De kapitelen, de top van de pilaren waarop de steunbogen van de gewelven rusten, zijn in de twaalfde eeuw gebouwd en staan in gedeelten van beide kerken die niet voor het publiek toegankelijk zijn. Het Bonnefantenmuseum in Maastricht greep de ontcijfering van de betekenis van de kapitelen door Den Hartog aan om er een tentoonstelling en een rondleiding door de kerken aan te wijden onder de titel: De Weg naar het Paradijs.

Voor het eerst in ruim 850 jaar kan een groter publiek kennisnemen van de typisch Romaanse sculpturen, waarin monsters, mensen, dieren en planten voortdurend vechten om te overleven. Den Hartog vindt de uitbeeldingen wel een beetje „krankzinnig”, ze ogen niet bepaald devoot in zulke kerken. Maar ze werden gemaakt ten tijde van de kruistochten. Vooral die in de Onze Lieve Vrouwe-basiliek geven een beeld van de paniek waarin mensen na het mislukken van de tweede kruistocht rond 1150 verkeerden. Daarin hadden veel Maastrichtenaren het leven gelaten.

De kapitelen uit de basiliek van Onze Lieve Vrouw zijn tien jaar jonger dan die in de Sint Servaas. De laatste zijn wat minder boosaardig - de kruistocht moest nog beginnen - en staan in de rond 1140 gebouwde westvleugel. Deze werd gebouwd om de kroning van koning Koenraad III tot keizer van het Heilige Roomse Rijk te vieren. Deze kroning in Rome ging niet door, omdat Koenraad voor die tijd overleed.

Beide groepen van kapitelen staan in delen van de kerken die alleen voor de hogere standen toegankelijk waren. Ze werden al snel vergeten. De befaamde architect P. Cuypers ontdekte ze tijdens de restauratie van de Sint Servaas rond 1870. Hij liet van de kapitelen gipsafdrukken maken voor het door hem gebouwde Rijksmuseum in Amsterdam. Maar deze kunstinstelling zette de afgietsels in de jaren dertig van de vorige eeuw bij het grof vuil: niemand begreep immers de betekenis ervan.

Burgemeester G. Leers van Maastricht opent de tentoonstelling zondagmiddag. Mensen kunnen de Romaanse kapitelen tot 11 januari 2004 bekijken.

251510 sep 03