De commissie-Van Dijkhuizen (RD 18-10) stelt voor de giftenaftrek voor goede doelen af te schaffen. Dit omwille van de eenvoud van een vooringevulde belastingaangifte. Nu wil de Belastingdienst het al jaren makkelijker maken voor de belastingbetaler, maar op dit gemak zitten we helemaal niet te wachten.

Nota bene: de filantropische sector en de overheid hebben vorig jaar de handen ineengeslagen om geven te stimuleren door het convenant ”Ruimte voor geven” te tekenen. De overheid liet daarmee zien dat zij het particulier initiatief waardeert als belangrijke bijdrage aan het algemeen welzijn en nut. Juist een terugtredende overheid heeft er zelf ook belang bij dat burgers hun verantwoordelijkheid nemen en ruimhartig steun geven aan doelen die dit algemeen welzijn dienen. Moet dit na een jaar alweer worden teruggedraaid? Hoe consistent is de overheid dan?

Er zijn veel mensen die ruimhartig geven. Onder hen vallen ook veel kerkmensen, die behalve aan (andere) goede doelen ook aan de kerk geven. Veel geven. Zo veel dat ze in aanmerking komen voor de zogenaamde giftenaftrek. Daardoor geven ze vaak nog meer: dat wat ‘terugkomt’, wordt weer bij de gift opgeteld.

Het is terecht dat de kerk ook wordt gerekend onder dat wat het algemeen belang dient. Denk alleen maar aan dat wat er vanuit kerken wordt gedaan voor mensen in en buiten de kerk. Denk ook aan de motivatie die mensen in de kerk ontvangen om zich in te zetten voor anderen en voor de samenleving.

Laat één ding duidelijk zijn: de overheid subsidieert daarmee niet. Het enige wat gebeurt is dat er wat minder belastinggeld wordt geïnd (tot maximaal de helft van het bedrag dat wordt gegeven). De giften­aftrek is dus een positieve stimulans aan mensen om te geven. Het zou bijzonder triest zijn wanneer deze stimulans zou wegvallen. Daarmee wordt ministens gesuggereerd dat de overheid niet betrokken is op het geefgedrag van mensen.

Het argument dat de overheid in plaats van giftenaftrek toe te kennen zelf kan subsidiëren, is zwak. Laat de burger bepalen aan wie of wat gegeven wordt en laat de overheid zich daarnaar voegen, in plaats van de subsidiekraan open of dicht te draaien.

De kerk overleeft heus wel zonder giften­aftrek. Er zullen er velen zijn die ook zonder de aftrek hetzelfde blijven geven. Toch zal de maatregel ongetwijfeld een negatief effect hebben op het totaal aan giften, en dat is bijzonder spijtig. Zo verwacht de PKN-hulporganisatie Kerk in Actie dat de inkomsten met 8,5 procent zullen dalen als deze maatregel doorgaat. Deze maatregel zal ook invloed hebben op andere inkomsten voor de kerk, zoals uit de actie Kerkbalans.

De giftenaftrek afschaffen is ook helemaal niet nodig. Prima dat de overheid het de belastingbetaler (en zichzelf) gemakkelijker wil maken, maar het leven wordt er niet gemakkelijker op wanneer diezelfde overheid de betrokkenheid van de burger op dat wat het eigen­belang overstijgt, ondergraaft. Een overheid die zich in dit opzicht terugtrekt, verarmt de samenleving, en dat treft ons allen. Dat is een slechte zaak. Afschaffen van de giftenaftrek is een verkeerd signaal.

„Een jaar zonder missionaire regering is geen probleem, een dag zonder maatschappelijk middenveld is een ramp”, schreef Steven van Eijk, voorzitter van de Samenwerkende Brancheorganisaties Filantropie onlangs. Ik val hem daar helemaal in bij.

De auteur is scriba van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Dit artikel verscheen eerder op de website van de PKN.