Op 15 juni 1937 houdt prinses Juliana een radiotoespraak. Ze doet een belangrijke mededeling: ze is in verwachting van haar eerste kind.

Na een lange huwelijksreis van drie maanden waren prinses Juliana en prins Bernhard kort daarvoor, op 6 april, teruggekeerd in Nederland. De reis had veel tongen losgemaakt. Er was kritiek op de lengte ervan, op de mondaine leefwijze van de twee tijdens de reis en op de gedaanteverwisseling van de prinses. Prins Bernhard had zijn echtgenote omgetoverd in een moderne, jonge vrouw. Niet tot ieders tevredenheid.

De kritiek is snel vergeten als het bericht van de verwachte gezinsuitbreiding rondgaat. Er zal een troonopvolger geboren worden.

Op 29 november 1937 valt er een grote schaduw over het blijde nieuws. Die dag krijgt prins Bernhard een ernstig auto-ongeluk. De prins is op weg naar Amsterdam voor een jachtpartij. Op de Muiderstraatweg rijdt hij in volle vaart tegen een zandvrachtwagen die onverwachts de weg opkomt. De auto is total loss.

De prins wordt opgenomen in het Amsterdamse Burgerziekenhuis. Zijn toestand wordt als „vrij ernstig” omschreven. Zal prinses Juliana haar man moeten verliezen en straks als weduwe van haar eerste kind bevallen?

Koningin Wilhelmina reist direct naar het ziekenhuis. „Alles wat ik er hoorde, was erop gericht mij diep onder de indruk te brengen van het grote gevaar, waarin de patiënt verkeerde en mij op het ergste voor te bereiden.” De koningin gelooft er niet in en wordt zelfs wat „wrevelig” over alles wat ze hoort, meldt ze in haar memoires. „Ik had de vaste geloofsovertuiging dat Bernhard behouden zou blijven voor Juliana”, schrijft ze later.

Na een aantal weken vol zorg keert prins Bernhard inderdaad op 5 januari 1938 terug naar huis, naar Paleis Soestdijk. Nog jaren zal hij nadelige gevolgen van het ongeval ondervinden.

Maandagmorgen

Het wordt maandagmorgen 31 januari 1938. De dag van de geboorte. De prins kan zelf aanwezig zijn bij de bevalling in Paleis Soestdijk. Hij maakt na de geboorte enthousiast foto’s. De eerste foto’s van Beatrix verschijnen tot ergernis van de Nederlandse pers eerder in buitenlandse uitgaven dan in Nederlandse kranten.

Het is een flinke baby van 8 pond en 52 centimeter lang, melden de kranten. Ze heeft blauwe ogen en lichtblond haar. Elk detail wordt opgetekend.

De kleine prinses krijgt de namen van beide grootmoeders mee: Beatrix Wilhelmina Armgard. „Hetgeen als een kleine triomf voor Bernhard kon worden opgevat”, analyseert Oranjehistoricus prof. dr. Cees Fasseur later. „Want de verstandhouding tussen het duo liep niet over van hartelijkheid. Geen grotere tegenpolen dan de vlotte, sportieve Armgard met haar Russisch-Poolse levensgezel en de stijve, zelden of nooit ontspannen, in het protocol gevangen Wilhelmina.”

Beatrix is een vrije naam, door de ouders zelf gekozen. Het betekent: zij die gelukkig maakt. Bij de geboorteaangifte zegt prins Bernhard dat hij hoopt dat de kleine niet alleen gelukkig zal maken, maar ook gelukkig zal worden.

De vreugde onder het volk is groot. Niet alleen bij trouwe Oranjeaanhangers, maar ook bij veelal minder koningsgezinde socialisten, schrijft Fasseur in de grote Wilhelminabiografie. „Velen van hen staken de vlag uit.” „Doordat het (Oranjehuis) boven de partijen stond, stond het tevens boven de scherpe tegenstellingen die Nederland verdeeld hielden. Oranje is ”het symbool van democratisch Nederland”.”

