlijke risico bepalen.

In de collecteweek van het Diabetes Fonds van 26 oktober tot en met 1 november rijdt er een Ontbijtbus door Nederland om mensen te informeren hoe zij diabetes kunnen voorkomen. Voor de Ontbijtbus is gekozen omdat onderzoek gedurende acht jaar onder 2800 Amerikanen heeft aangetoond dat een ontbijt de kans op overgewicht en prédiabetes met 35 tot 50 procent verkleint. De oorzaak is nog onduidelijk, maar vermoedelijk pakken mensen die ontbijten minder snel een calorierijke snack als tussendoortje.

Tijdens de campagneperiode van het Diabetes Fonds, die tot 1 november duurt, wil de organisatie geld inzamelen voor onderzoek naar de oorzaken van diabetes en naar de redenen waarom de ene persoon wel suikerziekte krijgt en de andere niet. Geraamde kosten van de onderzoeken: 15 miljoen euro. „Dat willen we met deze campagne ophalen”, aldus Kuipers.

Zijn organisatie staat niet afwijzend tegenover samenwerking met de Hartstichting en de Kankerbestrijding. Als het gaat om preventie, dragen die dezelfde boodschap uit: zorg voor het juiste gewicht, beweeg minimaal een halfuur per dag (fietsen, wandelen), eet dagelijks 200 gram groente en twee stuks fruit, gebruik een vezelrijke voeding (volkorenbrood, muesli, vollegraanproducten), vermijd zo veel mogelijk de consumptie van verzadigde vetten, maar gebruik wel olijfolie en visvetzuren.

Uit Fins onderzoek is inmiddels gebleken, dat de kans op diabetes aanzienlijk verminderd kan worden door eenvoudige veranderingen in levensstijl. Met slechts een gering gewichtsverlies (5 procent) en meer lichaamsbeweging (30 minuten per dag) kon de ontwikkeling van diabetes met 58 procent worden teruggedrongen of ten minste uitgesteld. Het onderzoek is gehouden onder 522 mensen met overgewicht en een gestoorde stofwisseling van glucose, het voorstadium van suikerziekte.

Dr. R. Heine, hoogleraar diabetologie en verbonden aan het VU Medisch Centrum in Amsterdam, ziet vergelijkbare effecten in een nog lopende Nederlandse studie waarvan enkele tussenstanden inmiddels bekend zijn.

Heine signaleert een tekortschietende zorg voor diabeten. „We hebben een overvloed aan richtlijnen, maar ze worden onvoldoende nagevolgd. Slechts bij de helft van de diabetespatiënten is de bloeddruk goed geregeld en slechts 20 tot 25 procent krijgt cholesterolremmende middelen, terwijl 70 tot 80 procent ze nodig heeft. Niet alleen patiënten zijn vaak onvoldoende bekend met de complicaties van diabetes, maar ook artsen onderschatten de aandoening.”