„Het is fantastisch dat de Republikein Arnold Schwarzenegger de Democraat Gray Davis binnenkort als gouverneur vervangt in Californië, maar laten wij eerlijk zijn: Die overwinning is voornamelijk te danken aan het bijzondere karakter van deze verkiezing”, meent Ray Haynes, campagneleider van senator Tom McClintock, die ook meedong naar het gouverneurschap van Californië.

Er waren meer Republikeinen die naast Schwarzenegger meedongen naar het gouverneurschap, nadat de recall-campagne voldoende handtekeningen had opgeleverd om nog geen jaar na de officiële verkiezingen een nieuwe verkiezing te organiseren. Republikeins afgevaardigde Darrell Issa bijvoorbeeld, die de campagne financierde, en voormalig gouverneurskandidaat Bill Simon, die vorig jaar verloor van Gray Davis, plus senator Tom McClintock. Geen van hen had aanvankelijk een hoge pet op van concurrent Arnold Schwarzenegger, totdat bleek dat de voormalige bodybuilder en gespierde filmacteur in gewelddadige films, op grote steun onder de kiezers kon rekenen.

Na overleg binnen Republikeinse partijkringen haakte eerst Darrell Issa af en vervolgens Bill Simon. Zij wilden voorkomen dat de Republikeinse stemmen gedeeld zouden moeten worden, waardoor de Democraten -Gray Davis of zijn plaatsvervanger Cruz Bustamante- er alsnog met de overwinning vandoor zouden gaan. Maar Tom Mcclintock weigerde af te zien van deelname. „McClintock staat voor zijn beginselen en hij vond dat de kiezer moest beslissen en niet partijfunctionarissen. Bovendien waren er nogal wat verschillen in politieke zwaartepunten in het programma van McClintock en in het programma van Schwarzenegger, als je de politieke uitspraken van de acteur tenminste mag opvatten als een coherent politiek programma”, aldus Haynes.

Hij wijst op de verschillen tussen McClintock en Schwarzenegger. De acteur is geen tengenstander van abortus en vindt dat vrouwen daarover zelf moeten kunnen beslissen, hij is voor gelijke rechten voor hetero- en homoseksuelen en hij is voorstander van strenge wapenwetgeving. Op fiscaal gebied zijn de opvattingen van Schwarzenegger onduidelijk. De conservatieve Republikeinen zijn ondubbelzinnig tegen de vrijheden die Schwarzenegger propageert en zij zijn voor verdere belastingverlagingen. „McClintock vertegenwoordigt de conservatieve vleugel van de Republikeinse Partij en sluit in zijn politieke opvattingen goed aan bij het politieke programma van de Republikeinse regering-Bush”, aldus hoofdredacteur William Bronstein van de California Chronicle.

Schwarzenegger daarentegen huldigt standpunten die dwars ingaan tegen de basisbeginselen van de conservatieve vleugel van de Republikeinse Partij, die het fundament vormt van Bush’ politieke achterban. De president kon vandaag weinig anders dan Schwarzenegger gelukwensen met zijn politieke overwinning, maar hij zal zijn analisten tegelijkertijd opdracht geven om de verkiezingsuitslag plus alle bijbehorende cijfers nauwkeurig te analyseren om te bekijken welke gevolgen de uitslag in Californië heeft voor de regering in Washington. De overwinning van de ’liberale’ Schwarzenegger zou namelijk navolging elders kunnen vinden, en dat is nu niet bepaald iets waar George Bush op zit te wachten.

„Laten wij eerlijk zijn, in een gewone verkiezing had Schwarzenegger het nooit gehaald. Hij had dan zijn kandidatuur via Republikeinse voorverkiezingen moeten veroveren. Geen schijn van kans dat hij met zijn -voor conservatieve Republikeinen- ’verdachte’ liberale ideeën de kandidatuur had veroverd. Kijk maar eens naar de verkiezing van vorig jaar, waar de conservatief Simon de steun kreeg van het Witte Huis. Geen politieke steun, dan geen financiële steun van sponsors, dus Schwarzenegger was kansloos geweest. Nu greep hij zijn kans echter nadat Darrell Issa -in de hoop zelf gouverneur te worden- de recall-campagne had gefinancierd. Over Issa’s hoofd heen appelleerde Schwarzenegger nu echter aan de emoties van de meeste Californische kiezers, die gewoon genoeg hadden van de gladde en kille Gray Davis”, aldus analist Steven Rosenfeld van het Brookings-onderzoeksinstituut in Washngton.

Dat brengt volgens Rosenfeld risico’s met zich mee voor Bush. Een populaire politicus -en Schwarzenegger ís een populaire politicus- kan Republikeinse volgelingen naar de stembus krijgen voor standpunten die niet in de lijn van de president liggen. Daarnaast is er nog een ander punt. Californië is een overwegend Democratische staat. Waarom stemde dinsdag dan toch een meerderheid van de Californiërs voor het afzetten van de Democratische gouverneur Davis? „Omdat men het wanbeleid van de zwakke gouverneur beu was. Een gouverneur die een financieringsoverschot bij zijn aantreden veranderde in een gigantisch financieringstekort. Het was een opstand der kiezers. Dat kan Bush volgend jaar bij de presidentsverkiezingen ook gebeuren. Ook Bush veranderde een financieringsoverschot in een gigantisch tekort en er gingen sinds zijn aantreden meer dan 3 miljoen banen verloren. Voldoende reden voor een opstand der kiezers volgend jaar”, meent Rosenfeld.

Blijft ten slotte de vraag hoelang het duurt voordat de euforie over Schwarzeneggers overwinning wordt ingehaald door de politieke werkelijkheid. Gouverneur Davis heeft Schwarzenegger een soepele overdracht van de regeringsverantwoordelijkheid beloofd. En de nieuwgekozen gouverneur beloofde de Californiërs een „gouverneur van het hele volk te zijn.” „Dat klinkt mooi, maar het is onmogelijk”, aldus William Bronstein. „Als politiek leider moet je immers keuzes maken en dat betekent dat je bepaalde groepen burgers -kiezers dus- moet teleurstellen. Na geruime tijd zullen sommige groepen zich tegen hem keren. Tenzij hij besluit om niets te doen, maar dan keren nog meer kiezers zich tegen hem.” Het sprookje van de electorale overwinning duurt volgens Bronstein altijd maar kort. „Schwarzenegger zal merken dat het leven van een politicus aanzienlijk minder sprookjesachtig is dan dat van een acteur die in zijn gewelddadige films altijd als overwinnaar van het kwaad tevoorschijn kwam.”