Inmiddels zijn er signalen dat ook in Nederland de corruptie in het openbaar bestuur toeneemt. Afgelopen voorjaar kopte de krant van wakker Nederland dat de onderwereld steeds inniger contacten heeft met bestuurders. De enigszins schreeuwerige berichtgeving werd ondersteund door enkele wetenschappelijke studies. Jaarlijks hebben ongeveer 130 interne en 50 strafrechtelijke onderzoeken naar corruptie binnen de overheid plaats.

Dat is fors, al is daarmee nog niet gezegd dat het bestuur door en door corrupt is. Vaak gaat het om ambtenaren die de schijn op zich hebben geladen vatbaar te zijn voor steekpenningen. Af en toe blijken echter ook boegbeelden van het openbaar bestuur niet brandschoon te zijn.

Maandag stapte de Roermondse wethouder en VVD-senator Van Rey op. Tegen hem loopt een onderzoek wegens corruptie en het lekken van informatie. In de media wordt er geregeld op gewezen dat de Limburgse cultuur een factor is waardoor Van Rey onderuit is gegaan. Daar zit ten dele iets in. De sfeer in het roomse zuiden is in het algemeen joviaal. Vaak leidt dat ertoe dat dingen snel en gemakkelijk onderling worden geregeld. Wat minder bureaucratie is niet verkeerd, integendeel, maar er is een reëel gevaar dat de grens tussen toelaatbaar en ontoelaatbaar vervaagt.

Het is echter wel erg gemakkelijk om de Roermondse kwestie vooral te verklaren vanuit de Limburgse volksaard. Recent heeft in Noord-Holland de beschuldiging van het aannemen van steekpenningen geleid tot het aftreden van gedeputeerde Hooij­maijers. Tegen hem loopt inmiddels een strafrechtelijk onderzoek. Dus ook in het meer protestantse en nuchtere noorden komt dit soort zaken voor.

Tweede aspect dat nogal eens wordt benoemd, is dat de partij van Van Rey en Hooijmaijers, de VVD, zich kenmerkt door een netwerk van vrienden die elkaar het balletje toespelen. Zulke netwerken komen echter in allerlei partijen voor. Hetzelfde werd voorheen wel gezegd van de roomse KVP en de gereformeerde ARP, of tegenwoordig van reformatorische zaken­lieden. Op zichzelf hoeft daar ook niets mis mee te zijn. Zakendoen heeft alles te maken met relaties. Iedereen maakt op zijn tijd gebruik van goede contacten. Een factor die een rol kan spelen, is dat er relatief veel VVD’ers zijn die hun bestuursfunctie combineren met ondernemerschap. Dat kan een risico zijn.

Het blijft nodig alert te zijn op zulke risico’s. Het is goed dat er strikte regels zijn, maar daarmee wordt niet alles ondervangen. Vooropstaat de bestuurders zelf integriteit hoog in het vaandel dienen te hebben. De verdenkingen tegen Hooijmaijers en tegen Van Rey suggereren dat er op dat terrein het nodige loos is. Dat is verontrustend.