Maandag verscheen er in het RD een bijdrage van dr. De Kock waarin hij reageert op de samenvatting van mijn boek ”Verweesde generaties” die eveneens in de krant heeft gestaan (RD 20-11). De beschikbare ruimte in de krant maakte het niet mogelijk om tot in detail op alle aspecten van de gezagscrisis in te gaan. Het is wellicht goed om ook het boek ter hand te nemen om tot een evenwichtiger oordeel te komen.

Ik pretendeer niet het laatste woord over de onderhavige materie te zeggen. Daarvoor is het probleem te complex. Ons past bescheidenheid en het mensenverstand is inderdaad te beperkt om alles rond deze crisis te duiden. En dat is geen frase. Vanuit dat perspectief heb ik dit boek en het artikel geschreven. Dat heeft niets van doen met de ontluisterende onaantastbaarheid die dr. De Kock mij impliciet toedicht. Ik betreur het dat dr. De Kock meent dergelijke grote woorden te moeten hanteren.

Het gaat in mijn boek ”Verweesde generaties” om de gezagscrisis, die zich naar mijn oordeel allerwegen ontvouwt, dus niet alleen in de opvoeding, maar ook in de politiek, in de kunst, in de kerk. In die breedte zie ik dat begrip. En in die breedte maak ik mijn opmerkingen.

Het lijkt erop dat die gezagscrisis door dr. De Kock niet wordt gezien. Hij gaat er inhoudelijk met geen enkel woord op in. Dat is veelzeggend. Als je die crisis namelijk niet ziet, zal het inderdaad lastig zijn om mijn verhaal mee te maken. In dat geval ben je optimistisch over de vermogens van onze ouders en opvoeders, van onze kinderen en catechisanten. Dan zie je alleen begripvolle ouders en docenten, die dicht bij het hart van hun kinderen proberen te komen. Dan begrijp je ook niet wat er bedoeld wordt met diepe buigingen om kinderen te bereiken. Dan vind je het heel normaal dat een predikant niet bij voorbaat met ontzag benaderd wordt. Dat moet hij dan eerst maar eens verdienen. Dan is het logisch dat er voortdurend gezocht wordt naar de nieuw kick op het gebied van didactiek.

Natuurlijk weet ik ook wel dat veel ouders het goed doen. Er zijn gezinnen waarin het gezag een degelijke basis kent in Gods Woord en wet. Gelukkig maar. En er zijn prima docenten, die hun lesstof inhoudsvol, uitdagend en onmisbaar weten over te brengen. En het is natuurlijk niet verkeerd om te zoeken naar didactische middelen om leerlingen te bereiken.

En er zijn uiteraard predikanten die beseffen dat ze ook het leermoment in de catechese vorm moeten geven. En ik wil al helemaal het beeld ontkrachten dat onze leerlingen en kinderen er bij voorbaat opuit zijn om de lessen te verstieren, in het weekend los te gaan en de autoriteit van de dominee bij voorbaat aan te tasten. Bij de kinderen ligt het probleem ten principale niet. Zij moeten worden opgevoed.

Maar ik constateer ook wat anders. In toenemende mate hebben gezagsdragers (in onderwijs, kerk, politie) te maken met ongezond assertieve ouders die helemaal niet schouder aan schouder staan met gezagsdragers om zich om hun kroost te bekommeren. Zij zijn daarmee medeverantwoordelijk voor het mogelijk ontsporen van hun kind.

In de praktijk van alledag op een school voor voortgezet onderwijs loop je daar tegenaan. En we hebben helaas te maken met pedagogen en onderwijsvernieuwers die voortdurend experimenten de school indragen om de leerlingen te motiveren en te pleasen. En kerken hebben te maken met godsdienstpedagogen die de catechese voor een groot deel ontdaan hebben van het memoriseermoment. Zou dit niets te maken hebben met een crisis van het gezag?

Het gaat mij overigens niet puur om het gezag. Daar zit geen leven in. Het moet inderdaad ergens aan verbonden worden en dienend zijn in de opvoeding. Maar dat betekent wel duidelijkheid en een heldere gezagsrelatie. Ouders dienen hun kind op te voeden en dat zal eenvoudig moeten gaan in een setting die niet egalitair is. Er is iemand die opvoedt en er is iemand die opgevoed moet worden.

Hiermee stuur ik de opvoeders niet het bos in met een raadselachtig verhaal. Wat is hier vreemd aan? Wat is hier raadselachtig aan? Wat is er mis met een duidelijke hiërarchie, gebaseerd op Gods Woord en wet?

De heftigheid en ongenuanceerdheid van de reactie van dr. De Kock verbaast me. Hij lijkt zich persoonlijk geraakt te voelen. Heeft het te maken met het feit dat hij als pedagoog nadrukkelijk betrokken is geweest bij vernieuwingen die in kerk en school inmiddels stevig worden bediscussieerd? Dan zou enige reflectie hierop beter op haar plaats zijn geweest.

De auteur is directeur van het Wartburg College, locatie Guido de Brès, in Rotterdam. Hij schreef het boek ”Verweesde generaties. Pleidooi voor de terugkeer van het gezag”.