Noord-Korea maakt het zichzelf niet gemakkelijk. De recente raketlanceringen, kernproeven en oorlogsdreiging plaatsen het land in een kwaad daglicht. Dan zijn er ook nog de concentratiekampen. De verhalen van overlevenden zijn gruwelijk, mensonterend. Dit alles is koren op de molen van haviken die Noord-Korea desnoods met militaire macht willen aanpakken.

Afgaand op al het wapengekletter lijkt een oorlog op het Koreaanse schiereiland op dit moment dichterbij dan ooit. Media en beleidsmakers nuanceren die gedachte. Noord-Korea speelt blufpoker, betogen zij. Is dat zo?

Inderdaad, Pyongyang wil geen oorlog. Het Noord-Koreaanse regime is echter wel bereid om een zeker risico op oorlog te nemen. Om te begrijpen wat er in Pyongyang speelt, zullen we Noord-Korea moeten lezen. Dat bedoel ik heel letterlijk: de Noord-Koreaanse kranten lezen, Noord-Koreaanse televisie kijken en Noord-Koreaanse literatuur lezen. Dat kan tegenwoordig zonder enig probleem via internet. Als we dat doen, zien we dat de blufpoker dat Pyongyang speelt een heel ander spelletje is dan het op het eerste gezicht lijkt.

Zo schrijft de Arbeidskrant, het officiële partijorgaan, al weken uitvoerig over de hel die elke invaller te wachten staat. Donderdag wijdde het ook een complete pagina aan een advies hoe zaden te planten. Belangrijk? Ja, het geeft namelijk het belang aan van de landbouw in een toch al hongerig land. En het suggereert dat het regime baat heeft bij een gespannen internationale situatie op een moment dat de beruchte lentehongersnood eraan komt: de magere periode na het planten van de zaadjes, maar voor de oogst. Blufpoker dus, maar net zo goed gericht naar binnen als naar buiten.

Het Noord-Koreaanse regime is ongeëvenaard als het gaat om repressie, uitbuiting en mishandeling van het eigen volk teneinde grip op de macht te houden. Alle beslissingen worden getoetst aan dit imperatief van zelfbehoud, zelfs als dit tot oorlog leidt.

Deze constatering leidt telkens weer tot verontwaardigd schreeuwen vanaf de zijlijn door de internationale gemeenschap. Net als bij voetbal heeft dat echter bitter weinig zin en leidt het niet tot bruikbare inzichten. Het regime in Noord-Korea stort niet zomaar in.

Militair ingrijpen is evenmin een optie. Oorlog zou tot extreem veel burgerslachtoffers leiden. Mogelijk 1 miljoen doden binnen een etmaal. De slachtoffers zullen vooral vallen in Seoul, de hoofdstad Zuid-Korea. Daar komt bij dat een leger dat Noord-Korea binnenvalt niet met gejuich door de bevolking zal worden onthaald. Kortom, er is op dit moment geen andere keuze dan in gesprek te gaan met Noord-Korea.

Ten dele is Noord-Korea’s lastige en vaak provocerende gedrag overigens te wijten aan onszelf, aan onze eigen kortzichtigheid ten aanzien van Noord-Korea. Met ‘ons’ bedoel ik specifiek de EU, de VS en de NAVO.

Het internationale beleid ten opzichte van Noord-Korea wordt de facto bepaald in Washington. De meest recente VN-sancties, geïnstigeerd door de VS, worden gesteund door de EU. En daarmee hielden en houden we Noord-Korea tegen wil en dank overeind als „de laatste stalinistische staat ter wereld.” De instandhouding van Noord-Korea’s isolering is de instandhouding van het huidige regime en dus ook van de concentratiekampen met hun honderdduizenden gevangenen.

Wat moet er dan wel gebeuren? Om Noord-Korea te kunnen lezen, om te begrijpen wat er speelt, moeten we allereerst serieus investeren in Noord-Korea expertise. Verder dienen we te overwegen of wederzijdse economische en andere banden niet aangehaald moeten worden. Investeren in Noord-Korea in plaats van sancties opleggen.

Op de korte termijn betekent dat een innigere band met een cynisch regime dat de mensenrechten op grove wijze schendt. Op de lange termijn betekent dat het versterken en mondig maken van lagen in de Noord-Koreaanse samenleving die niet tot de elite behoren. Die geen belang hebben bij de huidige status-quo. En die veel beter in staat zijn om de misstanden in Noord-Korea (en dat zijn er gruwelijk veel) aan te pakken dan wij.

Dit betekent overigens wel dat we zullen moeten erkennen dat wij impliciet een hand hebben gehad en houden in het in stand houden van de Noord-Koreaanse staat zoals die nu is.

Ten slotte, we zijn het als Europeanen aan onze stand verplicht om op onze eigen voorwaarden, en niet op die geleend van de VS, omgang te hebben met Noord-Korea. Alleen dan is er een kans dat er op de korte termijn een einde komt aan de oorlogsdreiging op het Koreaanse schiereiland en op de lange termijn aan de mensenrechtenschendingen in Noord-Korea.

De auteur is hoogleraar Koreastudies aan de Universiteit Leiden. Hij is te volgen op Twitter onder het account @koryoinleiden.