Commentaar: Vrijgemaakten als voorbeeld
De Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV) stonden in kerkelijk Nederland tientallen jaren bekend als een solide kerkverband, vooral bestaande uit een homogene groep mannenbroeders die stonden voor hun zaak en die gesteund werden door veelal sterk betrokken vrouwen. Mannen die ook overtuigd waren van hun zaak. Velen van hen meenden letterlijk de waarheid in pacht te hebben. Buiten de GKV was weinig heil te verwachten.
De tijd dat de leden van deze in 1944 ontstane gereformeerde denominatie dachten in ons land de enige openbaring van de ware kerk te zijn, ligt inmiddels alweer enkele decennia achter ons. Er is een grotere openheid gekomen tegenover andere kerken.
Op verschillende synoden is de laatste decennia gesproken over samenspreking en samenwerking met andere kerken. Op plaatselijk niveau kreeg deze soms een verregaand karakter; landelijk verliep dat stroever.
In een vrijdag verschenen studie komt de befaamde Amsterdamse godsdienstsocioloog Dekker tot de conclusie dat er zich in de GKV de laatste twintig jaar een omwenteling heeft voltrokken, vergelijkbaar met de ingrijpende veranderingen zo’n veertig jaar eerder bij de moederkerk van de vrijgemaakten. De omslag bij de vrijgemaakten is zo groot dat Dekker daarvoor de term ”revolutie” gebruikt. Dat suggereert dat er van het oude, vertrouwde weinig overblijft.
Dekker constateert dat er binnen de GKV niet alleen een groter openheid naar andere kerken en naar de samenleving is gekomen, maar ook een vrijer omgang met Bijbel en belijdenis. Dat is een belangrijke breuk in de traditie van de GKV, die vanouds bekendstonden vanwege de strikte handhaving van de leer en om een strikte levensstijl.
Afgezien van samenwerking op het gebied van de praktische politiek betrachtten bevindelijk gereformeerden altijd een zekere distantie ten opzichte van de GKV. Toch heeft de ontwikkeling in die kerken hun veel te zeggen, al is het maar als waarschuwing.
Dekker constateert dat de strikt reformatorische kerken eveneens veranderen. Dat is geen nieuws. Ook daar komt een groter openheid ten opzichte van andere kerken en ten opzichte van de samenleving. Toch is voorzichtigheid geboden met snelle conclusies. Niet elke verandering is een verslechtering. Reformatorische kerken moeten blijvend oog hebben voor maatschappelijke veranderingen. Een kerk die dat niet heeft, raakt losgezongen van de samenleving.
Maar er zijn –zeker onder jongeren– tendenzen die duiden op een afnemende aandacht voor de gereformeerde leer. Zijn de bevindelijk gereformeerden over enkele decennia net zover als de GKV nu?
Wie dat puur sociologisch benadert, kan die conclusie trekken. Er zijn immers parallellen. Wie alleen maar ziet op mensen, kan ook niet anders doen dan vrezen voor zo’n gang door de toekomstige historie. Wie echter in gelovig vertrouwen het lot van zijn kerk uit handen wil geven aan de grote Leraar van de kerk, mag verwachting hebben. Voor een kerk die wil blijven handelen naar Bijbel en belijdenis is het vooral nodig te luisteren naar en te gehoorzamen aan Zijn stem.
