Dat zei oud-premier Jan Peter Balkende donderdag in Boedapest tijdens een internationaal congres aan de Karoli Gaspar Universiteit. De tweedaagse conferentie, georganiseerd door het internationale platform Refo500, had als thema ”Protestantisme, kennis en de wereld van wetenschap”. In 21 lezingen kwamen „hoofdstukken uit de geschiedenis van het hoger onderwijs in Europa en Hongarije van de 16e tot de 20e eeuw” aan bod. De wetenschappers die een lezing hielden waren afkomstig uit alle disciplines. Allen wisten echter de verbinding te leggen tussen wetenschap, kerk en maatschappij.

In het hart van Boedapest, aan het Calvijnplein en tegenover het Nationaal Museum, staat de Karoli Gaspar Universiteit van de Gereformeerde Kerk in Hongarije. Deze universiteit is bij veel Nederlanders bekend, onderhoudt contacten met verschillende Nederlandse onderwijsinstellingen, geeft Nederlands als vak en heeft Nederlanders in dienst.

Het is dus niet zo heel vreemd dat oud-premier Balkenende aan deze instelling een eredoctoraat heeft en ook de openingstoespraak hield bij de internationale Refo500-conferentie.

Balkenende hield een toespraak in zijn eigen stijl. Dat wil zeggen: met humor, enthousiasme en vooral kennis van zaken. Volgens hem is de 21e eeuw te karakteriseren als de eeuw van de morele waarden (”values”) en juist dat betekent een enorme kans om protestantse beginselen vorm te geven in de samenleving. De Reformatie heeft volgens de oud-premier de mens weer direct voor Gods aangezicht geplaatst en juist daardoor die mens het besef van verantwoordelijkheid teruggegeven.

Balkenende uitte kritiek op het kortetermijndenken dat volgens hem een belangrijke oorzaak is voor de malaise van de economie vandaag. Hij wees erop dat juist bij grote bedrijven het langetermijndenken de norm is. De politiek zou er volgens hem goed aan doen daarvan te leren.

In het laatste deel van zijn bijdrage deed Balkenende een pleidooi voor de benadering van Abraham Kuyper. Hij wees op diens betekenis in het verleden, maar ook op de relevantie van diens gedachten voor vandaag. Daarmee was de lijn van Calvijn via Kuyper naar vandaag getrokken en had de conferentie alleen al met deze lezing een belangrijk doel bereikt.

Peter Balla, de rector van de Karoli Gaspar Universiteit, wees er bij de opening van de conferentie op dat sinds de Reformatie protestantse scholen, hogescholen en universiteiten het instrument geweest zijn voor het ontwikkelen en bevorderen van de wetenschappen en het creëren van openheid voor nieuwe ideeën en gedachten.

Balla gaf aan deze conferentie graag te zien als een initiatief om die functie weer op te pakken. Hij zegt dat in een land waar op dit moment het politieke beleid en bestel velen doen zuchten.

Het mocht dan ook als een niet zo heel verborgen boodschap worden gezien toen professor Ildiko Antaloczy in haar lezing over de situatie van de burgers in Debrecen in de 18e eeuw wees op de voorbeeldige wijze waarop burgers en politici destijds hun calvinisme vormgaven. Immers, veel leidende politici, inclusief de president, behoren tot de 
Gereformeerde Kerk en ook zij kunnen leren van de geschiedenis.