Genoeglijk zittend bij het haardvuur schrok ik werkelijk toen ik het artikel van Jan van der Graaf las. ”Wie roept de PvdA tot de orde?” Er was kennelijk iets in Nederland gebeurd waarvan ik geen weet had. De mogelijkheden om de Boodschap in het publieke domein uit te dragen, inclusief de publieke prediking van de gerechtigheid, worden afgesnoerd, zo schrijft hij.

Ook als nieuw aangeschoven Doorbraakmens kun je dan niet blijven zitten. Is Arjan Plaisier een spreekverbod opgelegd? Mag bisschop Eijk zijn priesterboordje niet meer dragen? Mogen de kerkklokken in Veenendaal op zondag niet meer luiden? Moet ik zondag voorgaan in een schuilkerk? Niets van dat al. Er wordt kerken geen strobreed in de weg gelegd.

Van der Graaf overdrijft dus. Hij voert actie tegen een door de overheid opgelegde bezuiniging, die met name de kleine identiteitsgebonden omroepen treft. Zoals vrijwel altijd gebeurt bij bezuinigingen, schreeuwen betrokkenen moord en brand. Er moet bezuinigd worden maar niet bij hen. Alle argumenten die dat ondersteunen zijn dan toegestaan.

De Doorbraakmensen binnen de Partij van de Arbeid zouden ervoor moeten waken dat de „samenleving nog verder verkleurt.” Daarmee bedoelt hij: de verdere afkalving van de invloed van het christendom. Van der Graaf ziet mij als een soort christelijk bruggenhoofd binnen de seculiere PvdA. De Doorbraak als een soort buitenafdeling van de confessionele partijen in de PvdA. Je moet er maar opkomen.

Als nieuw aangeschoven Doorbraakmens laat ik mij bij mijn beslissingen leiden door politieke, zakelijke argumenten. Zo kijk ik ook naar de aangekondigde bezuinigingen bij de omroepen. Daar zal het net als bij vele andere nuttige instellingen opnieuw een tandje minder moeten. Pijnlijk, zeker! Maar waarom zouden de kleine identiteitsgebonden omroepen hun werk niet kunnen voortzetten onder de paraplu van een grote omroep die een verbinding heeft met geloof? Laten we dat debat vooral nuchter en zakelijk voeren.

Minderheidspositie

Ik kan het niet nalaten op te merken. Ik herinner mij nog goed de synodedebatten over de IKON begin jaren 80. Van der Graaf was toen nog volop in functie. Het terugkerend refrein van het synodesmaldeel dat hij toen aanvoerde, was dat de IKON zijn christelijke identiteit verloochende. De toenmalige IKON-directeur werd er bijna moedeloos van. Daarmee werd mede de weg geplaveid naar de huidige bezuinigingsactie. Zo vreemd is het dan ook niet dat de achterban van Van der Graaf nu zo stil blijft.

Ik geloof er dan ook niet zo veel van dat Van der Graaf echt begaan is met de IKON en de roomse kleine omroepen. Het gaat hem om iets anders. Dat verraadt hij wat mij betreft in dat intrigerende zinnetje over de verkleuring van de samenleving. Daar is hij bang voor.

Hij overigens niet alleen. Tot mijn stomme verbazing merk ik dat ook mijn linkse makkers daar last van hebben. Jarenlang is er gefulmineerd tegen het corpus christianum. Het werd tijd dat de kerk haar plaats als minderheid leerde kennen. Dat was de plaats die haar door het Evangelie gewezen werd. Dat kon toen kennelijk vanuit een meerderheidspositie allemaal makkelijk gezegd worden.

De samenleving verkleurt, niet een beetje maar ingrijpend en in een hoog tempo. Ik begrijp Van der Graafs verdriet en pijn over deze onomkeerbare ontwikkeling. Hij wil alle krachten daartegen mobiliseren, inclusief de PvdA. Het is niet mijn keus. Het lijkt mij beter ons als christenen opnieuw te bezinnen op deze minderheidspositie. Het is een pijnlijke waarheid waaraan we niet ontkomen. Wij bepalen de regels van het spel niet meer.

Bescheidenheid

Steeds meer zullen we bevraagd worden op gedragingen en uitspraken die voor ons vanzelfsprekend zijn, maar die anderen niet meer begrijpen. Steeds vaker zullen we ons moeten verantwoorden, over de besnijdenis, christelijke feestdagen, eetgewoonten, zondagsheiliging, bijzonder onderwijs en de voor ons vanzelfsprekende vrijheid van godsdienst. Niets zal meer vanzelf spreken. Dat gesprek zullen we vanuit een minderheidsposities op vele fronten moeten aangaan. Dan wel graag met een ondertoon van bescheidenheid.

De partij waarvan ik lid ben, biedt daarvoor een uitstekend platform. Ik mag daar voluit vanuit mijn christelijke geloof met allerlei stromingen en overtuigingen meepraten over de inrichting van onze samenleving. Er wordt mij geen strobreed in de weg gelegd. Van der Graaf kan er dan ook op rekenen dat als de mogelijkheid om de Boodschap in het publieke domein uit te dragen echt afgesnoerd wordt, ik mij zal laten horen. Dan zal hij de Doorbraak nog prijzen. Zo ver is het echt nog lang niet. Ik kan dus weer met een gerust hart naar mijn vrienden bij het haardvuur.

De auteur is emeritus predikant en fractievoorzitter van de PvdA in Rotterdam-IJsselmonde.