13.30 uur: Liveblog afgesloten – De generale synode van de Protestantse Kerk is gesloten en daarmee wordt deze liveblog ook afgesloten. De besprekingen en besluiten van de synode zijn terug te lezen in deze liveblog. Links naar artikelen over deze synodevergadering kunt u vinden in de rechterkolom op deze pagina of hieronder. Klik op de foto bij deze liveblog voor een uitgebreide fotoreportage.

Synode PKN: Bezwaar Bokhout tegen belijdenis niet gegrond in Heilige Schrift

Synode PKN stemt in met nieuwbouw Hydepark in Doorn

PKN: Teeven verantwoordelijk voor tentenkamp Amsterdam

Kerk Zuid-Afrika verzoent zich met PKN

Synode PKN vergadert tussen novembernevels in bossen van Lunteren

Historische zitting synode PKN

12.22 uur: Sluiting – Diaken mw. C. J. Dam sluit de vergadering met het lezen van Psalm 8.

12.20 uur: Afscheid preses – Scriba dr. A. J. Plaisier maakt bekend dat er op 17 januari officieel afscheid wordt genomen van ds. Verhoeff als preses van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland.

12.17 uur: Afscheid synodeleden – Preses ds. P. Verhoeff neemt afscheid van een groot aantal synodeleden. Het is de laatste keer dat de synode met ruim 150 leden vergadert: vanaf volgend jaar zijn dat er 75. In het kader van een grootschalige, vooral technische herziening van de Protestantse Kerkorde besloot de synode eerder om het aantal synodeleden te halveren. Ds. Verhoeff, die zelf ook afscheid neemt, spreekt van een „wind van weemoed”. Afscheid nemen is pijnlijk, zegt hij, „en ik hou er niet van.” Volgens hem heeft de kerk de afgelopen jaren vooral inhoudelijk veel slagen gemaakt.

11.57 uur: Pensioen – Informatieve bespreking over wijzigingen in het pensioenfonds.

11.30 uur: PThU II – Synodeleden stellen vragen over het reilen en zeilen van universiteit. Docenten van de PThU reageren.

11.00 uur: PThU I – Er wordt een video getoond over de Protestantse Theologische Universiteit (PThU), die verhuisde van Kampen, Leiden en Utrecht naar Amsterdam en Groningen.

10.30 uur: Pauze – Koffiepauze. Na de pauze volgt een presentatie van de Protestantse Theologische Universiteit.

10.29 uur: Besluit over gravamen Bokhout – De synode besluit (met drie stemmen tegen) het gravamen van Bokhout niet te erkennen als gegrond in de Heilige Schrift. Ook gaat ze nader onderzoek doen over hoe in de toekomst wordt omgegaan met een gravamen. Lees hier meer over de redenen van afwijzing door de synode.

10.14 uur: Verzoening – Scriba dr. A. J. Plaisier zegt namens het moderamen dat het niet de bedoeling is om naar aanleiding van een gravamen uitspraken te doen over de reikwijdte van de verzoening. „We zijn niet geroepen om de hel af te schaffen of zo. Dat is onzinnig. De boodschap van de kerk is de verzoening door Jezus Christus. Dáár zijn we getuigen van. Daar gingen we voor en daar zullen we voor gaan.”

10.12 uur: Verheldering – Ds. Van Lingen: „Er wordt wel gesuggereerd dat als wij dit gravamen niet ontvankelijk verklaren, er dan geen ruimte meer voor Bokhout in onze kerk zou zijn. Dat is niet zo. Hij is een gelovig man en van harte welkom in onze kerk. Hij mag vinden wat hij vindt.”

10.10 uur: Ja of nee – Voorzitter ds. A. van Lingen van de commissie die het gravamen van Bokhout heeft bestudeerd, gaat in op wat de synodeleden naar voren hebben gebracht. Volgens hem heeft de synode maar één opdracht. „We hoeven alleen maar antwoord te geven op de vraag: is dit gravamen gegrond in de Heilige Schrift: ja of nee? Wij hebben gemeend dat het ”nee” is.” De pastorale handreiking moet plaatsvinden in de plaatselijke gemeenten, aldus ds. Van Lingen.

09.52 uur: Overleg – De vergadering wordt geschorst, zodat het moderamen en de commissie even kunnen overleggen.

09.40 uur: Meerduidig – Mw. ds. H. A. Smits (Wognum) vindt dat de synode moet uitspreken dat de Schrift „niet eenstemmig maar meerduidig” over het laatste oordeel spreekt.

09.30 uur: Schapen en bokken – Volgens ds. D. C. Floor (Ede) heeft de commissie vanuit de Schrift voldoende duidelijk gemaakt dat de opvattingen van Bokhout moeten worden afgewezen. „En door de bezwaren van broeder Bokhout af te wijzen, doen we echt niet tekort aan de liefde van God voor deze wereld. Tegen Bokhout zou ik willen zeggen: laten we toch luisteren naar de Schrift. In Jezus Christus ligt volkomen zaligheid. Zo worden mensen verlost van hun angst voor de hel, zo vinden ze troost in leven en sterven. Broeder Bokhout, luister toch eens naar de stem van de Goede Herder, Die Zelf heeft gesproken over de scheiding tussen schapen en bokken bij het laatste oordeel.”

