„Leerlingennorm bij scholen funest voor kleine kerken”
LEEUWARDEN – Als de norm van minimaal 100 leerlingen voor basisscholen wordt ingevoerd, krijgen kleine kerkgemeenschappen het nog moeilijker. Jonge gezinnen verhuizen dan, waardoor er geen aanwas komt in de kerken.
Daarvoor waarschuwt voorzitter Hendrik de Koe van de Friese afdeling van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer (VKB) in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Hij sprak maandagavond tijdens de jaarvergadering van de Friese kerkrentmeesters in de Kurioskerk in Leeuwarden.
De toon van de kerkrentmeester was somber. Onder kerkleden is een sfeer van vrijblijvendheid, constateert De Koe. De kerkelijke bijdragen worden steeds meer de sluitsteen van het huiselijk inkomen. „Gelukkig is de oudere generatie nog vrijgevig, anders stond het er moeilijker voor.”
Wachten met Hydepark
De Friese VKB-voorzitter uitte ook kritiek op de Landelijke Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk. Het landelijke ledenautomatiseringssysteem werkt niet goed genoeg, heeft De Koe vernomen. Hij hoort van verschillende kanten nog klachten.
Bovendien stelt hij vraagtekens bij de vernieuwing van het conferentie- en bezinningscentrum Hydepark in Doorn, waarvoor volgens hem 10 miljoen uit de reserves wordt gehaald. Dat staat volgens hem in „schril contrast” met de plaatselijke situatie, waar de kerkelijke huishouding „met dubbeltjes en kwartjes” bij elkaar moet worden gehouden. „Zitten de juiste mensen in het dienstencentrum wel op de juiste plaats”, vraagt De Koe zich af. Desgevraagd zegt hij dat de Protestantse Kerk misschien beter had kunnen wachten met de nieuwbouw op Hydepark.
Medebestuurslid Durk de Vries –tevens lid van het hoofdbestuur van de VKB– sloot zich grotendeels bij de kritiek aan. Hij gaf aan dat er trouwens al elk jaar bezuinigd wordt op het landelijk hoofdkantoor. Anderzijds krijgt hij de indruk dat het landelijk dienstencentrum zoveel mogelijk betaalde diensten naar zich toe probeert te trekken. Op het plaatselijke vlak moet er volgens De Vries niet alleen aandacht zijn voor de jeugd, maar ook van de groep van 25 tot 50 jaar, die het al vaak laat afweten in de kerkdiensten.
Onnozele kerkjes
„Ik wens u veel sterkte toe in deze moeilijke tijd”, reageerde kunsthistoricus Peter Karstkarel. Hij is lid van het Deltateam Fryske Tsjerken, dat zich bezighoudt met het zoeken naar nieuwe functies voor afgestoten kerkgebouwen. Hij sprak over bedehuizen die niet meer in bezit zijn van een kerkelijke gemeente, maar leeg staan of een nieuwe functie hebben gekregen. Hervormde kerkgebouwen hebben meestal de meeste sfeer en cultuurhistorische waarde. Maar voor een nieuwe functie leveren zij eerder problemen op, te meer als er ook nog een begraafplaats rond het gebouw gebruikt wordt. Dat zorgt bijvoorbeeld voor moeilijkheden bij het kerkje van Vinkega, waar de herbestemming in een impasse zit, vertelde hij.
Anderzijds zijn de kleinere voormalige gereformeerde kerkgebouwen praktischer, mede door de aangebouwde nevenvertrekken. „Onnozele kerkjes”, karakteriseerde Karstkarel de minder oude, kleinere gebouwtjes, overigens zonder misprijzende bijbedoelingen. Hij toonde met lichtbeelden diverse voorbeelden van oude kerken die hergebruikt worden als woning, dorpshuis, discotheek of garage. Met citaten van de gereformeerde voorman dr. Abraham Kuyper relativeerde hij de functie van een kerkgebouw: „Niet een kerk moet bidden, maar een gemeenschap.”
De voorkeur van Karstkarel gaat uit naar een nieuwe gemeenschapsfunctie van een kerkgebouw, zoals in Jislum gebeurd is, met een overigens minder smaakvol interieur: „Het positieve is dat zo’n kerk midden in de gemeenschap blijft.”
Het VKB-bestuur maande de aanwezige kerkrentmeesters de jaarrekeningen en begrotingen tijdig in te leveren bij het Regionaal College Behandeling Beheerszaken.
Onlangs bleek dat 20 procent van de kerkelijke gemeenten dat niet gedaan had. Zij lopen dan het gevaar dat de Belastingdienst de giften van deze gemeenten uitsluit van fiscale aftrekbaarheid.
Cijfers Karstkarel
Van de circa achthonderd kerken in Fryslân worden er ongeveer 240 niet meer alleen gebruikt voor kerkdiensten. Van deze 240 zijn:
41 in bezit Stichting Alde Fryske Tsjerken;
26 in bezit plaatselijke stichting;
32 in bezit particulier, die de kerk ook voor gemeenschapsdoeleinden gebruikt;
52 hebben een woonfunctie;
22 hebben een werk- en woonfunctie;
31 hebben een bedrijfsbestemming (buiten horeca en toerisme);
12 hebben een recreatief-toeristische bestemming;
9 hebben de functie van opslagplaats of garage;
18 staan te koop en/of leeg.
