Al heel snel na de presentatie van het kleine stukje tekst door professor Karen King (Harvard) werd gesuggereerd dat de inhoud sterk leek op het apocriefe Evangelie naar Thomas. De critici zijn in dat spoor verder gegaan en het werd duidelijk dat de acht regels tekst inderdaad een soort collage zijn van woorden uit het Thomasevangelie.

Andrew Bernard (Oxford) ging een stap verder door te laten zien het nieuwe ”Evangelie” afhankelijk is van een bepaalde uitgave van het Thomasevangelie. Daarvan staat namelijk een versie op het internet, een interlineaire, waarbij de Koptische tekst en de Engelse vertaling pal onder elkaar staan. In deze interlineair staat een spelfout – tamelijk uitzonderlijk voor zo’n tekstuitgave – waarin deze editie van ”Thomas” afwijkt van de gedrukte uitgaven en van het originele handschrift.

Precies dezelfde spelfout is nu te vinden in de eerste regel van het nieuwe ”Evangelie” en dat kan geen toeval zijn. De maker van de interlineaire versie, Michael Grondin, geeft de fout in zijn versie ruiterlijk toe en bevestigt dat exact diezelfde spelfout te vinden is in het nieuwe ”Evangelie”. De vervalser heeft dus waarschijnlijk gebruik gemaakt van Grondin’s interlineaire editie van het apocriefe Evangelie naar Thomas die sinds 2002 bestaat. Mogelijk kent de vervalser dus zelf weinig of geen Koptisch: de interlineaire versie tekst heeft hem of haar in staat gesteld interessante Koptische woorden uit te kiezen en te kopiëren.

Ook in een ander opzicht laat de zaak van het nieuwe ”Evangelie” de grote rol van het internet in de wetenschap zien: Vroeger ontstond er bij nieuwe ontdekkingen een langzame discussie in vaktijdschriften die infrequent verschenen. Nu werd de zaak via de blogs van een paar wetenschappers binnen een paar weken opgelost.

Omgekeerd is er niemand meer die de authenticiteit van het stukje tekst verdedigt. Professor King hult zich in stilzwijgen, net als professor AnneMarie Luijendijk van Princeton die samen met haar in de pers verscheen. Deze stilte is veelzeggend. De aangekondigde wetenschappelijke publicatie is uitgesteld.

Blijft de vraag of we ooit zullen weten wie dit stukje tekst in elkaar knutselde. En was het motief materieel (geldzucht) of religieus, of alleen de ”kick”’? De Engelse krant de Guardian schrijft uitdagend dat er nooit een betere tijd is geweest om je eigen evangelie in elkaars te knutselen: gratis software, Koptische grammatica’s, woordenboeken en interlineair staan op het internet, en iedereen kan naar hartenlust kopiëren en plakken! Alles wat wetenschappers helpt bij de studie van teksten, maakt ook namaak mogelijk.

Dr. Pieter J. Lalleman is nieuwtestamenticus aan het Spurgeon’s College in Londen.