„Het is een geweldig goed bericht en een erkenning van de Nederlandse rol als bruggenbouwer tussen Europa en de Verenigde Staten”, aldus premier Balkenende maandag vanuit New York. Hij zei er alle vertrouwen in te hebben dat De Hoop Scheffer de „zware en verantwoordelijke taak” waar hij voor staat tot een goed einde zal brengen.

Bij De Hoop Scheffer zelf wekte zijn benoeming een „dubbel gevoel. Ik ga ongaarne weg bij Buitenlandse Zaken, maar er wacht mij nu wel een fantastische baan.” Toen hij bericht kreeg van zijn promotie „ging er wel wat door hem heen.” Hij doelde op de „uitermate onaangename periode” waarin hij moest aftreden als fractievoorzitter van het CDA, tot het eerherstel als minister van Buitenlandse Zaken en nu de kroon, de benoeming tot secretaris-generaal van de NAVO. De Hoop Scheffer ziet „het bouwen en onderhouden van de brug tussen Europa en de Verenigde Staten en Canada” als een van zijn belangrijkste taken als NAVO-topman.

De Nederlandse regering heeft de afgelopen maanden altijd volgehouden dat De Hoop Scheffer geen kandidaat was voor de functie van NAVO-secretaris-generaal. Deze strategie van stilzwijgen heeft nu resultaat opgeleverd. De vorige poging om een Nederlander, oud-premier Lubbers, te benoemen tot NAVO-chef, mislukte nog. De Hoop Scheffer wordt na de oud-ministers Stikker en Luns de derde Nederlander aan de top van het NAVO-bondgenootschap.

Het bezoek dat Balkenende en De Hoop Scheffer begin deze maand brachten aan de Amerikaanse president Bush heeft zeker geholpen, erkende Balkenende maandag. In Europa ontstond uiteindelijk ook consensus over de benoeming, nadat de Canadese vice-premier Manley zich had teruggetrokken.

De benoeming van De Hoop Scheffer resulteerde in lof en felicitaties alom. De Amerikaanse president Bush omschreef de CDA’er als een „leider die sterk toegewijd is aan de vrijheid en aan een sterke en effectieve transatlantische samenwerking.” De huidige NAVO-chef Lord Robertson noemde De Hoop Scheffer „supergekwalificeerd.” Felicitaties waren er van de ministers van Buitenlandse Zaken van Amerika, Griekenland, Bulgarije en Luxemburg, evenals van de Nederlandse bewindslieden.

De Tweede Kamer reageerde over het algemeen enthousiast, al was er kritiek van GroenLinks en SP. De Hoop Scheffer wacht een zware taak, aldus VVD-fractievoorzitter Van Aartsen. De NAVO bezint zich op haar nieuwe rol, en haar organisatie en apparaat moeten worden aangepakt.

Wie De Hoop Scheffer opvolgt als minister van Buitenlandse Zaken is nog niet bekend. In de media circuleert de naam van Bernard Bot. Die was tien jaar lang Nederlands ambassadeur bij de Europese Unie. Daarvoor was hij de hoogste ambtenaar op het ministerie van Buitenlandse Zaken. Bot heeft ooit gezegd beschikbaar te zijn.

Ook CDA-Tweede-Kamer-fractievoorzitter Verhagen wordt genoemd. Deze ontkent kandidaat te zijn. De christen-democraat zegt met „zeer veel plezier” fractievoorzitter te zijn en dat te willen blijven. Premier Balkenende wilde maandag niet ingaan op de speculaties. Hij zei wel „ideeën” te hebben over een opvolger.