Het Centraal Planbureau (CPB) kwam vorige week met nieuwe cijfers over de Nederlandse economie. Daaruit blijkt dat de export het goed doet. Dit bewijst dat we nog steeds een goede concurrentiepositie hebben. Ook de overheidsbestedingen dragen bij aan de groei. Veel politici en economen pleiten daarom voor nóg meer investeringen door de overheid.

Maar feitelijk draagt de overheid al fors bij aan de groei. En we zullen het tekort echt naar beneden moeten bijstellen om niet op de pof te blijven leven. Nederland schiet eigenlijk op maar één punt echt tekort: een enorme daling van het consumentenvertrouwen. Dat remt de groei meer dan in andere landen. Dat moet en kan anders.

Kansen benutten

In reactie op het CPB pleiten sommigen voor meer en andere actie van de overheid. Nu is het een feit dat de overheid een taak heeft als het gaat om de economie. Wat mij betreft moet Den Haag daarom snel duidelijkheid bieden over de kabinetsplannen. Er ligt een regeerakkoord, dat een begin van duidelijkheid biedt. Maar ook niet meer dan een begin. Gelet op de staatsrechtelijke en politieke patstelling na 12 september is dat niet een-twee-drie op te lossen.

Is dat erg? Natuurlijk zou het beter zijn als politiek Den Haag de zaakjes op orde zou hebben. Maar mijn stelling is dat de sleutel tot een verandering ten goede niet op het Binnenhof ligt. Uiteindelijk is niet de overheid de regisseur van vertrouwen, maar de samenleving zelf. De overheid stelt slechts de randvoorwaarden.

De motor van het vertrouwen zit bij de bedrijven en bij consumenten. Als de overheid veiligheidsvoorschriften regelt voor het rijden op de snelweg, maar niemand pakt de auto, dan zijn investeringen in snelwegen niet rendabel.

Mijn stelling is dat de Nederlandse samenleving te negatief reageert op ontwikkelingen. Kijk naar het woonakkoord. Maat­regelen om starters te helpen en de doorstroming op de woningmarkt te bevorderen, werden door diverse politieke spraakmakers en door journalisten of zelf­benoemde deskundigen soms al na een paar minuten naar de prullenbak verwezen, nog voordat ze ze goed hadden kunnen lezen. En deels hadden ze nog gelijk ook met hun kritiek. Herstel op de woningmarkt is een zaak van ons allemaal. Nederlanders moeten de kansen benutten die door de prijsdalingen worden geschapen.

Top 5

De constatering dat vertrouwen lastig terugkomt als er zo veel onzekerheid is, is juist. Maar hoort bij ondernemerschap niet juist het goed kunnen omgaan met en inspelen op onzekerheden? Wie denkt dat er anno 2013 een volstrekt zekere omgeving gecreëerd kan worden, is afkomstig uit het Land van Ooit of leeft in Fantasia­land. Het is nu eenmaal zo dat internationalisering, in combinatie met politieke verdeeldheid, onzekerheid creëert.

De uitdaging voor politici is om waar mogelijk een bijdrage te leveren aan het zo veel mogelijk verminderen van die onzekerheid. Maar het is de uitdaging voor werkend en wonend Nederland om goed om te gaan met onzekerheid en niet te blijven wachten op Den Haag.

Kijk naar de daling van het consumentenvertrouwen in Nederland ten opzichte van andere landen. Binnen de Europese Unie is het vertrouwen alleen in Griekenland harder gedaald. Zijn consumenten hier dan slechter af dan in landen als Spanje, Italië en Frankrijk? Natuurlijk niet! Maar ten opzichte van 2008 scoren de Spanjaarden, de Italianen en de Fransen wat betreft consumentenvertrouwen veel beter dan wij. En dat terwijl onze uitgangspositie wat betreft kansen voor bedrijven veel rianter is. Niet voor niets staan we in de top 5 van de wereld wat betreft concurrentiepositie.

Ei van Columbus

Het zou al enorm helpen als maatschappelijke organisaties, onderzoekers, bedrijven en burgers niet continu focussen op wat er niet goed gaat. Bedrijven doen het vaak goed als ze de bedreigingen onder ogen zien om van daaruit kansen te destilleren en die om te zetten in daden. Dat kan als er minder van de overheid, en meer van de eigen inzet verwacht wordt.

In Den Haag ligt geen ei van Columbus. Het zal daar ook niet gelegd en gevonden worden. Maar het ei van Columbus is er wel. Het is te vinden als voor de spiegel de schouders gerecht worden en de mouwen opgestroopt. Vertrouwen doe je zelf.

De auteur is Tweede Kamerlid voor de SGP en hoogleraar economie in Rotterdam.