De traditie van de trouwbijbel
Waar het gebruik van het geven van een huwelijksbijbel vandaan komt? Ik heb het niet kunnen achterhalen. Toonaangevende auteurs zwijgen in alle talen – of heb ik toch nét niet de juiste boeken te pakken gehad? Predikant-historieschrijver dr. G. J. D. Schotel (1807-1892) kwam er ook niet uit. En Petrus Datheen rept er niet over in zijn Pfalzische huwelijksformulier, de zestiende-eeuwse predikant Marten Micron ook al niet in zijn ”Christelijkcke Ordinantiën” en Willem Farel, op wie ons klassieke huwelijksformulier teruggaat, noemt dit gebruik evenmin.
Wel is bekend dat het geven van een huwelijksbijbel interkerkelijk gebruik is. Zo bezit ik een Nieuw Testament, volgens het inlegvel op 19 december 1980 door pastoor A. W. J. van Alphen in de Heilige Blasiuskerk in Heinkenszand aan een bruidspaar overhandigd.
Een trouwbijbel is een waardevol geschenk. Onze predikant, die in de eigen gemeente in 2012 vijftien huwelijken heeft bevestigd, merkt bij het uitreiken van de Bijbel nogal eens op dat dit het kostbaarste cadeau is en het eerste geschenk na de huwelijksbevestiging.
Er zijn kerkverbanden en gemeenten waar het aanbieden van de trouwbijbel door de ouderling van dienst gebeurt. Soms met een knipoog… Dat maakte ik mee tijdens een huwelijksbevestiging in familieverband. Het bruidspaar had uit enkele opties bewust voor de oude Statenvertaling gekozen. De dienstdoende ouderling reikte de Bijbel uit. De man deed zijn best, maar was niet geheel op de hoogte. Eerst vertelde hij dat de Statenvertaling de eerste Nederlandse Bijbel was. Ik slikte even. Toen hij vervolgde door te zeggen dat dit eeuwenoude Woord uit de jaren 1618-1619 stamde, kreeg ik een knipoog van de predikant, die dit met een verholen glimlach aanhoorde. Hij wist wel beter.
Is het geven van een trouwbijbel achterhaald? De hervormde ds. J. J. Brörens uit Ermelo vond in 1991 van wél. Je mag er toch van uitgaan dat een bruidspaar al een Bijbel heeft? En dan toch opnieuw het Woord overhandigen?
In onze kerkelijke gemeente wordt wat de trouwbijbel betreft, fors uitgepakt: het grote formaat GBS-Bijbel met kanttekeningen. Dit levert nogal eens opmerkingen op van vrienden van de bruidsparen: „Wij kregen een Bijbel zonder kanttekeningen…”
Onlangs trof ik een trouwbijbel aan, geschonken bij het huwelijk tussen Nicolaas Gerardus Geelkerken en Maria Woltjer in 1945 in de Parkkerk in Amsterdam door de vader van de bruidegom, dr. J. G. Geelkerken. Hij was gereformeerd predikant en kreeg bekendheid doordat hij het spreken van de slang in Genesis 3 betwistte. De synode van Assen (1926) veroordeelde zijn opvattingen. Geelkerken stichtte toen de Gereformeerde Kerken in Hersteld Verband. Het zal duidelijk zijn dat dr. Geelkerken van een andere kleur was dan de zwartekousenkerken.
Uit deze trouwbijbel was Genesis 3 niet verwijderd. Sterker nog: boven aan het inlegvel staat ”Uw woord is eene lamp voor mijnen voet en een licht voor mijn pad.”
Helaas komt het meer en meer voor dat de trouwbijbel degradeert tot een ‘ontrouwbijbel’. Ontrouw, niet alleen aan het Woord van God, maar in bepaalde gevallen ook aan het kerkverband waarbinnen het huwelijk werd bevestigd. En soms aan het huwelijk zelf…