09.10 uur: Pastoraal – De sprekersronde begint. Diaken H. Zomer (Markelo) vindt dat de synode geen „hiërarchisch besluit” mag nemen. „Ik stem niet. Dat kán niet. Mijn geloof is zoals dat van Job: God is groot, we begrijpen hem niet.” Meerdere synodeleden vragen aandacht voor de pastorale nood die er kan zijn. „Dit is geen theologisch, maar een pastoraal probleem.” Ds. Scholten pleit voor een pastorale handreiking. „Ik vind dat de commissie het gravamen op een kille manier afwijst. Daardoor zullen mensen die met angst voor de hel en een toornend God leven, zich in de kou voelen staan.”

09.05 uur: Geen oordeel uitspreken – Prof. dr. Klaas Spronk zegt namens de Generale Raad van Advies (GRA) dat het vanuit de Bijbel niet mogelijk is om een beslissende lijn over dit onderwerp te trekken. „Er zijn vele stemmen in de Bijbel. Als we hierover een oordeel willen vellen, dan zegt dat meer over onszelf: dat we het met elkaar eens willen zijn. Het is fijn dat we tegenwoordig niemand de hel in wensen, maar misschien zegt dat meer over onze situatie dan over de algemene waarheid.” Prof. Spronk spreekt verder van een „sympathiek maar eenzijdig” voorstel. „Maar we vinden dat je hier niet voor altijd en eeuwig een besluit over kunnen nemen. En zeker niet als synode.”

08.55 uur: Verzoeningswerk – Voorzitter ds. A. van Lingen van de commissie die het gravamen van Bokhout heeft bestudeerd, geeft een toelichting. „Het gaat vandaag niet over de indiener van het gravamen, de heer Bokhout. Hij is een sympathiek man, met een hart dat alle mensen op deze aarde de genade van God gunt. Maar we buigen ons over het gravamen, en gaan kijken of zijn bezwaar grond vindt in de Heilige Schrift. Het gaat om de uitgebreidheid van het verzoeningswerk van Christus. Het is een belangrijk onderwerp, een voorrecht dat we daar vanmorgen als synode over mogen spreken.”

08.50 uur: Gravamen Bokhout – De generale synode buigt zich vanmorgen over een gravamen van D. Bokhout uit Haarlem inzake artikel 37 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis (NGB). Een gravamen is een notitie waarin een leerstelling uit de belijdenis van de Protestantse Kerk bestreden wordt door een kerklid. Volgens Bokhout is het on-Bijbels om te spreken over twee soorten mensen, namelijk zij die behouden worden en zij die verloren gaan. „Doordat Jezus vrijwillig slachtoffer werd, zijn alle mensen verzoend met God.” Hij vindt dat de synode van de Protestantse Kerk de fout van de Synode van Dordrecht (1618-1619) moet herstellen door een aanvullende verklaring op de belijdenis op te stellen.

08.34 uur: Opening – De derde en laatste dag van de synodezitting gaat van start. Mw. ds. S van Meggelen laat enkele gezangen zingen, leest Johannes 6: 60-69 en houdt een „overweging”.

Zaterdag 10 november

20.38 uur: Jaargesprekken, emeritaat en sluiting – Het is koffiepauze. Vanaf 20.55 volgen er nog besprekingen over de kerkordelijke verankering van jaargesprekken en over emeritaat. Ouderling J. J. Rodenburg sluit de vergadering. Die wordt morgen om 08.30 uur voortgezet. Het belangrijkste agendapunt is dan de bespreking van een gravamen –ernstig bezwaarschrift– van D. Bokhout uit Haarlem tegen artikel 37 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis.

20:22 uur: Beroepscode predikanten – Volgens scriba dr. A. J. Plaisier is het tijd voor een „break” in de besprekingen, maar preses ds. P. Verhoeff heeft gehoord dat de koffie nog niet helemaal is „doorgelopen”. „Dus we gaan nog even verder.” De preses voert het tempo van de besprekingen wat op. De synode gaat zonder spreektijd akkoord met een tekst over de beroepscode predikanten en kerkelijk werkers. Ds. Verhoeff: „O, vergeten ds. Bos de gelegenheid te geven een inleiding op dit onderwerp te houden.”

19.57 uur: Buitengewone gemeenten – De synode neemt een besluit naar aanleiding van een verzoek van de Urdu-gemeente (Rotterdam) om deel te mogen uitmaken van de Protestantse Kerk. Omdat het gaat om een nieuw soort gemeente, moet de kerkorde worden aangepast. Er komt ruimte voor een nieuwe categorie gemeenten: „buitengewone gemeenten”. De synode spreekt uit: „Indien een gemeenschap van christenen de generale synode daarom verzoekt en deze gemeenschap instemt met het belijden van de kerk, kan de synode – gehoord de daarvoor in aanmerking komende organen van de kerk – besluiten deze gemeenschap als een buitengewone gemeente op te nemen in de kerk.” Het betreft overigens om een besluit in eerste lezing. De tekst gaat nu eerst naar de classes „ter consideratie” en komt dan volgend jaar weer terug op de synode.

