De Hoge Raad heeft zich een paar jaar geleden uitgesproken over de vraag of mensen die ten onrechte te weinig belasting afdragen ook witwassers zijn. Door te weinig inkomsten op te geven en af te dragen aan de belastingdienst houd je immers geld in bezit dat eigenlijk van de staat is. Daarvan zegt de Hoge Raad klip-en-klaar dat je dat geld, net als geld van fraude, corruptie en oplichting, door misdrijf hebt verkregen. Zo tegen het einde van het jaar en vlak voor Kerst wellicht goed om nog maar eens te herhalen. Belastingfraude is ook witwassen. Ik hoop niet dat u denkt: Dit doen RD-lezers niet. Ik kom namelijk in onze kring helaas ook witwassers tegen.

Tegenwoordig komt je geen bank meer binnen of ze vragen je het hemd van het lijf. En wee je gebeente als je niet kunt aantonen hoe je aan je geld gekomen bent. Niet alleen banken zijn streng. Ook onder anderen belastingadviseurs, accountants en makelaars zijn verplicht op witwassen te letten. En ze melden het vermoeden van witwassen, zonder het je te vertellen, keurig bij het Korps landelijke politiediensten. Een speciale afdeling, de financial intelligence unit, verzamelt al die meldingen.

Dat melden gebeurt gelukkig in de meeste landen in de wereld. Ik heb er echter moeite mee dat ik zo weinig resultaat zie van al die miljoenen kostende meldingen. Banken en al die andere melders geven miljoenen per jaar uit om te voldoen aan de meldplicht, maar als we een geheim rapport van justitie mogen geloven, zijn we nog steeds een aantrekkelijk witwasland. Ik waag dat te betwijfelen.

Als het aan de minister van Justitie ligt krijgen we volgend jaar een nog zwaardere meldplicht. Helaas ontbreekt goed onderzoek waar we dit allemaal voor doen. De oorspronkelijk voor grote drugscriminelen bedachte wetgeving raakt ons inmiddels allemaal. Of je nu malafide kaashandelaar bent of een keurige RD-lezer die de fiscus een loer draait.

Sterker nog, ik voorzie dat de meldplicht straks niet meer alleen gaat over echte witwasactiviteiten, maar dat wij als accountants verplicht worden om elk misdrijf dat we constateren moeten melden in Zoetermeer. Daar staat inmiddels al een bak data waar het opsporingsapparaat de hele verdere 21e eeuw voor nodig heeft om dat uit te zoeken. Helaas vrees ik, en daarom heb ik er zo’n moeite mee, dat we de strijd tegen het witwassen niet winnen door meldingsplichten maar uit te breiden.

Zo’n vier jaar geleden was ik betrokken bij een omvangrijke oplichtingszaak. Een van de oplichters is een trouwe kerkganger. Degene die opgelicht is, is eveneens een trouwe kerkganger. Enfin, na vele tonnen armer te zijn geworden en het vertrouwen in zijn broeder kwijt te zijn geraakt, werd het tijd om onderzoek te doen. Het geld bleek inmiddels weggesluisd, onder toeziend oog van banken en accountant. Eigenlijk is er nog maar één optie, strafrechtelijk onderzoek naar het geld.

Na aangifte bij de politie, vele brieven naar het openbaar ministerie en inmiddels de vierde politiechef en de derde officier van justitie, kreeg ik vorige week als kerstcadeau een prachtige brief. Die kwam erop neer dat ze door capaciteitsgebrek en prioriteitstelling nog geen vervolg hebben kunnen geven aan de aangifte van mijn opdrachtgever.

„Laat maar”, dacht ik, „ik houd het wel bij melden. Als er op aarde geen gerechtigheid geschiedt, dan later wel. Die dag zal komen, Kerst getuigt ervan!” En tegelijkertijd troost ik me met de gedachte dat ook de oplichter in deze dagen Maria’s lofzang hoort en tot zichzelf komt: „Hongerigen heeft Hij met goede gaven verzadigd en rijken heeft Hij met lege handen weggezonden.”

De auteur is director bij Grant Thornton Forensic & Investigation Services te Rotterdam en docent recht aan de Driestar Hogeschool te Gouda. Reageren? nietbijbroodalleen@refdag.nl