Koningin Beatrix, een voorbeeldig staatshoofd
Keer op keer laait in de Tweede Kamer de discussie op over de rol van de koningin. Het is echter juist koningin Beatrix die telkens opnieuw aantoont dat zij haar rol als staatshoofd in deze tijd voorbeeldig inhoud geeft, stelt Bearn Bilker.
Nadat koningin Beatrix maandag aankondigde op 30 april troonsafstand te doen ten gunste van haar oudste zoon, de Prins van Oranje, volgden vele reacties uit binnen- en buitenland. Een gevoel van ontroering, en ook van dankbaarheid en grote waardering maakte zich van velen meester.
Komende Koninginnedag zal van historische betekenis zijn. Een belangrijke periode wordt afgesloten, tegelijkertijd zet de nieuwe koning de Oranjelijn voort. Een nieuwe generatie is aan bod. Dat is goed. In andere landen is het heel gewoon dat de regerende koning(in), ondanks hoge leeftijd, door blijft regeren, zelfs tot de dood van de vorst. In Nederland (en Luxemburg) is dat doorgaans niet het geval.
Tijdens het koningschap van Beatrix is de monarchie danig veranderd. Zij heeft duidelijk een eigen stijl. Zo maakte de koningin van het hof een soepel draaiend bedrijf. Zij stelt als ‘manager’ mensen voor een bepaalde periode aan. Koningin Beatrix heeft op die wijze goed contact met de samenleving doordat ze mensen van verschillende achtergronden in hoffuncties benoemt.
Er zijn in de loop der jaren vele boekwerkjes over de koningin verschenen naar aanleiding van diverse evenementen en herdenkingen. De beoordeling van de vorstin verschilde. Redmar Kooistra en Stephan Koole schreven in 2000, koningin Beatrix was toen twintig jaar vorstin, het boek ”Beatrix. Invloed en macht van een eigenzinnige vorstin”. Zij stelden: „Nog is Beatrix de stralende koningin, maar de glans raakt er na twintig jaar een beetje af. De monarchie gaat een moeilijke periode tegemoet en van een staatshoofd kan niet alles worden geaccepteerd.”
Zeker, de gewijzigde democratische verhoudingen hebben ervoor gezorgd dat de glans er misschien wat vanaf is. Maar dat is beslist niet te wijten aan koningin Beatrix. Er hebben sinds 2000 forse politieke aardverschuivingen plaatsgevonden: Fortuyn, Wilders en het populisme waar elke partij zich wel schuldig aan heeft gemaakt, bepaalden de politieke agenda. Blijf daar maar eens als staatshoofd buiten.
Kooistra en Koole hebben ook over het hoofd gezien dat er geheel onverwacht zaken kunnen plaatshebben die de koningin in een ander daglicht kunnen plaatsen. Bij de meeste vorsten is het nog altijd zo dat hoe langer zij op de troon zetelen hoe geliefder ze zijn.
Toch kan de geliefdheid, die iets anders is dan populariteit, omslaan. Dat is het geval bij koning Juan Carlos I van Spanje, koning Carl XVI Gustaf van Zweden en bij het Belgische koningshuis. Een paar vervelende incidenten, misdragingen, en het imago, ook van een vorst die lang regeert, kan aan diggelen gaan.
Bij koningin Beatrix ligt het anders. Er zijn incidenten geweest, zelfs schandalen (zoals de zogenaamde Margarita-affaire) en nare familieomstandigheden. De koningin zélf was echter niet het middelpunt of de veroorzaker van een kwestie. Het respect voor en het vertrouwen in haar zijn alleen maar sterker geworden.
Er is sinds 2000, toen het bewuste boek van Kooistra en Koole uitgegeven werd, veel gebeurd: het huwelijk van Willem-Alexander met Máxima Zorreguieta, de kwestie rondom Máxima’s vader, het overlijden van prins Claus (2002), de Margarita-affaire (2003), het overlijden van Juliana en Bernhard (2004), het huwelijk van Johan Friso en de Mabelkwestie (2004), de aanslag in Apeldoorn op Koninginnedag (2009), het skiongeval van prins Friso (2012) en het feit dat hij sindsdien in zware coma ligt.
En ook laaiden de discussies in de Tweede Kamer op over de rol van de koningin. Het is echter juist koningin Beatrix die telkens opnieuw aantoont dat zij haar rol als staatshoofd in deze tijd voorbeeldig inhoud geeft en dat zij perfect binnen de grenzen van het constitutionele koningschap functioneert. Het feit dat politici toch steeds weer de discussie over het terugdringen van bevoegdheden van de vorstin aanzwengelden, is dan ook een belediging van de koningin.
Het bindende element, het nationale symbool, het landsmoeder-zijn bij rampen, het onafhankelijk boven de partijen staan, dat alles weet de koningin op uiterst zorgzame en zorgvuldige wijze te doen. Het zijn allemaal zaken en aspecten van het koningschap van koningin Beatrix die meewegen in het gevoel, in het beoordelen en in het ervaren van de koningin als staatshoofd. De glans van de stralende koningin is er overduidelijk niet vanaf geraakt, maar heeft zich, vooral door alle voor- en tegenspoed, verdiept.
De auteur is deskundige op het gebied van Europese vorstenhuizen en burgemeester van de gemeente Kollumerland c.a…
