Slechts het fusie-federatiemodel biedt de mogelijkheid om -plaatselijk en bovenplaatselijk- exclusief gereformeerd te zijn binnen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) en een breuk voorkomen, stelt de verklaring.

De verklaring is de afgelopen dagen verspreid onder de kerkenraden. De begeleidende brief is ondertekend door de predikanten A. Goedvree (Haaften), K. Klopsta (Nieuwland en Oosterwijk) en A. J. Schalkoort (Lunteren). Medeondertekenaars zijn de predikanten B. A. Dubbeldam (Twijzelerheide), L. Groenenberg (Oud-Beijerland), A. Langerak (Eemnes), N. den Ouden (Genemuiden), J. van Rossum (Voorburg) en H. Verheul (Amersfoort).

De predikanten doen een klemmend beroep op de kerkenraden om de verklaring te ondertekenen en aan de generale synode te sturen. De kerkenraden verwachten een schriftelijk antwoord van die synode vóór 12 december dit jaar. Op die dag stemmen de synodes van de drie Samen op Weg-kerken in tweede lezing over het verenigingsbesluit.

De weg die de gezamenlijke kerken zijn ingeslagen, is onbegaanbaar, aldus de verklaring. De kerken hebben gekozen voor een kerkorde waaruit blijkt dat de PKN in haar wezen, belijden en leven pluraal wil zijn. „Ons inziens wil dat zeggen dat binnen één kerk meerdere vormen van belijden en leven mogelijk zijn. Daarmee is de PKN wezenlijk een andere kerk dan de Nederlandse Hervormde Kerk, die ondanks alles in haar wezen een gereformeerd belijdende kerk is. Ondanks het vele wat in leer en leven werd uitgedragen, dat in totale tegenspraak was met haar grondslag, hebben wij altijd gemeend te moeten blijven vanwege dit fundamentele gereformeerde karakter, hopend op de trouw van Gods verbond. Echter, de PKN is wezenlijk een andere kerk, waarin bewust ruimte is gecreëerd, voor leringen en praktijken, die principieel verschillen van het gereformeerde belijden en leven en die naar onze overtuiging haaks staan op het getuigenis van de Schrift.”

Dit alles, stelt de verklaring, brengt de kerkenraden in een onoverkomelijke gewetensnood. „De nieuwe kerkorde dwingt ons te erkennen wat wij niet erkennen mogen en kunnen. Deze geestelijke dwang is voor ons onaanvaardbaar. Wie exclusief gereformeerd is, kan niet door synodebesluiten zijn leer en leven wezenlijk laten veranderen. Wij achten de synode daartoe niet gemachtigd, daar het ene ambt niet zal heersen over het andere ambt.”

Met nadruk wordt verklaard dat het geenszins het doel is het te laten komen tot een breuk in de kerk. „Ontelbare keren is de synode erop gewezen, dat het voortgaan op dit traject, onherroepelijk zal leiden tot scheuren en breuken. Het is dan ook bijzonder pijnlijk te moeten constateren, dat gemeenten uiteenvallen door het optreden van scheuren en breuken, terwijl de oorzaak daarvan buiten de gemeenten ligt, want veroorzaakt wordt door genomen synodebesluiten. De geestelijke nood, de pastorale zorgen en de gemeentelijke chaos met al de praktische gevolgen van dien zijn onvoorstelbaar groot. Hoe kan de synode deze verantwoordelijkheid dragen?”

Ook de gedane handreiking van het moderamen achten de kerkenraden, aldus de verklaring, niet voldoende, „daar zij slechts spreekt van de mógelijkheid om voluit gereformeerd te belijden en te handelen in de PKN en de mogelijkheid van éxclusief gereformeerd belijden en handelen expliciet afwijst; daarbij is zij gericht op de plaatselijke situatie, en laat de landelijke kerk in leer en leven ongemoeid.”

De verklaring vervolgt: „Wij achten de synode verantwoordelijk voor de kerkelijke situatie van chaos en onduidelijkheid. De gewetens en harten van mensen zijn niet te dwingen door synodale besluiten!”

Vervolgens wordt de suggestie aangereikt alsnog een ”fusie-federatiemodel” (zoals vorig jaar gepresenteerd door ds. J. de Visser te Maassluis) te overwegen en aan te nemen, waardoor het exclusief gereformeerd belijden wezenlijk en kerkordelijk veilig wordt gesteld en waardoor breuken voorkomen kunnen worden. „Wanneer de synode een dergelijk model ter zijde blijft stellen, erkennen wij het gezag van de synode niet en verwerpen wij de kerkorde van de PKN. Daarentegen zien wij geen andere mogelijkheid dan onder de Hervormde Kerkorde het hervormd kerkelijke leven voort te zetten.”