Van Beek (28) dook voor zijn studie de afgelopen periode in precies dezelfde vraag als de Raad van State: in hoeverre kan een ambtenaar die geen homo’s wil trouwen een beroep doen op zijn gewetensvrijheid? En zijn er alternatieven?

De intussen afgestudeerde jurist uit Uddel, die ook hoofdredacteur is van het SGP-jongerenblad In Contact, kwam tot de conclusie dat er juridisch gezien ruimte voor gewetensbezwaren moet zijn.

Zijn scriptie werd in september opgevraagd door een van de leden van de Raad van State naar aanleiding van een initiatiefwetsvoorstel van D66. Maandag kwam dit hoogste adviesorgaan van de regering naar buiten met een advies dat deels dezelfde geest ademt als Van Beeks scriptie: een verbod op gewetensbezwaarde ambtenaren zou strijdig zijn met nationale en internationale wetgeving.

Een van de raakvlakken met Van Beeks scriptie is dat de Raad van State naar andere Europese landen kijkt. „De Raad zegt dat je, met het oog op andere landen, heel voorzichtig moet zijn met een verbod op deze ambtenaren. Het is internationaal gezien helemaal niet raar dat je aan hen ruimte biedt.”

Een ander punt van overeenkomst ziet Van Beek in de pragmatische lijn die de Raad van State voorstaat. „De Raad haalt naar twee kanten de scherpe kantjes van de discussie af. Mensen bij D66 zitten sterk op het punt dat een trouwambtenaar seculier moet zijn, terwijl de reformatorische gezindte heel principieel is met betrekking tot godsdienstvrijheid. Dit advies biedt een middenweg.”

Van Beek kan zich daar wel in vinden. „Ik kies soms ook een andere weg dan de SGP die je als pragmatisch kunt uitleggen. Ik geef bijvoorbeeld de aanbeveling om het huwelijk helemaal uit het publieke domein te halen, zoals dat vroeger was. Dan haal je het weg bij de overheid en doet de kerk het.”

Onder die pragmatische benadering zit echter een principiële lading, benadrukt Van Beek. „Dat geldt ook voor de Raad van State. De Raad waakt ervoor dat neutraliteit de betekenis gaat krijgen van seculier en godsdienstloos, zoals D66 wil. Die opvatting van D66 is, in Nederlands perspectief, volstrekte kul. Neutraal geeft alleen maar aan dat godsdienst en een seculiere overtuiging beide evenveel ruimte krijgen.”

Als de regering het advies van de Raad van State serieus neemt, moeten er –anders dan in het regeerakkoord is vastgelegd– ook in de toekomst nog gewetensbezwaarde ambtenaren kunnen worden aangenomen.

Van Beek verwacht echter niet dat het die kant op gaat. „Je ziet dat de regering een advies van de Raad van State steeds vaker naast zich neerlegt. Dat gebeurde bij de invoering van het homohuwelijk, toen de Raad een negatief advies gaf. En ook het kabinet-Balkenende heeft het diverse malen gedaan. Ik verwacht niet dat het kabinet deze keer wel luistert en dat de situatie voor gewetensbezwaarde trouwambtenaren beter wordt.”

Mogelijk heeft die ontwikkeling te maken met „een gebrek aan juristen in de Tweede Kamer”, vermoedt Van Beek. „Maar aan de andere kant: er waait een seculiere wind. Dat zie je ook bij het wetsvoorstel van D66 terug.”