Karremans houdt vol dat hij van niets wist
AMSTERDAM (ANP) – Al in het voortraject van de uitzending van Dutchbat III naar Bosnië waren er twijfels over de capaciteiten van de commandant, luitenant-kolonel Thom Karremans. Flegmatiek is een woord dat meerdere keren terugkeert in beschrijvingen van mensen die hem van nabij hebben meegemaakt. Geen goede eigenschap voor een hoge militair die zich weldra omringd zal weten door een overmacht aan Servische militairen die een keiharde, nietsontziende strijd voeren.
Thom Karremans was 46 toen hij de scepter zwaaide over de Nederlandse blauwhelmen in de Bosnische moslimenclave Srebrenica. In juli namen de troepen van de gevreesde generaal Ratko Mladic de enclave in. Karremans zegt enkele weken daarvoor al gewaarschuwd te hebben dat de VN-missie niet langer uitvoerbaar was. Vervolgens voltrok zich de grootste genocide op Europese bodem van na de Tweede Wereldoorlog. Duizenden moslims waren naar de VN-compound gevlucht. De Serviërs scheidden ruim 7000 mannen van vrouwen en kinderen; zij zijn vermoord.
Beelden van de besnorde overste Karremans die zich in het halfduister door Mladic de mantel liet uitvegen, zijn de hele wereld overgegaan. Karremans noemde zichzelf in dat intimiderende gesprek „de pianospeler”, op wie niet geschoten moest worden. „U bent een waardeloze pianospeler!” beet Mladic hem toe. Karremans proostte daarna alsnog met de meedogenloze Servische generaal. Later zou hij zeggen dat zowel de onhandige woorden over zichzelf als pianospeler als dat drankje het gevolg waren van het feit dat hij totaal overdonderd was door de situatie. En ook bang, gaf hij toe, dat hij het er niet levend vanaf zou brengen.
Het was dodelijk voor het imago van de Nederlandse commandant, die in de jaren na het drama van Srebrenica veel kritiek te verduren kreeg, maar in het rapport van het NIOD in 2002 grotendeels werd gespaard. Generaal Hans Couzy, destijds Karremans’ baas, constateerde achteraf dat de Dutchbatcommandant niet op zijn taak was berekend. Karremans heeft dat ervaren als „natrappen”, een „dolk in je rug”, zei hij in een interview.
In 2011 gaf Karremans - al jaren woonachtig in Spanje - twee tv-interviews, waarin hij onhandig optreedt over twee zaken die hem blijven aankleven: het verhaal over een speenvarken dat Mladic als waarschuwing in zijn buurt zou hebben laten slachten en zijn gebrek aan wetenschap over wat de Serviërs in juli 1995 met de moslims aan het doen waren. Karremans blijft volhouden dat hij niets heeft gezien of geweten. Velen houden dat voor onmogelijk. Over het speenvarken zegt hij de ene keer dat het een spookverhaal is, de andere keer dat het waargebeurd is.