In de vreugde-uitingen en felicitatieprenten zijn verwijzingen naar de grote toekomst van de boreling steeds aanwezig. Een gekroonde leeuw feliciteert op een van de prenten een ooievaar. Verder zijn er verwijzingen naar haar voorvaders, Oranje-Nassauvlaggen, en stambomen te zien. Dit is niet zomaar een prinsesje, maar een belangrijke schakel in de stamboom van een regerende dynastie.

De Nederlandse middenstand is blij dat de prinses nog net in januari wordt geboren. Ze hebben al veel souvenirs met de maand januari erop laten klaarmaken. Die hoeven ze nu niet te dumpen.

Reis

Prins Bernhard vertrekt twee maanden na de geboorte voor een lange reis door Europa. Hij maakt de reis op advies van zijn artsen, om verder te herstellen van het ongeluk. De media denken er anders over, maar worden gedwongen niet over de reis te berichten. Buitenlandse kranten speculeren echter openlijk over een huwelijkscrisis. Op 22 april is de gebruinde prins terug in Baarn.

Een paar weken later, op 12 mei 1938, draagt H. Snouck Hurgronje-van Tets prinses Beatrix de Grote Kerk in Den Haag binnen. Daar vindt de doopplechtigheid plaats. Voorganger is ds. E. H. Blauwendraad, hervormd predikant te Baarn. De doop wordt bediend door de oude hofpredikant ds. W. L. Welter, bij wie prinses Juliana belijdenis des geloofs had afgelegd en die begin 1937 ook voorging in de trouwdienst van de prinses en prins Bernhard. De kleine Beatrix laat haar stem flink horen tijdens de plechtigheid.

Als peetouders treden op koning Leopold III van België; prinses Alice, gravin van Athlone, een nicht van koningin Wilhelmina; prinses Elisabeth van Erbach-Schönberg, geboren Waldeck-Pyrmont, de jongste zus van koningin Emma; Adolf, hertog van Mecklenburg-Schwerin, broer van prins Hendrik, de overleden echtgenoot van koningin Wilhelmina; en Bernhards tante Allene gravin Kotzebue.

Melk

Van 21 juli tot 8 augustus 1938 maakt prinses Beatrix haar eerste grote reis. Met haar ouders verblijft zij aan de Oostzee. Het gezin maakt gebruik van een huis van hun oom, de hertog van Mecklenburg. Niet iedereen snapt de keus van het kroonprinselijk paar, gezien de opkomst van Hitler en het nationaalsocialisme. Duitsland heeft net Oostenrijk ingepikt en overweegt met Tsjecho-Slowakije hetzelfde te doen.

De zorg voor de kleine boreling is groot. De Duitse melk wordt niet goed genoeg gevonden. Daarom vliegt elke dag een KLM-toestel een voorraadje melk van de koninklijke boerderij Het Loo bij Apeldoorn naar Noord-Duitsland.

Als prinses Juliana en prins Bernhard van 15 tot 23 augustus nog een reis maken, blijft de kleine Beatrix in Nederland. Onder de hoede van haar grootmoeder, koningin Wilhelmina.

Prinses Beatrix betekent veel voor haar ouders, maar ook voor Nederland. Dat blijkt op haar eerste verjaardag. Den Haag viert dan een groot feest. Met een boeketje in haar hand en een blauwe cape aan maakt de peuter samen met haar ouders een rijtoer door de stad. „De trams stonden stil en de mensen verdrongen zich achter de ramen. Voor de Grote Kerk stonden de burgemeester en verscheidene wethouders en het comité voor volksfeesten.”

Beatrix vormde een lichtpuntje in de spannende dagen voor de grote wereldbrand, de Tweede Wereldoorlog. Zij die geluk brengt.

Dit is het eerste artikel naar aanleiding van de 75e verjaardag van koningin Beatrix. Dinsdag deel 2.