In de geologische geschiedenis van de aarde is het vijf keer eerder voorgekomen dat het merendeel van alle soorten uitstierf. Op dit moment is in de subtropen 20 procent van alle soorten uitgestorven, 30 procent van alle soorten in de tropen is al uitgestorven, het Great Barrier Reef bij Australië is voor ongeveer de helft afgestorven, en het tempo van uitsterven neemt alleen maar toe.

De groep ecologen probeert uit de lange lijst soorten te kiezen waarvoor reddingsprojecten worden opgezet om te proberen ze te behouden. Het project van deze ecologen wordt de Nieuwe Ark van Noach genoemd. Soorten die niet op de reddingslijst komen, zullen binnen korte tijd uitsterven. Het is een moeilijke keus. Welke soorten gaan mee in de ark, welke unieke soorten laten we uitsterven?

Toen ik voor het eerst over dit project las, dacht ik natuurlijk aan de zeespiegelstijging. Onder wetenschappers is er geen twijfel dat de komende eeuwen delen van alle continenten onder water komen te staan. De sussende geluiden dat de zeespiegelstijging voor Nederland wel meevalt, kijken niet verder dan de komende eeuw. Maar de klimaatverandering die wij in gang hebben gezet, zal in de eeuwen daarna leiden tot een nieuwe vloed van vele meters zeespiegelstijging. Delen van Nederland zullen we vanaf halverwege volgende eeuw moeten opgeven, volgens een van de Nederlandse dijkgraven in een recent interview.

Laaggelegen landen zijn nu al aan het verdrinken, eilandengroepen in de Stille Oceaan laten hun bevolking al massaal verhuizen naar veiliger oorden. Vanwege deze nieuwe vloed is de Nieuwe Ark nodig, zou je denken.

Ik had het mis. Het project de Nieuwe Ark van Noach probeert een paar soorten te redden van de vele die nu al uitsterven door het kappen van regenwoud voor parketvloeren, door het platbranden van oerwoud voor vleeskoeien die de wereld van hamburgers moeten voorzien, door het ontginnen van natuur om oliepalmen te kweken voor ‘biobrandstof’ in de rijke westerse landen, door het platbulldozeren van natuur om van de grondstoffen in de bodem nog meer wegwerpproducten te maken of door het overbevissen van de wereldzeeën om dit jaar nog meer te verdienen dan vorig jaar. Zo kan ik doorgaan. Niet de gevolgen van klimaatverandering en zeespiegelstijging zijn de aanleiding voor deze bitter noodzakelijke reddingspoging, maar onze ”business as usual”.

De Nieuwe Vloed waar al die unieke en bijzondere soorten door uitsterven: dat zijn wij, moderne mensen. Onze westerse cultuur zien we als het superieure hoogtepunt van de geschiedenis. Inclusief democratie die het in elke verkiezingstijd uitsluitend heeft over zo veel mogelijk materiële welvaart op de korte termijn, zonder enig verantwoordelijkheidsgevoel voor een leefbare aarde. En inclusief grondwet die vastlegt dat iedereen alle recht heeft om kortzichtig en egoïstisch zo veel mogelijk bezit en vermogen bij elkaar te schrapen, zonder rekening te houden met ecologische en langetermijnkosten en -gevolgen.

Blijkbaar staan onze westerse waarden en normen toe dat het ecosysteem aarde wordt verwoest. En het mondiale klimaat. En de leefbaarheid van de aarde voor volgende generaties.

Deze westerse mens- en maatschappijvisie, zeg maar het democratisch liberalisme zoals dat onder meer is neergeslagen in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en ook in onze Grondwet, is sterk geënt op de protestantse christelijke traditie. Het protestantisme heeft altijd grote nadruk gelegd op het individu en zijn geestelijke toekomst na dit leven. Dit veroorzaakt bij velen een enorme blinde vlek ter grootte van een hele planeet. Ook worden alle mensen van de generaties na ons over het hoofd gezien. Daarmee vergeleken is de Nieuwe Ark een dapper maar wel heel erg nietig scheepje.

De auteur is senior beleidsmedewerker bij de rijksoverheid. Hij schrijft deze bijdrage op persoonlijke titel. Reageren? nietbijbroodalleen@refdag.nl