In die onbekendheid komt binnenkort verandering. Althans, dat is de hoop van verschillende onderzoekers aan onder meer de Vrije Universiteit. Wetenschappers uit Amsterdam, Groningen en Utrecht beginnen aan het grootste depressieonderzoek ooit op Nederlandse bodem, zo werd gisteren bekend.

Ongeveer 3500 Nederlanders zijn betrokken bij het onderzoek. De wetenschappers willen vooral achterhalen waarom depressies bij de ene persoon kort duren en min of meer vanzelf overgaan, terwijl anderen er hun leven lang onder gebukt gaan. Het onderzoek ging gisteren officieel van start en moet tien jaar in beslag nemen.

Voor de 56-jarige Meltzer speelt de vraag langer dan sinds gisteren. In zijn Rotterdamse werkkamer vertelt de industrieel ontwerper het hele verhaal, intussen de ene sigaret na de andere opstekend. Hoe hij zijn vrouw ontmoette in 1985, en hoe al spoedig bleek dat ze haast iedere winter last kreeg van een depressie. En dat is geen gevoel van neerslachtigheid zoals iedereen dat wel eens heeft, verzekert Meltzer.

„Het is een afschuwelijke tijd die mensen doormaken. Er is een onderzoek geweest waarin onder andere vragen werden gesteld aan mensen die ooit een zware depressie meemaakten en ooit een ernstige vorm van kanker kregen. De vraag was wat ze nooit een tweede keer mee wilden maken als ze moesten kiezen. Die depressie wil ik geen tweede keer meemaken, is dan vaak het antwoord. Het is een machteloze ziekte, en het is sterker dan jezelf.”

Zijn vrouw was levenslustig en genoot overal van, zegt Meltzer. Totdat de depressies kwamen. „Ze was doodsbang voor suïcidale neigingen, maar kon ze niet tegenhouden. Het is een macht die groter is dan iemand zelf. Als iemand depressief is, is er in zijn ogen maar één uitweg. Mijn vrouw zag tegen het kleinste dingetje als een berg op. Niets kon ze meer.”

Hoe Meltzer die periodes ervoer, beschrijft hij treffend in een bijzonder persoonlijk document dat hij kort na de dood van zijn vrouw opstelde. „Als medemens moet je mee omschakelen. Van samen knus genieten tot bewakende politie. Het voordeel van het ziekenhuis was de constante bewaking. Dat gaf een zekere rust. Die bewaking was overal, 24 uur per dag, op een gesloten afdeling waar je niet afkan. Waar je samen moet wonen met allerlei andere zombies met stuk voor stuk de meest vreselijke verhalen en dezelfde haat tegen het leven. En zelfs daar lukte het mensen nog geregeld om er tussenuit te knijpen. En naar die ellende moest je telkens je liefste schat brengen. Dat doet pijn, veel pijn.”

En toen kwam die onverwachte dag in 1992. ’t Ging net weer wat beter, aldus Meltzer. „Ik ging even boodschappen doen. Toen ik terugkwam bleef het stil. Ik heb nog geprobeerd haar te reanimeren, maar dat mocht niet meer baten.”

Verwijten aan het adres van zijn geliefde heeft hij niet. „Ze was ziek. Ik spreek ook nooit over zelfmoord, maar over zelfdoding of suïcide. Ik heb het altijd gezien als een lichamelijke stoornis, zoals iemand wat aan zijn lever kan krijgen. Bij haar was het dan in het hoofd. Ik heb mijn vrouw aan een depressie verloren.”

De ontwerper heeft twee onvergetelijke lessen getrokken uit het drama. „Ik zal nooit meer zeggen dat het niet kan gebeuren. Je hebt er geen vat op. En verder heb ik gezien dat het gevaarlijke juist zit in het onberekenbare. Als iemand op het dieptepunt van zijn depressie zit, heeft hij geen goede motoriek meer om zichzelf wat aan te doen. Het verraderlijke zit hem juist in de periode vlak voor dat dieptepunt of vlak daarna.”

Na de dood van zijn vrouw viel Meltzer in een zwart gat. Maar al heel snel kreeg hij het gevoel dat hij wat moest doen. Hij stortte zich op het verbeteren van een behandelmethode, de lichttherapie. Als ingenieur voelde hij zich geroepen de nog gebrekkige technologie verder te ontwikkelen. Verder werkte hij aan een idee voor een film over depressie.

Zijn derde stap had wellicht de meeste invloed: hij richtte de Depressiestichting op. „Om het taboe rond depressie te doorbreken, maar vooral om patiënten te helpen.”

Wrang is dat de stichting voor een belangrijk deel bestaat uit nabestaanden. „Patiënten kunnen en willen geen lid worden. Als ze genezen zijn, willen ze er bovendien niet aan herinnerd worden.” Toch heeft de stichting ook een aantal ervaringsdeskundigen in huis.

Met een informatie- en advieslijn en een website biedt de Depressiestichting (www.depressiestichting.nl) verlichting waar dat kan. „Dat is topprioriteit voor ons. Helaas blijkt structurele financiering een lastige kwestie. Bedrijven identificeren zich, begrijpelijk, nu eenmaal niet graag met de Depressiestichting.”