Banier-uitgave ”Eredienst aan huis” in EMG-gebouw Apeldoorn gepresenteerd
APELDOORN – Hij weet zich gestempeld door de –in 1956 overleden– prediker ds. J. P. Paauwe. „Nee, zoals dominee Paauwe preekte, heb ik het nadien nooit meer gehoord”, zegt de 82-jarige ”thuislezer” ir. Bart Breunesse in het boek ”Eredienst aan huis”. Toch voelt de inwoner van Den Haag zich als thuislezer „niet gelukkig.”
„Hoe voel ik mij als thuislezer?” was de vraag die Breunesse donderdagavond zelf opwierp bij de presentatie van het boek ”Eredienst aan huis” in het gebouw van de Erdee Media Groep (EMG) in Apeldoorn. Zijn antwoord: „Niet gelukkig.” Even later: „Hoe voel ik mij als kerkganger?” „Niet gelukkig.”
In ”Eredienst aan huis”, een uitgave van De Banier, geeft auteur Huib de Vries een inkijkje in de „verrassende wereld van thuislezers en gezelschapsmensen”, zoals de ondertitel luidt. Een van de thuislezers die hij interviewde, was ir. Bart Breunesse, door uitgever John van Klaveren van De Banier getypeerd als „erudiet civiel ingenieur, medeoprichter van de CSFR, oud-docent aan de Haagse Hogeschool.”
Een thuislezer „in absolute zin” is Breunesse overigens niet. „Van tijd tot tijd woon ik een kerkdienst bij.”
In zijn lezing ”Waarom thuislezer?” ging Breunesse uitvoerig in op de persoon van ds. Paauwe (1872-1956). Yerseke, de Nederlandse hervormde kerk aldaar, was de eerste gemeente die deze diende. „Onder zijn prediking raakte de kerk vol, overvol.”
In 1914, tijdens zijn Bennekomse periode, werd ds. Paauwe afgezet als predikant in de Nederlandse Hervormde Kerk. Breunesse: „Deze kerk heeft zich aan vervolging schuldig gemaakt –denk ook aan De Cock, aan Kohlbrugge– en is daar nooit op teruggekomen. Daar kon niet anders dan het oordeel op volgen. De Heere zei tegen Samuël: „Zij hebben niet u verworpen, maar zij hebben Mij verworpen.” En zowel de Gereformeerde Bond als de Hersteld Hervormde Kerk ziet zichzelf als voortzetting van deze kerk. Zij hebben de schuld van de vervolging overgenomen.”
Regelmatig bezocht de civiel ingenieur ook diensten in afgescheiden kerken, waaronder de Gereformeerde Gemeenten. „Een belangrijk verschil met ds. Paauwe betreft de rechtvaardigmaking. Die wordt in die kerken nogal eens achter aan de orde des heils geplaatst. Bekend is de behandeling van het boek Ruth. Ruth wordt dan pas gerechtvaardigd op het moment dat Boaz met haar trouwt. Maar de korte samenvatting van dit Bijbelboek door de Statenvertalers en de kanttekeningen geven aan dat Ruth al in Moab bekeerd was tot de ware religie, tot de ware God en de gemeenschap Zijner kerk. „Uw volk is mijn volk, en uw God is mijn God.” En Calvijn schrijft in zijn ”Institutie”: „De genade der rechtvaardigmaking wordt niet gescheiden van de wedergeboorte, ook al zijn het onderscheiden zaken.” Precies dat leerde ds. Paauwe ook. Ik vraag mij in gemoede af hoe het toch kan dat predikanten die de Statenvertaling en de kanttekeningen zo aanbevelen, daar in hun preken zo van kunnen afwijken.”
Thuislezers houden de kerken een spiegel voor, zei ds. M. van Kooten, predikant van de hervormde gemeente te Elspeet – „zeker ook mijn eigen kerk, de oudste, koudste en stoutste.” En toch, citeerde hij zijn vader, die diaken was in Jaarsveld, „je moet niet naar de christen kijken; je moet naar Christus kijken.”
Thuislezers hebben in de kerk niet zelden „stenen voor brood gekregen”, merkte de predikant op. Maar thuisblijven, mag dát dan, als ergens nog „de drie stukken, de twee wegen en de enige Naam worden gepreekt?” Priscilla en Aquilla: ze bleven niet thuis. „Ze gingen Apollos nader onderwijzen.”
Bovendien, zei ds. Van Kooten, is de kerk meer dan de prediking. Er is ook de collecte, de gemeente als geheel, de samenzang. En: „thuis lezen kun je verder de hele zondag. Blijf je plaats in de kerk maar gewoon innemen – zondag 38 van de Heidelberger.” Thuislezers zullen hun preek waarschijnlijk ook zelden uit ”De toetssteen” van Van der Groe halen, vermoedt de Elspeter predikant. „Zouden ze dat wel doen, dan konden zij lezen: „Indien sommigen nog enige heilige tranen overgehouden hebben over de verbreking van Jozef en over de vervallen muren en wegen van Sion, laten zij dan komen en die uitstorten voor het aangezicht des Heeren midden in Zijn kerk en laten wij toch enige vergelding doen aan het huis van hun arme moeder alwaar zij gewonnen en geboren zijn.””
En, zei ds. Van Kooten, „wat nog even het boek Ruth betreft, laat De Banier eens voor een goede, reformatorische uitleg van het boekje Ruth zorgen – en wanneer het mis is gegaan.”
