Toen de Puttenaren vrijdag lucht kregen van de actie van de dierenbevrijders in hun dorp, waren ze er als de kippen bij om ze tegen te houden. Het resulteerde in een harde confrontatie tussen de inwoners van Putten en dierenactivisten. Toen de politie ter plaatse kwam, werden 49 actievoerders in de kraag gevat. De anderen waren het terrein al ontvlucht.

„Klunzig politiewerk”, was het oordeel van PvdA’er Van Heemst toen de Tweede Kamer over de zaak sprak. Ook VVD-kamerlid Griffith, die vragen had gesteld aan minister Donner over de kwestie, was verbolgen over het optreden van de sterke arm. Vooral omdat de politie van tevoren wist dat de milieuradicalen op pad waren. Maar de politie was de groep onderweg kwijtgeraakt, zei Donner.

„Daar geloof ik dus niets van”, is het besliste oordeel van W. Verhagen, directeur van de Nederlandse Federatie van Edelpelsdierenhouders (NFE). „Dat de politie twee grote bussen en drie taxibusjes kwijtraakt, dat kan niet. Ik denk dat de politieauto’s rechtsomkeert hebben gemaakt toen de bussen uit hun gebied verdwenen.”

Terroristen
Het voorval past in het plaatje van de afgelopen jaren, schetst Verhagen. Volgens hem wordt aan de opsporing van linkse milieuradicalen stelselmatig een te lage prioriteit toegekend. „Wellicht is het een politieke beslissing geweest om hier geen prioriteit aan te geven. Elke individuele supporter wordt bij een voetbalwedstrijd in de gaten gehouden, terwijl bussen vol terroristen hun gang kunnen gaan.”

Alhoewel de acties van de dierenbevrijders haast aan de orde van de dag zijn, ziet Verhagen de zaak Putten als grensverschuivend. „En wel op twee fronten. Voor het eerst gebeurde een dergelijke actie overdag. En daarnaast heb ik ook nooit eerder meegemaakt dat er zo veel mensen bij betrokken waren.”

Toch gelooft Verhagen niet in een uitgebreid netwerk van extreem linkse milieuradicalen. „Althans, niet in Nederland. Ze spreken wel graag over cellen en dergelijke, maar ik geloof niet dat er in de praktijk veel mensen mee bezig zijn. Dat zie ik bevestigd door het internationale karakter van de groep die in Putten tekeerging. Daar zaten veel Finnen tussen.”

De laatste jaren signaleert Verhagen wel een trend van steeds heviger wordende acties. „Er is over het algemeen meer schade. De acties zijn ook op het persoonlijke vlak ingrijpender. Soms worden hele gezinnen bedreigd.”

Gek genoeg heeft de moord op Pim Fortuyn die ontwikkeling niet gestopt, zegt de NFE-directeur. Volkert van der G., veroordeeld voor de moord op Fortuyn, kwam uit de extreem linkse kringen van milieuactivisten. „De grenzen waren dus nog niet bereikt. De acties zijn na de moord alleen erger geworden.”

Ondergronds
Een belangrijke pijler in de links-radicale milieuwereld is het zogeheten DierenBevrijdingsFront (DBF). Officieel bestaat het front niet, vanwege zijn illegale en ondergrondse activiteiten. Toch is op internet genoeg informatie verkrijgbaar. Vooral de zogeheten DierenBevrijdingsFront-supportersgroep houdt zich bezig met de verspreiding van de ideeën van extreem links.

En die liegen er niet om. „Wij delen niet het wereldbeeld dat de mens doet geloven dat de aarde en al haar bewoners er zijn om de mens te dienen. Wij geloven niet dat de mens het meest verheven en superieure wezen op aarde is. En het aanbrengen van onderscheid tussen het ene en het andere soort is hetzelfde als het aanbrengen van onderscheid tussen het zwarte en het blanke ras”, zo luidt een communiqué van het DBF. Met andere woorden: mens en dier zijn volkomen gelijkwaardig.

In het communiqué gaat het DBF zelfs zo ver de complete populatie van het dierenrijk tot broeders en zusters te verklaren. „Het ecosysteem wordt op zo’n gruwelijke wijze vernietigd dat wij bereid zijn om onze eigen ’vrijheid’ te riskeren om onze broeders en zusters uit de martel- en moordindustrieën te bevrijden.”

