Dat signaleert eindredacteur Tineke van der Waal in het donderdag verschenen nummer van De Waarheidsvriend, het orgaan van de Gereformeerde Bond.

Na de publicatie van onder meer de GB-brochure ”Israël en de Palestijnen” vorig jaar, ontspon zich vooral op internet een discussie over het thema kerk en Israël. „Het lijkt bijna een historisch moment te zijn, alsof predikanten eindelijk hun vraagtekens onder woorden (durven?) brengen bij de theologie die de ruggengraat van de Israëlbrochure vormt.”

In de brochure laat dr. M. van Campen, lid van het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond, onder meer zien hoe God Israël heeft verkoren en het volk een landbelofte gegeven. De predikant is ervan overtuigd dat deze oudtestamentische belofte vandaag nog geldig is en wacht op vervulling.

Dr. T. T. J. Pleizier, hervormd predikant te Dirksland, schoof de Israëlbrochure echter terzijde als „eenzijdige theologie.” Volgens hem is de hoofdlijn van het Nieuwe Testament dat de landbelofte in Christus de hele wereld gaat omvatten.

Ds. A. N. van der Wind uit Hollandscheveld viel hem daarin bij. Het type Israëltheologie dat dr. Van Campen voorstaat, past volgens hem niet goed binnen de theologische eenheid van het verbond en van Oude en Nieuwe Testament. „Het doet tekort aan de beslissende wending in de komst van Christus. Het doet geen recht aan de doorgaande lijn van Israël in het Oude Testament naar de ene kerk van Christus (uit Joden en heidenen) in het Nieuwe Testament.”

Van der Waal constateert dat deze theologen kennelijk een ander gewicht geven aan het Oude Testament dan dr. Van Campen en anderen, zoals ds. C. den Boer, dr. ir. J. van der Graaf en dr. J. Hoek. De manier waarop de jongere predikanten omgaan met de Schrift, lijkt geïnspireerd door de Angelsaksische theologie. Dr. Pleizier en anderen –zoals dr. Bernhard Reitsma en dr. Joseph Ratzinger, de paus– beroepen zich bijvoorbeeld op de Britse nieuwtestamenticus N. T. Wright. Ook theologen die zich sterk oriënteren op de Vroege Kerk of op Luther, hebben vaak minder geestelijke betrokkenheid met het Joodse volk.

Daar staat tegenover, aldus Van der Waal, dat de generatie-Van Campen de theologie van dr. S. Gerssen, prof. dr. A. A. van Ruler, prof. dr. H. Berkhof en prof. dr. K. H. Miskotte heeft ingeademd. Het denken van deze theologen is heilshistorisch. De 
geschiedenis, waarin zowel Israël als de kerk op weg is, vormt het veld van Gods handelen. „Het lijkt buiten kijf dat de Holocaust en de herrijzenis van de 
staat Israël de generatie van Van 
Ruler tot het besef hebben gebracht dat het Joodse volk een geheim met zich meedraagt. De generatie van dr. Van Campen beleefde ook 1967 en 1973. Het is goed om te realiseren dat persoonlijke biografieën, gebeurtenissen en stemmen in de eigen tijd betekenis hebben voor de theologische wegen die je inslaat.”

Drs. P. J. Vergunst, algemeen secretaris van de GB, is er niet direct bang voor dat de uiteenlopende visies in gemeenten verwarring zullen teweegbrengen. „Dat kan wel gebeuren als er absolute, elkaar uitsluitende standpunten met verve naar voren gebracht worden. In de meeste gemeenten zal daar geen sprake van zijn.” Hij vermoedt dat het maar een heel klein deel van de gemeente opvalt als een voorganger in de preek de blijvende plaats van Israël honoreert of die wat meer of helemaal laat liggen.

Vergunst pleit voor een bescheiden houding. „Zeker ten aanzien van dit thema geldt dat wij „ten dele kennen en profeteren.” Dat moet ons zeker bescheiden maken, te meer daar Gods weg met Israël een geheimenis is, dat in de geschiedenis steeds meer ontrold zal worden. Tot die tijd is het onze roeping de tweede komst van Israëls Messias actief te verwachten en met Paulus mee te bidden voor Zijn volk.”