19.27 uur: Migrantenkerken – Leden van migrantenkerken zijn op bezoek bij de synode. Er wordt een film getoond over een Rotterdamse gemeente. De boodschap: migrantenkerken hebben veel respect en liefde voor de Bijbel. En er wordt graag gezongen.

19.24 uur: Proponent – De synode spreekt over bevoegdheden van proponenten. De classis Woerden wijst op een „ambtstheologische inconsequentie” die ligt in het feit dat een proponent wel een preekconsent krijgt, maar niet de sacramenten mag bedienen. Scriba dr. A. J. Plaisier geeft aan dat het onderwerp terugkomt bij de bespreking van een nota over de ambten.

19.10 uur: Zittingsduur preses en scriba – De synode heeft eerder dit jaar al in eerste lezing vastgesteld dat de preses wordt gekozen voor een periode van vijf jaar. De scriba wordt voor vijf jaar benoemd uit de predikanten van de kerk en kan eenmaal worden herbenoemd. Nu gaat de synode ook „in tweede lezing” akkoord. Niemand voert het woord.

19.01 uur: Kerkordewijzigingen – De synodeleden komen de vergaderzaal binnen en zoeken hun plaats weer op. Op de agenda vanavond staan allerlei kerkordewijzigingen. De eerste (agendapunt 21) gaat over de zittingsduur van de preses en de scriba van de generale synode.

17.53 uur: Diner – De synode is ook akkoord met de ”wijziging regeling consulent”. De vergadering wordt tot 19.00 uur onderbroken voor het diner.

17.40 uur: Tussenstand IV – Ouderling Engelbert constateert tevreden dat de besprekingen weer op schema liggen. „En dan nu naar agendapunt 20”. De synode ging akkoord met de stukken ”Wijzigingen generale regeling n.a.v. herstructurering pensioenfonds predikanten”, ”Kerkelijk werker. Voorstellen tot kerkordewijziging, ordinantie 3-12 tot en met 3-14 van het generaal college voor de kerkorde”, ”Aanpassingen van de generale regelingen voortvloeiend uit de evaluatie van de kerkorde, van het generaal college voor de kerkorde” en het advies van het generaal college voor de kerkorde inzake ”Terugkeer naar het ambt”.

16.30 uur: Kerkordewijzigingen – De koffiepauze is voorbij. Assessor ouderling mw. Engelbert-Clarenbeek neemt de leiding van de synodevergadering over van preses ds. P. Verhoeff. Op de agenda staan nog zestien punten, allemaal wijzigingen van de kerkorde. Ouderling Engelbert, lachend: „Als het spannend wordt, mag ik het doen.”

15.17 uur: Samenwerken – De synode gaat het rapport Samenwerken Werkt bespreken. Dit is een eindrapportage van de beleidscommissie Predikanten van het Project Hand aan de Ploeg.

15.15 uur: Aangenomen – De synode stemt in met het niet instellen van de functie van een Pastor Pastorum.

15.07 uur: Pastor Pastorum – De voorzitter van de synode vraagt de synode of de leden klaar zijn voor besluitvorming.

15.05 uur: Begraven – Scriba dr. A. J. Plaisier: ”Laten we de Pastor Pastorum nu maar eerbiedig begraven.”

15.02 uur: Pastor Pastorum – Ondertussen gaat de discussie over de Pastor Pastorum door. Er zijn nogal wat sprekers die een mentor van predikanten toch wel een goede optie vinden. Anderen zijn juist blij dat zo’n figuur er niet komt omdat zo’n predikant een soort bisschop zou kunnen worden. Waarschijnlijk zal het voorstel van het moderamen om niet te komen tot het officieel instellen van zo’n figuur het wel halen.

15.00 uur: Preses – De preses van de generale synode, ds. P. Verhoeff uit Alkmaar, is trouwens bezig aan z’n laatste synodevergadering als voorzitter. Hij wordt algemeen gewaardeerd vanwege zijn ontspannen en objectieve manier van het leiden van de vergaderingen. Op 17 januari 2013 komt de synode in een extra zitting bijeen om een nieuwe preses te verkiezen. De voorzitter van de synode moet, in tegenstelling tot de scriba, een synodelid zijn. Preses of vice-preses moet daarnaast predikant zijn. Dus in principe kan ook een niet-predikant de generale synode voorzitten, als zijn (of haar) rechterhand een predikant is. De termijn van de preses is vijf jaar.

14.48 uur: Tussenstand III – Al met al loopt de vergadering inmiddels flink achter op de agenda. Vanavond sluit de vergadering officieel om 22.30 uur. Dus als er te veel wordt uitgelopen, wordt het nachtwerk. Vanmiddag en vanavond wordt de agenda gevuld met besprekingen van kleinere kwesties, waaronder veel aanpassingen van de Protestantse Kerkorde. Morgen moeten de synodeleden weer om half negen in de vergaderzaal zitten om te spreken over een gravamen -ernstig bezwaarschrift- tegen artikel 37 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis.