Dat de illegale praktijken toenemen, is niet alleen de waarneming van Verhagen. Het DBF erkent het zelf ook. Zijn methodes variëren van „verfspuitacties, boterzuuraanvallen, ruiten ingooien, bommeldingen, sloten dichtlijmen, brandbomaanvallen tot bevrijdingen uit bontfarms, laboratoria en legbatterijen. Methodes die het DBF in de toekomst zal hanteren om de moordindustrieën te stoppen, zullen van hetzelfde soort zijn. De tendens is wel dat er steeds meer dierenbevrijdingsacties plaatsvinden”, aldus het communiqué.

Brandbommen
Voor wie nog twijfelt over het hoe en wat, zijn de radicalen zo vriendelijk geweest een zeer uitgebreide handleiding voor het plegen van een aanslag toe te voegen. De verleiding is groot om veel te citeren uit het document. Saboteren van ramen, rolluiken of voertuigen? Het is nog maar het mindere werk. Uit het communiqué: „De brandbom die wij kunnen adviseren is een Evian-fles met afgesneden kop. (…) Schat in hoeveel brandbommen je plaatst en ontsteekt. Spreek een teken af zodat iedereen gelijktijdig de brandbom ontsteekt.”

In Nederland is het internationale DBF vooral bekend van de acties bij nertsenfokkerijen zoals vorige week in Putten, al ontkent de supportersgroep van het DBF iets met die actie te maken te hebben. De actievoerders worden geschoold in de kunst van het kooien openmaken. Ook komt aan bod hoe ze zich dienen te gedragen als ze worden gepakt. Blijven zwijgen is het beste, aldus de handleiding. De maximale straf op nertsen laten ontsnappen is ook nagezocht: twee jaar. „Het is echter wel aannemelijk dat de straf eerder een aantal maanden zal zijn. Het maximum wordt vrijwel nooit gegeven.”

Volgens de anonieme dierenbevrijders zouden de nertsen na hun loslating kunnen overleven in de vrije natuur. Directeur Verhagen van NFE spreekt dat tegen. „Als ze genoeg kippen, konijnen en andere dieren te pakken kunnen krijgen, wel. Maar wat is de praktijk? Als er 1000 nertsen loskomen, hebben ze zo’n 200 kilo vlees per dag nodig. Zo veel wild is er niet. Verder worden er de eerste dagen veel doodgereden en bij woningen worden ze doodgeschoten of komen ze in vallen terecht. Na twee weken kom je praktisch geen nerts meer tegen. Ik daag iedereen uit om aan te tonen dat het anders is.”

Zwart gekleed
Het DierenBevrijdingsFront geeft zich niet zo snel gewonnen. „Als ze in een natuurgebied uitgezet worden, kunnen ze heel goed overleven”, zegt Eric Peltier. Peltier noemt zich woordvoerder van de DBF-supportersgroep. Na een aantal pogingen om contact te leggen via telefoon en e-mail komt het tot een treffen. We ontmoeten elkaar op een plaats ergens in Utrecht. Peltier is geheel in het zwart gekleed, met een pro-dierenbutton op zijn jas. „Ik noem mezelf geen lid van het DBF. Dat kan ook niet, omdat het DBF geen organisatiestructuur heeft. Iedereen die de aanwijzingen van het DBF op internet opvolgt, kan acties uitvoeren onder de naam van het DBF. Ik noem mezelf wel dierenactivist.”

Peltier is veganist, zoals de meeste dierenactivisten. Niet alleen laat hij vlees staan, hij gebruikt ook geen kaas, boter of zelfs lijm waarin dierproducten zijn verwerkt. „Je moet redelijk overtuigd zijn van je opvattingen om acties uit te voeren. Daarom zijn het bijna allemaal veganisten. Het zou een beetje dom zijn om je vrijheid op te offeren terwijl je zelf meedoet aan de bio-industrie.”

Geen compromis
Veel nertsenfokkers hebben twee hoofdargumenten tegen milieuradicalen: ze respecteren geen andere mening dan de hunne en ze bedienen zich van illegale acties. NFE-voorman Verhagen kan begrijpen dat niet iedereen het eens is met de nertsenfokkerij. „Dat respecteren we. Maar aan de andere kant zijn die terroristen niet bereid onze mening te respecteren. Er is geen enkel compromis mogelijk. En als je uitgaat van de idee dat mens en dier volkomen gelijkwaardig zijn, moet je consequent zijn. Dan is de pelsdierhouder gelijk aan de nerts die weer gelijk is aan de actievoerder. Dus zeg ik: voer de strijd met open vizier, en niet in het geniep ’s nachts. Dan geldt het recht van de sterkste, zoals dat in de dierenwereld gaat. De leeuw bijt het lam dood.”

