Waar bij andere partijen stevig gefeest wordt, heerst er bij de SGP een rustige sfeer. Waar men bij andere partijen pas naar het beeldscherm kijkt als de eigen leider in beeld is, staan de SGP’ers urenlang in een halve cirkel als aan de grond genageld naar de NOS-uitzending te kijken. Goed, tot zover de oppervlakkige waarnemingen.

We steken af naar de diepte. Als de SGP op drie blijkt te staan, is er gejuich. Maar als twee tellen later doordringt dat de drie christelijke partijen samen historisch weinig zetels hebben, drukt dat bij de partij­leider zichtbaar zijn feeststemming. Dat toont dat SGP’ers ook kijken naar bredere christelijke belangen. Een laatste observatie, en daar ga ik op door: als duidelijk wordt dat Ruttes partij de grootste wordt en niet die van Samsom, is er weer gejuich.

Waarom juichen SGP’ers als Rutte de grootste wordt? Ik kan wel wat bedenken: hij is voor begrotingsdiscipline, hij is gezond eurokritisch, hij is voor een slanke overheid, eigen initiatief en eigen verantwoordelijkheid, en zo kan ik nog wel even doorgaan. Allemaal overeenkomsten met de SGP.

Eén ding weet ik zeker: de SGP’ers hebben niet gejuicht omdat Rutte 3 miljard euro (75 procent) wil bezuinigen op steun aan de verre naaste. Het SGP-standpunt staat daar lijnrecht tegenover. Tijdens de Catshuis­onderhandelingen dit voorjaar heeft de SGP als een leeuw gevochten met VVD en PVV om ontwikkelingssamenwerking zo veel mogelijk overeind te houden.

Een belangrijke vraag is: wat zal er van ”verre-naastenliefde” overblijven in een nieuw regeerakkoord? Als de VVD inzet op keihard bezuinigen, zullen andere partijen dan tegenwicht bieden? Ik werk niet met glazen bollen, maar het lijkt erop dat de SGP niet aan de onderhandelingstafel zal zitten. De ChristenUnie wellicht ook niet, ook al heeft Slob zich aangeboden om de eerste verkenningen naar een nieuw kabinet te leiden. Dat is immers meer dan corvee. En mocht het CDA gaan meeonderhandelen, dan leidt dat niet vanzelf tot iets goeds. Momenteel is het CDA een wankelmoedige voorstander van ontwikkelings­samenwerking.

Iets positiefs: nu de PVV afgestraft is door de kiezer, is er weer een Kamermeerderheid die een krachtige inzet wil voor onze verre naasten. Ook zal de VVD water bij de wijn móéten doen, wil ze tot een regeerakkoord komen.

Het lastige van VVD’ers is dat ze niet aanspreekbaar zijn op verre-naastenliefde. Ze zien het niet als een plicht, en het niet beoefenen ervan niet als schuld. Een duidelijk verschil met christenen, die met Luther instemmen: „Het is niet genoeg dat u uw naaste geen schade berokkent aan lichaam, ziel en leven, want er is nog een andere kant: u moet hem ook wéldoen – zo veel als u mogelijk is. Geef de hongerige eten. Hebt u dat niet gedaan, dan hebt u hem gedood.”

Toch vinden we onder de oppervlakte bij de VVD nog iets terug over de armen ver weg. Artikel 12 van haar Beginselverklaring luidt: „Ontwikkelingssamenwerking is gericht op het bevorderen van vrijheid, in de eerste plaats in materieel opzicht, heeft op langere termijn ten doel de zelfstandige kracht van de mensen in de ontwikkelingslanden te versterken en geeft blijk van de liberale geest van broederschap.”

’t Stond niet in hun verkiezingsfolders, maar hierop zijn ze wel aanspreekbaar. VVD’ers weten dat armen er niet zelf voor hebben gekozen arm geboren te worden. En ze hebben ook nog wel goede ideeën over ontwikkelingshulp. Nadruk op de talenten van mensen en een afkeer van hulpverslaving bijvoorbeeld. Daar móét wat van te maken zijn in de onderhandelingen.

De auteur is politiek adviseur bij Woord en Daad. Reageren? gedachtegoed@refdag.nl