14.44 uur: Tussenstand II – Vanmorgen heeft de synode ingestemd met het ontwikkelen van een nieuw congrescentrum op het landgoed Hydepark in Doorn. Doordat het synodebestuur diverse garanties heeft ingebouwd in het voorstel, waren er uiteindelijk slechts zeven tegenstemmen. De grote angst van de synode is dat dit project, waarvoor een investering van zo’n 11 miljoen euro nodig is, een debacle wordt. De problemen met de ontwikkeling van een nieuw ledenregistratiesysteem -Numeri- liggen de protestantse synodelleden nog vers in het geheugen.

14.40 uur: Tussenstand I – Even een tussenstand van het verloop van deze generale synode. Gisteren is het beleidsplan van de Dienstenorganisatie aangenomen. Daarmee is besloten om te komen tot een pool van predikanten voor gemeenten die zelf geen predikant meer kunnen betalen en de oprichting van een stichting die plaatselijke gemeenten kan helpen bij het onderhoud van kerkgebouwen. Daarnaast worden er zo’n 100 pioniersplekken in het leven geroepend

14.38 uur: Formeel – De bespreking van het moderamenvoorstel om niet over te gaan tot de aanstelling van een Pastor Pastorum is eigenlijk een behoorlijk technische kwestie. Doordat de ambtsstructuur van de PKN niet fundamenteel gewijzigd is in het kader van de nota ”Hand aan de Ploeg” is het niet noodzakelijk om tot de aanstelling van zo’n mentor te komen.

14.30 uur: Vergadering hervat - De lunch was kort om iets van de uitloop van de ochtendvergadering goed te maken. Nu bespreking van een voorstel van het moderamen om toch niet over te gaan tot de benoeming van een zogenoemde Pastor Pastorum. In gewoon Nederlands: een predikant die andere predikanten begeleidt.

13.38 uur: Lunch – De vergadering wordt tot 14.30 uur onderbroken voor de lunch.

13.30 uur: Hydepark – Het aangepaste besluitsvoorstel is met een enkele tegenstem aangenomen.

13.24 uur: Toevoeging – Scriba deelt mee dat de synode de volgende formulering toevoegt aan het besluit: „Waarbij gerekend wordt op een substantiële bijdrage in de lening van diaconieën.” Dit in reactie op het amendement van diaken A. van der Vlies (classis Dordrecht).

13.19 uur: Schorsing – Vergadering wordt geschorst om te kijken of er een formulering gevonden kan worden „die voor iedereen bevredigend is”, deelt preses ds. P. Verhoeff mee.

13.12 uur: Stemming – Synodepreses ds. P. Verhoeff inventariseert welke tegenvoorstellen en amendementen in stemming moeten worden gebracht.

13.00 uur: Duurzaamheid – Plaisier benadrukt: „Duurzaamheid is in het plan expliciet vermeld.”

12.58 uur: Toekomst – „Op grond van verwachting voor de toekomst mag je wel eens een besluit nemen waar een investeringsrisico aan zit”, stelt Plaisier.

12.53 uur: Hydepark – Scriba dr. A. J. Plaisier reageert nogmaals op tegenvoorstellen en amendementen. Enkele ervan blijven gehandhaafd.

12.45 uur: Retraite – Ouderling Gerben van Dijk (Rotterdam) denkt niet dat de kerkrentmeesters in Rotterdam budget apart zetten om met de gemeente op Hydepark in retraite te gaan.

12.40 uur: Handhaven – Ouderling-kerkrentmeester J. Bijkerk (classis Apeldoorn) is niet overtuigd door de antwoorden en handhaaft het tegenvoorstel.

12.32 uur: Vakantieweken – Feenstra: „De Federatie van Diaconieën heeft het geld niet.”

12.30 uur: Vakantieweken – Van der Vlies roept diaconieën op (financieel) te laten blijken dat ze achter de vakantieweken staan en een groter aandeel in de financiering van het plan voor hun rekening te nemen.

12.23 uur: Huiswerk – Reactie van Feenstra op diaken A. van der Vlies (classis Dordrecht): „We hebben ons huiswerk wat betreft het bekijken van de exploitatiekosten echt gedaan.”

12.16 uur: Aflossing – De tien miljoen tegenover 3,5 procent rente en aflossing in dertig jaar is degelijk, stelt Feenstra in reactie op een tegenvoorstel van ouderling Gerben van Dijk (Rotterdam).

12.11 uur: Businessplan – Duurzaamheid heeft de aandacht, stelt Feenstra.

12.09 uur: Businessplan – Haaije Feenstra, directeur van de Dienstenorganisatie, reageert op de inbreng van de synodeleden over het businessplan Nieuw Hydepark. „Er zijn kostenberekeningen gemaakt, waardoor we het voorstel met overtuiging kunnen verdedigen, maar we willen ook draagvlak creëren door een helder communicatiebeleid.”