Peltier van de DBF-supportersgroep erkent dat er, wat hem betreft, geen mogelijkheid tot compromis is. „Ik wil de nertsenfokkers de wil van de dieren opleggen. Wat is de nertsenfokker tegenover 6000 nertsen? Hij heeft geen enkel recht op respect of compromis. Wat wil hij dan? Moeten we overdag komen met onze acties?”

Verhagen begrijpt het verschil niet dat wordt gemaakt tussen de nertsenfokkerijen die het voortdurend moeten ontgelden en andere sectoren in de veehouderij. „Een nerts in een kooitje wordt een stuk bont genoemd. Maar van het stuk vlees op je bord zeg je toch ook niet dat het een kadaver is? Goed, bontproducten zijn misschien luxeproducten. Maar is vlees dat niet? En wie bepaalt dat? De welzijnsregels voor de nertsen zijn streng en worden goed nageleefd. Zelfs minister Brinkhorst, die destijds de sector wilde verbieden, moest dat erkennen.”

Kloof
Het argument van dierenleed lijkt dus ook weg te vallen voor de milieuactivisten, al is Peltier het daar zeker niet mee eens. „Alleen al het feit dat de dieren opgesloten zitten in een kooitje om door de mens te worden gebruikt, kan niet door de beugel. Neem nu een koe die wordt gehouden voor de melk. Hoe zou de samenleving reageren als je een groep vrouwen op zou sluiten om ze kunstmatig melk te laten produceren?”

Het argument mag belachelijk klinken, het tekent wel de diepe kloof tussen de dierenactivisten enerzijds en de nertsenfokkers anderzijds. Een totaal verschillende visie op de verhouding tussen mens en dier ligt daaraan ten grondslag. Er is geen enkel verschil tussen beide groepen, zegt Peltier. „Het zijn allemaal zoogdieren. Of je nu op twee of op vier benen loopt, maakt geen enkel verschil. De mens leeft parasiterend op aarde. Nertsenfokkers kunnen wel een andere visie hebben, maar zij voeren genocide uit op hun beesten. In de Tweede Wereldoorlog was er ook een verschil van visie op de Joden. Dat vind ik heel goed vergelijkbaar.”

De woordvoerder van de activisten-supporters geeft grif toe dat de harde acties illegaal zijn. „Maar daar heb ik lak aan. Ik persoonlijk heb lak aan welk wetboek dan ook. Ik ben anarchist, en anarchisten handelen uit moreel perspectief. Ik maak mijn eigen morele wetten. De gemiddelde dierenactivist accepteert het bestaan van de staat niet.”

Dat dit bijbels nooit te rechtvaardigen is, zal geen vraag zijn. Iedereen zijn eigen wetten? Als iemand het voor zichzelf moreel acceptabel vindt om te doden, is dat dus geen probleem. Trouwens, hebben we dat niet allang gezien, op 6 mei 2002? Peltier: „Die kans is er inderdaad, dat iemand gaat moorden. Maar in een rechtsstaat worden net zo goed moorden gepleegd. Bovendien is het niet het uitgangspunt van het DierenBevrijdingsFront. In dertig jaar van actie voeren is er nog geen enkele dode gevallen. De moord op Fortuyn was de daad van een individu. Volkert was wel betrokken bij acties van het DierenBevrijdingsFront, maar toen hij Fortuyn vermoordde had dat niets met het DBF te maken.”

Hard ingrijpen
Directeur Verhagen van de Nederlandse Federatie van Edelpelsdierenhouders vreest het ergste als de overheid nu niet hard ingrijpt. „Veel hangt nu van de overheid af. Zij moet nu optreden. Ik ken geen enkel ander land waar zulke mensen niet achter de tralies terechtkomen. In Nederland lopen ze allemaal vrij rond.”

Tijdens een opmerkelijk debat in de Tweede Kamer over de zaak onthulde minister Donner echter dat de nationale recherche al sinds 1 juli onderzoek doet naar dierenactivisten. Ook zegde de bewindsman toe zo snel mogelijk met ondernemers uit de sector te overleggen.

Een kentering aan de zijde van de politiek lijkt zich dus af te tekenen, al constateert directeur Verhagen dat die wil in de politiek nog niet wijdverspreid is. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de site waarop adressen van nertsenfokkers en andere bedrijven in de veehouderij kunnen worden opgezocht.

„Ik ben ervan overtuigd dat als er sites zouden zijn waar alle gegevens van politici en ministers op stonden om hen eens flink aan te pakken, er heel wat meer actie ondernomen zou worden. Geeft de overheid nu geen duidelijk signaal af, dan komen ze straks eerder met vijf dan met twee touringcars terug. Dan creëer je een soort paradijsje voor actievoerders.”