Het is voor het eerst sinds 2009 dat het niveau substantieel (niveau 3 van 4) van kracht is. Sinds november van dat jaar gold het niveau beperkt (niveau 2 van 4). De burgers op straat merken niets van de verhoging en ze hoeven zich geen zorgen te maken. Schoof zegt dat onder meer de geheime dienst AIVD en de politie „hun alertheid hebben verhoogd en hun inspanningen hebben geïntensiveerd”.

De jihadgangers kunnen ook een risico vormen voor westerse doelen in de gebieden waar zij naar toe reizen en er „bestaat de mogelijkheid dat zij andere geestverwanten uit Nederland aansporen hen te volgen”, waarschuwt Schoof. Hij noemt het medeleven en het hulp bieden aan de Syrische burgers „begrijpelijk”. „Onze zorg zit op degene die gaan strijden.”

De geheime dienst AIVD waarschuwt al enkele maanden dat tientallen Nederlandse jongeren naar Syrië reizen om daar als jihadstrijder te vechten in de burgeroorlog. Schoof spreekt inmiddels van een kleine honderd, van wie tot nog toe een handjevol is teruggekeerd.

Het is volgens de NCTV „voorstelbaar” dat jongeren die terugkeren, een gevaar vormen. Sommigen zullen de draad weer oppakken. „Maar er is een risico dat jongeren verder radicaliseren en dat kan grote risico’s met zich meebrengen”, legde Schoof uit. Daarom is de NCTV er ook zo op gebrand om voor de gevolgen te waarschuwen waardoor woensdag het dreigingsniveau terrorisme werd verhoogd tot de één na hoogste alarmfase.

Wie deze jongeren precies zijn, is moeilijk te zeggen. Het zijn voornamelijk mannen, maar soms ook vrouwen, met diverse etnische achtergronden, die Arabisch spreken. De meeste strijders hebben ook de Marokkaanse nationaliteit, maar ook Somaliërs en Turken reizen richting Syrië voor de heilige strijd. Er zijn ook voorbeelden van poldermoslims, Nederlanders die zich bekeerden tot de islam en radicaliseerden.

De meeste mannen zijn tussen de 20 en 25 jaar oud, werkloos en hebben een laag opleidingsniveau. Moskeeën spelen nauwelijks een rol bij de radicalisering.