Het afscheid van Rowan Williams was misschien wel het minst beladen onderwerp dat woensdag, aan het einde van een drie dagen durende synodezitting, aan de orde kwam. Dinsdag schudde het Church House, het vergadercentrum van de kerk in Londen, min of meer op zijn grondvesten toen een voorstel om vrouwelijke bisschoppen te kunnen benoemen, werd verworpen. Ook woensdag bleek meer­malen hoe moeilijk een groot deel van de afgevaardigden het daarmee had.

Voor Williams komt het verwerpen van het voorstel om vrouwelijke bisschoppen te kunnen benoemen eveneens op een uiterst ongelegen moment. Een ja tegen vrouwelijke bisschoppen had voor de scheidende aartsbisschop een bekroning kunnen vormen van zijn in 2003 begonnen ambtstermijn. Bovendien zou zijn opvolger, dr. Justin Welby, op die manier bij zijn aantreden een gespreid bed aantreffen.

Ovatie

Toch verhinderden deze omstandigheden niet dat Williams woensdagavond vanuit de synode niets dan lof en een minutenlange staande ovatie kreeg. „Tijdens deze zware recessie, met conflicten veraf en dichtbij, vertrouwen we op uw stem van redelijkheid, geloof en diepgewortelde christelijke hoop”, stelde de ‘tweede man’ in de Engelse Kerk, de aartsbisschop van York, dr. John Sentamu, tijdens een toespraak.

Sentamu beschreef Williams als een man die samenbindend wil werken, ondanks alle spanningen die zich de achterliggende tien jaar in de kerk voordeden. De aartsbisschop van Canterbury zag het als zijn roeping om wereldwijd de „anglicaanse familie” bijeen te houden, aldus de aartsbisschop van York.

Bij het grote publiek staat Williams volgens Sentamu bekend als een benaderbare man. Hij kreeg veel waardering voor zijn optreden tijdens conflictsituaties en bij rampen. „U hebt zich een vriend getoond van de zwakken in de samenleving en ze hebben zich in u gesterkt.”

Dostojevski

Sentamu ging ook in op de „brede intellectuele interesses” en het „geweldige geheugen” van de geestelijk leider van de Anglicaanse Kerk. Zo staat deze bekend om zijn ongeëvenaarde kennis van de geschriften van de Russische filosoof Dostojevski. Maar ook van Britse satire weet Williams heel wat af, verzekerde Sentamu de synodeleden.

In conflicten, waarvan de Engelse staatskerk er tijdens Williams’ ambtsperiode heel wat kende, was de aartsbisschop altijd „dapper en uitgesproken”, aldus Sentamu. Ook bleef hij „fier overeind staan in gesprekken met ministers of in het ondersteunen van Zimbabwaanse bisschoppen bij hun problemen.”

Hoewel hij formeel alleen het aartsbisdom Canterbury leidt, is de stoel die Williams bezet traditioneel de plaats waarvandaan de gehele anglicaanse gemeenschap wordt aangestuurd. „U hebt deze symbolische rol vervuld met een enorme moed en betrokkenheid.”

Sentamu beschreef Williams verder als iemand die begrip toont voor personen met een andere mening dan de zijne. „Gevraagd naar de rol van een bisschop zei u dat deze de kerk moet leren zichzelf te be­grijpen.” Waarop Williams volgens Sentamu dan liet volgen 
dat de kerk „de plaats is waar de betekenis van Christus voor mensen zichtbaar wordt wanneer in de ontmoeting tussen gelovigen Christus wordt weerspiegeld.”

Tegelijk stond de aartsbisschop van Canterbury pal voor de boodschap van God in Zijn Woord, stelde Sentamu. „In uw hart is een passie voor de Bijbel, omdat u altijd de woorden van de apostel Paulus aan de gemeente van Korinthe in uw hart hebt: „Wee mij, indien ik het Evangelie niet verkondig.” Voor u begint en eindigt dit bij „de God Die Zijn doel bereikt door Zijn eenzijdige gift, bij de kribbe en het kruis.””

