Uiterlijk 1 april wil het kabinet een sociaal akkoord hebben bereikt met de sociale partners over de bezuinigingen in 2014. Want Brussel, dat rond die tijd de conceptbegroting voor 2014 verwacht, slaapt nooit.

Maar hoewel die datum met rasse schreden nadert, kwam 
de polder nog niet veel verder dan wat verkennende gesprekjes.

Aan de werkgevers ligt dat niet. Die willen dolgraag zakendoen met minister Asscher (Sociale Zaken) en de bonden. In de hoop zo nog het een en ander bij te kunnen schaven aan wat al te drieste plannen uit het regeerakkoord en tevens maatregelen te nemen om de economie een impuls te geven.

De vertraging in de onderhandelingen staat volledig op het conto van de vakbeweging en dan specifieker: de FNV. De wonden die daar intern zijn geslagen toen voorzitter Jongerius in 2011 te ver voor de troepen uitliep en met kabinet en werkgevers een pensioenakkoord sloot, zijn nog niet geheeld.

Sterker, in plaats van enige toenadering tussen de rivaliserende vleugels binnen de vakcentrale, lijkt er eerder sprake van toenemende verwijdering.

Bron van onrust is, behalve FNV Bondgenoten, met name de zich steeds radicaler opstellende ambtenarenbond Abvakabo. Het bestuur van deze op een na grootste bond binnen de FNV ziet meer in actie dan in overleg, meer in ”folderen” dan in ”polderen”.

Dat maakt het voor FNV-voorman Ton Heerts erg lastig om aan de Haagse overlegtafel spijkers met koppen te slaan. Onderhandelen kan immers pas écht wanneer je daadwerkelijk beslissingsbevoegdheid hebt. En gezien de wijze waarop de grotere bonden hem terugfloten toen hij in oktober vorig jaar maar alvast met het kabinet en de werkgevers aan het onderhandelen was geslagen, leek Heerts zo’n mandaat vooralsnog niet te hebben.

De onrust binnen de FNV staat niet op zichzelf, maar is deels ingebed in het veranderde politieke speelveld. Waar voorheen de PvdA gold als de vooruitgeschoven post van de FNV, neemt steeds meer de SP dat estafettestokje over. Dat geldt zeker nu veel van de plannen uit het lenteakkoord, waartegen SP en PvdA vorig jaar nog gezamenlijk streden, inmiddels staand kabinetsbeleid geworden is.

Dat zowel Heerts als staatssecretaris Klijnsma (die betrokken was bij een recent FNV-verandertraject), van PvdA-huize is, kan niet verhullen dat de tomaten van de SP de rozen van de PvdA zoetjesaan lijken te verdringen tijdens vakbonds­manifestaties.

Zeker bij Abvakabo is de invloed van de SP duidelijk waarneembaar. Dat SP-leider Roemer deze maand prominent aanwezig was bij een Abvakaboprotest tegen saneringen in de thuiszorg is daarvoor een signaal, maar belangrijker lijkt de indiensttreding in 2011 van Lilian Marijnissen, SP-raadslid en dochter van huidig SP-voorzitter Marijnissen, bij de bond.

Net als de SP voelt een belangrijk deel van de FNV’ers er niets voor om zichzelf via een sociaal akkoord met Asscher medeverantwoordelijk te maken voor de stringente hervormingen op de arbeidsmarkt uit het regeer­akkoord, zoals op de terreinen van het ontslagrecht, de duur van werkloosheidsuitkeringen en de sociale werkplaatsen. Als de „neoliberale” agenda van het regeerakkoord het openingsbod is voor die gesprekken, laat onderhandelen dan maar zitten, is de gedachte.

Donderdag bleek dat Heerts intern toch voldoende steun heeft gevonden om aan de overlegtafel plaats te kunnen nemen. Maar overeenstemming over het eisenpakket dat hij daar op tafel mag leggen –dat ongeveer het tegenovergestelde is van wat het kabinet wil– is één, de vraag is echter of de grotere bonden ook bereid zijn hieraan concessies te doen.

Daarmee groeit de kans dat de meest radicale bonden zullen kiezen voor afsplitsing om zich zo beter te kunnen profileren ten opzichte van elkaar, net zoals de SP min of meer groot groeide door zich af te zetten tegen de PvdA, tot op zekere hoogte een belangrijke geestverwant. Doet die ontwikkeling zich voor, dan hebben PvdA en SP in feite elk hun ‘eigen bond’. De FNV had zijn tijdelijke naam ”FNV in beweging” dan ook niet treffender kunnen kiezen.