Prof. dr. W. Janse: VU geen hotel, wel enorme theologische diversiteit
AMSTERDAM – „We zijn geen hotel, maar een faculteit waar mensen vanuit een duidelijke identiteit met elkaar in discussie gaan.” Decaan godgeleerdheid van de Vrije Universiteit prof. dr. W. Janse onderstreept de zichtbaarheid van de theologische faculteit van zijn universiteit in de samenleving en vooral ook internationaal. „We zitten hier op zeven treinminuten afstand van Schiphol.”
Prof. Janse timmert internationaal aan de weg. Deze week ging hij met een VU-delegatie naar China voor een congres over de betekenis van religie voor de sociale cohesie van de Chinese samenleving. Hij deed dat op uitnodiging van de Chinese minister van Religiezaken, die de VU bezocht om te zien hoe verschillende religies en stromingen op de faculteit met elkaar in gesprek zijn.
De Amsterdamse universiteit kreeg inmiddels de naam een conglomeraat te zijn van levensbeschouwelijke, religieuze en kerkelijke stromingen, van ”mainstream” christendom, islam, boeddhisme, hindoeïsme en humanisme tot aan de Hersteld Hervormde Kerk (HHK), de Remonstrantse Broederschap en de pinkster- en baptistenkerken. Dit jaar hoopt de joodse gemeenschap de beslissing te nemen om haar geestelijk verzorgers in de krijgsmacht aan de VU te laten opleiden. „Dan hebben we alle grote religies in huis”, zegt Janse.
Hij laat graag de nieuwe ruimte zien, in de E-vleugel van het hoofdgebouw, waar filosofen en theologen nu samen de ruimte delen. Muren zijn vervangen door glazen wanden, zodat de werkkamers glazen huizen –beter: huisjes– zijn geworden. Medewerkers loggen voortaan in op hun flexplek.
Prof. Janse vindt dit ”nieuwe werken” een vooruitgang: het bevordert de contacten en zijn kantoor is net zo groot als zijn iPad. Diversiteit en dialoog, zo typeert Janse de kleur van de faculteit. „We willen studenten en stafleden zo trainen dat ze elkaars levensbeschouwing begrijpen. Iedereen die hier werkt, mag zich niet achter zijn eigen voordeur opsluiten. De glazen behuizing draagt daar letterlijk aan bij. We hebben ontmoetingen op het gebied van de staf, waarbij we ook inhoudelijk met elkaar in gesprek gaan, ook over zaken die gevoelig liggen.”
Vrijblijvendheid en isolement zijn in die zin ook onmogelijk omdat de kerkelijke opleidingen, zoals die van de HHK en de baptisten, voor minimaal 60 procent het algemene studieprogramma van de faculteit volgen. Voor de rest mogen eigen docenten het onderwijs verzorgen, binnen de kwaliteitsvoorwaarden van de VU. „De faculteit ademt een oecumenisch-protestantse geest. We zijn een brede universiteit, met een grote internationale uitstraling, maar waar we vooral ook aan klassiek wetenschappelijk onderzoek doen. Dat punt blijft in de media wel eens onderbelicht.”
De faculteit aan de VU heeft twee hoofdrichtingen, ”theologie” en ”religie en levensbeschouwing”, beide fiftyfifty door studenten gevolgd, zegt Janse. Voor de toekomst verwacht hij geen daling van het aantal theologiestudenten ten gunste van religiestudies, zoals vaak wordt gesuggereerd. „De ontwikkelingen in de wereld bewijzen het tegendeel. Er is juist meer aandacht voor identiteit en particulariteit. Wel zal de VU fondsen moeten blijven aanboren, want de overheidsfinanciering en de studentenaantallen houden in het hoger onderwijs geen gelijke tred.”
Op de faculteit is een sociale ruimte, waar een krijtbord duidelijk maakt dat dit het terrein is van theologie en filosofie. „God is groot, maar de mens is groter”, zo is te lezen. Typisch voorbeeld dat de theologen het hier niet voor het zeggen hebben en iedereen hier kan binnenlopen, zegt Steffenie Dölle (19), studente religie en levensbeschouwing. Zij heeft rooms-katholieke ouders, maar noemt zichzelf agnostisch. „Ik heb uit interesse voor religieuze en filosofische vragen voor dit vak gekozen. Het is fantastisch dat mensen zich wijden aan een bepaalde religie of een bepaald ideaal, en dat wil ik bestuderen vanuit verschillend perspectief. De studenten theologie die hier rondlopen, zijn van een ander slag en kijken soms erg eenzijdig naar religie. Op bepaalde colleges geeft dat wel eens spanning.”
Gijsbert Appeldoorn (23), student aan het Hersteld Hervormd Seminarie, had van jongs af aan belangstelling voor de theologie. Hij koos voor de VU vanwege het accent op klassieke theologie, al komen de Bijbelse grondtalen er volgens hem wel wat bekaaid af. „Onze decaan noemt de VU terecht de samenleving in het klein. Allerlei mensen en allerlei levensbeschouwingen zijn er te vinden. Kennis van de diversiteit in de samenleving is ook van enorm belang voor een goed verstaan van het christelijke geloof. De diversiteit zie ik daarom als een verrijking voor de studie aan het Hersteld Hervormd Seminarie. Je verliest je niet snel in bijzaken en je hebt de Heere nodig om staande te blijven.”
Dit is het vierde deel in een serie over theologieopleidingen in Nederland. Volgende week vrijdag deel 5.
Theologische faculteit VU
De theologische faculteit van de Vrije Universiteit is de oudste faculteit van de van oorsprong gereformeerde universiteit, in 1880 gesticht door Abraham Kuyper. Aan de faculteit godgeleerdheid participeren meer dan tien levensbeschouwelijke en religieuze stromingen, denominaties en religies. Zij heeft 350 studenten, 190 promovendi, 32 hoogleraren en 44 docenten. Met haar 131 nieuwe studenten heeft de VU de grootste instroom in Nederland, gevolgd door Groningen, twee faculteiten waarmee sinds 2011 ook de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) is verbonden.