De laatste tien jaar zijn „bijzonder uitdagend geweest voor de Church of England en de anglicaanse gemeenschap”, zei Sentamu. „Gelukkig is aarts­bisschop Rowan een opmerkelijke en gezegende leider, die de banden van genegenheid tot elkaar toe versterkt heeft. Ondanks zijn moedige, onvermoeibare en heilige ijver is hij vaak verguisd door mensen die beter zouden moeten weten. Naar mijn idee is Rowan Gods apostel voor deze tijd.”

Ook vertegenwoordigers van diverse andere kerkelijke organen spraken de scheidende aarts­bisschop toe. Aartsdiaken Christine Hardman stelde dat Williams de kerk „heilige lessen en wijsheid” leerde.

Zijn leiderschap onderscheidde zich door een haast wetenschappelijke aanpak, aldus Hardman, omdat Williams altijd eerst neigt naar het inhoudelijk beoordelen van onderwerpen, ook in die gevallen dat hij zou willen dat hij helemaal niet geconfronteerd zou worden met een bepaalde ontwikkeling.

Schoolkinderen

Williams zelf blikte woensdag in een korte toespraak terug op zijn ambtsperiode. Hij gaf aan overweldigd te zijn door de loftuitingen aan zijn adres.

Het werk van een kerkleider bestaat volgens hem uit „door God gezonden te worden van de ene naar de andere situatie. Ik begin de dag soms met een ontbijt met schoolkinderen, om daarna in gesprek te gaan met de secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Op zo’n moment betekent het gezonden worden van de ene naar de andere situatie dat ik verbindingen probeer te leggen tussen die werelden en met beide de boodschap van het Evangelie deel.”

Williams citeerde de Spaanse mysticus en contrareformator Johannes van het Kruis met de uitspraak: „Waar geen liefde is, breng liefde, en je ontvangt liefde.”

In de achterliggende tijd, waarin er in de kerk fel gedebatteerd werd over vrouwelijke bisschoppen, overwoog Williams naar eigen zeggen vaak om het woord ”liefde” in deze uitspraak te vervangen door ”vertrouwen”. „Een belangrijke oorzaak van de impasse waarin de synode zich bevindt, is een gebrek aan vertrouwen.”

De scheidende aartsbisschop van Canterbury legt op 31 december zijn ambt neer. Zijn opvolger treedt op 21 maart 2013 aan. In de tussentijd is de aartsbisschop van York, John Sentamu, de hoogste leider van de Church of England.

Lees meer op Digibron

“Aartsbisschop Canterbury stapt in 2012 op”, RD 13 september 2011

Eredoctoraat Rowan Williams in Leuven, RD 14 januari 2011

Williams: Homo moet bisschop kunnen worden, RD 27 september 2010

Druk neemt toe op anglicaanse aartsbisschop, RD 22 oktober 2009

Rowan Williams, de anglicaanse Dostojesvki, RD 6 december 2008

“Verbond anglicanen nodig”, RD 26 april 2008

Dr. Williams verzwijgt avondmaal voor homo’s, RD 3 januari 2008

Dr. Williams haalt uit naar VS inzake Irak, RD 28 november 2007

Rowan Williams laakt Irakbeleid van Tony Blair, RD 27 december 2006

Williams mengt zich in abortusdebat, RD 21 maart 2005

Positie Rowan Williams door homobisschop beschadigd, RD 9 juli 2003

Williams staat volledig achter homobisschop, RD 25 juni 2003

Strijd binnen rechterflank Engelse kerk, RD 19 mei 2003

Het theologisch dwaalspoor van Rowan Williams, RD 21 februari 2003

Dr. Williams: Scheuring is wellicht niet te voorkomen, RD 3 december 2002

Rowan verdedigt homorelaties, RD 2 december 2002

Dr. Williams accepteert regels homoseksuelen, RD 28 november 2002

Dr. Williams in opspraak, RD 29 oktober 2002

Dr. Carey steunt zijn opvolger dr. Williams, RD 29 oktober 2002

Dr. Williams hoofd Anglicaanse Kerk, RD 24 juli 2002

Blair benoemt Williams tot opvolger Carey, RD 10 juli 2002