12.05 uur: Huis van de kerk – Huis van de kerk dient voor seminarie, stelt de scriba. „Permanente educatie van predikanten gaat op Hydepark plaatsvinden. Die plek is geschikter dan het Landelijk Dienstencentrum. Het huis moet een diaconaal, toerustend en bezinnend gezicht hebben.”

12.00 uur: Visie – Scriba dr. A. J. Plaisier reageert op de vraag naar de visie achter het businessplan.

11.55 uur: Roosevelthuis – Herman de Boer, voorzitter van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk, neemt het woord. „Ondanks de verouderde accommodatie zit het Roosevelthuis wekelijks vol. Zoals het er nu staat, gaat het dicht. Het is niet verantwoord het verder te exploiteren.”

11.50 uur: Verantwoordelijkheid nemen – In een brief vraagt de synode aan staatssecretaris Teeven om verantwoordelijkheid te nemen voor de vluchtelingen in het tentenkamp in Amsterdam-Osdorp. De uitgeprocedeerde asielzoekers moeten op z’n minst voorzien worden van „bad, bed en brood”. De kerk wil meedenken in het vinden van een oplossing voor de situatie van deze vluchtelingen, stelde de synode gisteren.

11.15 uur: Hotel – Diaken Robbers: „Een viersterren droom is de vijand van een driesterren hotel.”

10.57 uur: Vastgoed – Ds. J. A. Berkheij (Woerden): „De vossen hebben holen. Moet de kerk vastgoed hebben?”

10.51 uur: Vragenronde – Verschillende synodeleden stellen vragen naar aanleiding van ”Nieuw Hydepark, business plan”.

10.47 uur: Molensteen – Het nieuwbouwplan moet geen molensteen om de nek worden, stelt ouderling A. C. van der Vliert (classis Doetinchem). Hij onderstreept daarbij het advies van de GRA om niet in te stemmen als men niet volledig achter het plan kan staat.

10.41 uur: Financiering – Diaken A. van der Vlies (classis Dordrecht) is verbaasd dat de 10 miljoen volledig door Protestantse Kerk gefinancieerd wordt. „Kunnen de diaconieën niet een substantieel deel alvast toezeggen? Zo’n 30 tot 40 procent bovenop de nu toegezegde 1,2 miljoen.”

10.30 uur Pausverkiezing – Van Dijk: „De Koptische kerk koos haar paus door na gebed een jongen te blinddoeken die koos, zo durf ik ook met vertrouwen te kiezen.”

10.26 uur: Tegenvoorstel – Ouderling Gerben van Dijk (Rotterdam) licht het tweede tegenvoorstel toe: „Visie ontbreekt op het in eigen beheer hebben van de een conferentie- c.q. trainingscentrum. Willen we dit als kerk?”

10.23 uur: Huis van de kerk – Bijkerk denkt dat de bouw van een zogeheten ”Huis van de kerk” niet op veel begrip kan rekenen in de gemeenten. Voor aankondiging van nieuwbouw van het Roosevelthuis verwacht hij een betere ontvangst.

10.17 uur: Prijzen – Betrek diaconieën sterk bij dit plan, stelt Haverkamp voor. „Als de opbrengst meer is, kan de dagprijs van het Roosevelthuis zakken.”

10.15 uur: Voorwaarden – Haverkamp stelt enkele voorwaarden. 1. Er moet beter gecommuniceerd worden. „Dit is een leuk plan, maar het landt nog niet leuk.” 2. Zorg dat je met sluitend verhaal over onderhoudt van het park komt.

10.12 uur: Diaconaal – „Het gaat ons om het landgoed als geheel, maar in de eerste plaats om het Roosevelthuis. Dat is onze diaconale taak, dat hoort bij ons”, aldus Haverkamp.

10.09 uur: Reacties – Ouderling-kerkrentmeester H. J. Haverkamp (Ede) van de Commissie van Rapport reageert nu op het businessplan.

10.04 uur: Reacties – Dr. R. de Reuver, voorzitter van de Generale Raad van Advies (GRA) vindt het onderbrengen van Hydepark en Roosevelthuis onder één dak „een vondst”, maar ook „beladen” vanwege verleden met ledenregistratiesysteem Numeri. „Vanuit gemeenten wordt hierdoor uitermate kritisch naar u gekeken.”

9.58 uur: Praatjes en plaatjes – „Geen praatjes zonder plaatjes”, daarom toont Westerveld foto’s van het Roosevelthuis op Hydepark. „Als je het ziet, weet je weer wat diaconaal bezig zijn is.”

9.56 uur: Exploitatie – De exploitatie van Hydepark voorziet in rente, aflossing in dertig jaar, stelt Westerveld.

9.49 uur: Businessplan – Westerveld: „Waarom moet kerk in het Hydepark investeren? Een commerciële partij wil een veel hoger rendement, waardoor de kamers duurder zullen worden. Dat willen we niet.”

9.40 uur: Hydepark – De voorzitter van het bestuur van de Dienstenorganisatie, ir. G. J. Kramer, en G. L. Westerveld van het bestuur van de Dienstenorganisatie presenteren ”Nieuw Hydepark, business plan”.

9.15 uur: Opening – Tweede dag van synodezitting gaat van start. Op dit moment spreekt Hans van Ark over het programma Missionair Werk en Kerkgroei.

Woensdag 9 november

21.30 uur: Sluiting – De synodevergadering wordt afgesloten. Morgen om 9 uur wordt de vergadering voortgezet.

21.16 uur: Amendementen – Beleidsplan is unaniem aangenomen, sommige amendementen zijn verwerkt in de tekst.

21.08 uur: Stemming – Synode gaat stemmen over het beleidsplan.

20.44 uur: Handhaven – Voorzitter ds. P. Verhoeff vraagt aan synodeleden die moties en amendementen hebben ingediend of ze deze handhaven.

20.37 uur: Pioniersplekken – „Geef Dienstenorganisatie ruimte om stappen te maken in het tot stand brengen van pioniersplekken”, stelt Feenstra in reactie op een amendement van ds. mw. Karin van den Broeke.

20.31 uur: Moties – Feenstra gaat nu in op de amendementen en moties.

20.12 uur: Predikantenpool – Bij de samenstelling van een predikantenpool wil Feenstra kijken naar de verschillende modaliteiten binnen de Protestantse Kerk, zodat deze op maat bediend kunnen worden.

20.09 uur: Eenvoudiger – Feenstra: „Het nieuwe ledenregistratiesysteem loopt goed, maar we kijken er wel naar of we het voor kleine gemeenten nog wat kunnen vereenvoudigen.”

20.08 uur: Duur – Feenstra: Het pand van het Landelijk Dienstencentrum van de PKN in Utrecht is prachtig, maar mocht de situatie ontstaan dat het gebouw te duur wordt, dan moet dat geen fte gaan kosten om het gebouw in stand te houden.”

20.02 uur: Kerk en Israël – „Dat wat we hebben, gaan we niet overboord gooien. Maar het is niet nodig om in het beleidsplan nog meer aandacht aan het thema ”Kerk en Israël” te besteden”, aldus Feenstra.

20.00 uur: Jonge predikant – De directeur van de Dienstenorganisatie pleit ervoor jonge predikanten een goede start te geven, in antwoord op vragen van ds. M. van Dam (Hagestein).

19.53 uur: Uitwerking – Feenstra: „Vraag niet naar uitwerking van het beleidsplan in detail. De synode moet eerst spreken.”

19.50 uur: Dienstenorganisatie – De directeur van de Dienstenorganisatie Haaije Feenstra neemt het woord.

19.29 uur: Pioniersplekken – Diaken F. Bos (Noordeloos): „In hoeverre is er sprake van sturing van de pioniersplekken en in hoeverre wordt er ervaring uitgewisseld?”

19.20 uur: Beleidsplan – De synodevergadering richt zich weer op de vragen van synodeleden over het beleidsplan. Iedere spreker heeft twee minuten spreektijd.

19.14 uur: Asielzoekers – Dr. Plaisier stelt voor vanuit de synode een brief te schrijven aan staatsecretaris Teeven: „Hier voltrekt zich een menselijk drama.” Applaus volgt.

19.11 uur: Asielzoekers – De synodepreses en -scriba zijn op bezoek geweest bij een tentenkamp van asielzoekers in Amsterdam Osdorp. Er wordt een filmpje vertoond.

19.08 uur: Beleidsplan – De vergadering wordt voortgezet. Scriba dr. A. J. Plaisier neemt het woord.

18.00 uur: Maaltijd – Synodeleden gaan eten tot 19 uur.

17.51 uur: Gehoorzaam – Ds. mw. H. A. Smits (Wognum) houdt op met spreken als het lichtje rood wordt. Synode-preses: „Waren ze allemaal maar zo gehoorzaam als u.”

17.46 uur: Joppers – Ds. mw. M. Veenstra (Steggerda): Wat voor opleidingsniveau wordt gevraagd van de zogeheten Joppers (jeugdwerkers binnen de PKN)? Een andere vraag: Kan bestaande gemeente ook pioniersplek worden?

17.40 uur: Vragen – 25 synodeleden vragen spreektijd over de notitie. Sprekers krijgen elk 2 minuten. „Wilt u geen vragen stellen die al gesteld zijn?”

17.37 uur: Arbeidsplaatsen – Wat betekent een teruglopend aantal arbeidsplaatsen voor de dienstverlening vanuit de Dienstenorganisatie voor de kerken?, vraagt ds. J. A. Berkheij (classis Woerden).

17.28 uur: Kerntaken – Ds. F. van Roest (Noordwijk) vraagt om inzet Dienstenorganisatie om op plaatselijk vlak gemeenten te assisteren om ze weer tot bloei te brengen. Hij doelt daarmee vooral op het centraal stellen van prediking en pastoraat. „Geef glans aan de kerntaken van kleine gemeenten.”

17.22 uur: Missionair – Ouderling Gerben van Dijk (Rotterdam): Kan de Dienstenorganisatie ontdekken hoe missionair en diaconaal meer met elkaar verbonden kunnen worden?

17.15 uur: Pioniersplekken – Ds. Karin van den Broeke: Pioniersplekken zijn prachtig idee, maar 100 van deze plekken is wel erg enthousiast.

17.10 uur: Ontzorgen – Ds. M. van Dam (Hagestein) : Zeer kleine gemeenten worden ontzorgd, maar vitale kleine gemeenten worden niet verder geholpen.

17.08 uur: Monumentenstichting – Ouderling-kerkrentmeester J. P. Karstens (Leiden): plan om stichting op te richten om kerkgebouwen van noodlijdende gemeenten over te nemen, mag er niet toe leiden dat PKN een monumentenstichting wordt.

16.56 uur: Beleidsplan – Zes amendementen en vijf moties worden toegelicht door de indieners.

16.50 uur: Beleidsplan – Dr. R. de Reuver, voorzitter van de Generale Raad van Advies (GRA) neemt het woord. Adviseert synode het beleidsplan positief-kritisch tegemoet te treden.

16.45 uur: Beleidsplan – Bespreking van het beleidsplan van de Dienstenorganisatie begon met het vertonen van een filmpje. Inmiddels is de bespreking, die tot diep in de avond gaat duren, echt begonnen met een toelichting op het plan.

16.21 uur: Bespreking – Bestuursvoorzitter van de Dienstenorganisatie, ir. Gert-Jan Kramer, neemt het woord.

16.15 uur: Beleidsplan – De zaal loopt vol voor de bespreking van ”Met Hart en Ziel”, het beleidsplan 2013 - 2016 voor de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland.

16.00 uur: Koffiepauze – De synodeleden gaan koffiedrinken.

15.58 uur: Verzoening – De leiders van de Protestantse Kerk en de Nederduitse Gereformeerde Kerk in Zuid-Afrika omhelzen elkaar als symbool van de verzoening tussen de beide kerkgenootschappen.

15.45 uur: Historisch – Ds. Verhoeff, preses van de protestantse synode, noemt de verklaring van de voorzitter van de NGK historisch. „We willen met u dezelfde relatie als die we nu hebben met de Verenigende Kerk van Zuid-Afrika.” Vanavond zal het Heilig Avondmaal gevierd worden tussen de leden van de synode van de Protestantse Kerk en de afvaardiging van de NGK.

15.40 uur: Verklaring – Ds. Niemandt, voorzitter van de Nederduitse Gereformeerde Kerk in Zuid-Afrika, betuigt spijt over het feit dat zijn kerken in 1978 de band met de Gereformeerden Kerken in Nederland hebben verbroken en willen nu de weg van eenheid met de Protestantse Kerk weer vervolgen.

15.25 uur: Groet Zuid-Afrika – Afgevaardigden van de Nederduitse Gereformeerde Kerk en Uniting Reformed Church in Southern Africa brengen de groeten over aan de protestantse synode.

15.22 uur: Besluitvorming – De synode stemt, na toezeggingen van het synodebestuur om bepaalde zaken aan te passen, unaniem in met de notitie ”Wij en ons werk”.

15.09 uur: Pastoraal – Dr. Plaisier wil pastorale aspect van de notitie verduidelijken. „Of je dan boven het maailveld uitsteekt? Weet ik niet, ben ik ook niet zo mee bezig. We zijn bescheiden en beslist, raadplegen onze eigen bronnen en maken associaties met de werkelijkheid. That’s it.”

15.06 uur: Koopzondagen – Dr. Plaisier: „We maken in de notitie de opmerkingen over de koopzondagen niet omdat we dat zeggen moeten of om te bevoogden, maar omdat we als christenen leven van het ontvangen. De zondag is daartoe een opgericht teken in de tijd.”

15.05 uur: Bijbelteksten – Dr. Plaisier wil de notitie over het werken niet herschrijven, maar belooft de synodeleden wel dat bepaalde onderdelen aangepast zullen worden, gehoord hebbende de opmerkingen van de synodeleden. „En de Bijbeltekst moet er zeker wel in voorkomen. Vanuit het Bijbelverhaal moet je iets laten oplichten over werk wat heel wezenlijk is. Geen enkele reden voor de kerk om je eigen bronnen te verzwijgen.”

15.00 uur: Nota werk – Na een korte schorsing, reageren de opstellers van de notitie en de scriba van de PKN, dr. A. J. Plaisier, nu op de gestelde vragen. Besluitvorming nadert.

14.28 uur: Koopzondag – Ouderling Gerben van Dijk (Rotterdam): „Goed om een tegengeluid te laten horen tegen de koopzondag. Sommige geloven in de economie, wij in de zegen van God.”

14.26 uur: Ander geluid – Ds. F. van Roest (Noordwijk): „Wij worden van buitenaf gepompt met allerlei zaken die we zogenaamd moeten volgen, dag en nacht. Werken en kerken heeft een orde van Hogerhand ons aangereikt.”

14.14 uur: Nota te stellig – Diaken B. J. Robbers (Amsterdam) vindt niet dat de kerk in een notitie over werken direct weer moet insteken met het feit dat de kerk tegen koopzondagen is. „Dat weten de mensen nu wel.” De nota bevat, volgens hem, te veel wat voor discussie vatbaar is. „Dat is niet de beste manier om je te bezinnen.”

14.08 uur: Identiteit – Een synodelid wil de notitie graag een kerkelijke identiteit meegeven, bijvoorbeeld door een ondertitel toe te voegen die duidelijk maakt dat het hier om een kerkelijke notitie gaat.

14.00 uur: Ds. A. van Lingen (Nieuw-Lekkerland) – Verwijzingen naar de Bijbel zijn in een kerkelijke notitie juist wel belangrijk. Niet eruit halen. „Als de kerk spreekt, spreekt ze profetisch. Als de kerk het niet meer zegt, wie moet het dan doen?”

13.48 uur: Generale Raad van Advies – Dr. R. de Reuver, voorzitter van de Generale Raad van Advies, vindt dat in de nota ”Wij en ons werk” terughoudend omgegaan moet worden met Bijbelteksten, maar dat in de gespreksvragen wel de Bijbel geciteerd moet worden. „Bijbelteksten mogen in de tekst van zo’n nota geen bezwerend karakter krijgen.”

13.46 uur: Nota online – De nota ”Wij en ons werk” is te lezen op de website van de Protestantse Kerk.

13.43 uur: Dr. Plaisier leidt nota in – Scriba dr. A. J. Plaisier leidt de bezinningsnota over werk in. „Als je te rade gaat bij de christelijke traditie, welke bijdrage kun je dan leveren aan het thema? Dat is de hoofdopzet van de nota geweest.” Van de „basisbeginselen” zijn „toepassingen” gemaakt. Die zijn niet alleen bedoeld voor de Protestantse Kerk, zegt de scriba. „We hopen natuurlijk ook, dat het niet alleen een onderonsje is, maar dat we als kerk een eerlijke bijdrage zullen leveren aan het debat in de samenleving.”

13.35 uur: Voortzetting synode – De synodevergadering wordt voortgezet met een bespreking over de nota over werk.

12.35 uur: Lunch – De synodezitting wordt geschorst voor de lunch. De vergadering wordt om 13.30 uur voortgezet.

12.11 uur: Zondagsrust –Een synodelid roept op tot meer aandacht voor de zondagsrust. „De PKN mag daar best wel wat meer op inzetten, vind ik. De economie mag niet ons hele leven gaan beheersen.” Synodelid Gerben van Dijk: „Wees positief over de zondag. We mogen hem vieren.”

12.00 uur: Agnes Jongerius – De oud-voorzitter van de FNV, Agnes Jongerius, voelt zich nog niet helemaal thuis in een vergadering van protestantse ambtsdragers. Ze is van rooms-katholieke komaf, maar weet wel dat je de voorzitter van een protestantse synode met ”preses” aanspreekt. Preses ds. Verhoeff: „U mag me ook aanspreken met heilige vader.”

11.48 uur: Vergaderen in De Werelt – De generale synode vergadert in congresgebouw De Werelt in Lunteren. „In de grauwe nevel van de novemberochtend komt de stroom arriverende synodeleden bij congrescentrum De Werelt in Lunteren langzaam op gang”, schrijft Wim van Egdom. „Nieuwe afgevaardigden gaan zoekend hun weg. Ambtsdragers die hier al vaker zijn geweest, tonen zich zelfverzekerder. Ruim 150 afgevaardigden, adviseurs en andere kerkelijke medewerkers weten zich ieder jaar in april en november voor enkele dagen thuis in Lunteren.”

11.34 uur: Forumdiscussie – Er wordt nu een forumdiscussie gehouden over de notitie ”Wij en ons werk”.

11.23 uur: Reformatorische Omroep – De live-uitzending van de Reformatorische Omroep wordt op de generale synode zeer gewaardeerd. Door inzet van hypermoderne, onbemande camera’s worden de synodeleden niet afgeleid door het werk van cameramensen.

11.18 uur: Werk – Na een korte comitezitting -achter gesloten deuren- spreekt nu de oud-voorzitter van de FNV, Agnes Jongerius, de synode toe als inleiding op de bespreking van een notitie over werk.

10.00 uur: Synode begonnen – De generale synode van de Protestantse Kerk is om 10.00 uur begonnen met gebed, het zingen van psalm 121 en het lezen uit Mattheüs 4:23 tot en met 5:12.

De synodeleden (namen) buigen zich van donderdag tot en met zaterdag onder andere over het beleidsplan 2013-2016 van de landelijke dienstenorganisatie van de kerk en het businessplan van het Hydepark in Doorn. Ze bespreken ook het gravamen Bokhout en nieuwe ontwikkelingen rond het rapport ”De hand aan de ploeg”.

De volledige agenda inclusief agendastukken is hier op te vragen.

In het dossier synodes vindt u meer informatie over de synodes van de Protestantse Kerk.