Die gedachte is echter zowel naïef als gevaarlijk. Natuurlijk zijn er twintig redenen te bedenken om de hele affaire rond ”Innocence of Muslims” te relativeren. De kwaliteit van het filmpje is matig, de dubbele agenda van de maker is doorzichtig, historisch gezien deugt er weinig van, opstanden zoals in Beiroet zijn door Hezbollah geregisseerd en geen spontane volkswoede, enzovoort. Moslims moeten de film maar met een korreltje zout nemen, betoogde de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb. Moslims moeten zich niet zo snel op de kast laten jagen, verdedigde radiopresentator Joost Eerdmans maandagavond.

Allemaal waar. Bovendien: in de gegeven omstandigheden is het ook heel verstandig dat prominente moslims hun geloofsgenoten oproepen tot kalmte en nuchterheid. Maar tegelijkertijd is het belangrijk om de diepere laag achter deze onrust te doorgronden. Het is veel te simpel om, met een westerse bril op, te concluderen dat er niets aan de hand is en dat moslims niet zo hypergevoelig moeten zijn.

Alleen wie bereid is zich te verdiepen in de mentaliteit en religieuze gevoelens van oosterse volken, kan zich daar een goed beeld bij vormen. Een analist van The New York Times beschreef dat treffend: waar de individualistische westerlingen hun vrijheid van meningsuiting op handen dragen, willen deze religieuze gemeenschappen juist vrij zijn van beledigingen die de wortels van hun identiteit en waarden aantasten. Weliswaar is de onrust gevolg van een opeenstapeling van andere affaires rond verbrande Korans en aanvallen op moslimleiders, maar er is niets dat hun zwaarder weegt dan de belediging van hun profeet.

Die houding zou ook orthodoxe christenen moeten aanspreken. Niet omdat zij sympathie moeten koesteren voor de islam of Mohammed. Wel omdat zij, meer dan de seculiere medeburger, kunnen invoelen wat het betekent als het liefste wat je hebt, de Persoon Die je het liefste is geworden, door de modder wordt gehaald.

De kwestie rond deze film stelt christenen in elk geval de vraag of zij vaak niet te laks zijn als hun Profeet, Priester en Koning beledigd wordt. Zij moeten niet de barricades op, maar mogen wel laten blijken dat de vrijheid van meningsuiting nooit een vrijbrief is voor haatzaaiers, van welke zijde ook. Daarmee helpen zij ook om de ideologie van oosterlingen te doorgronden.

De diepere laag van de onrust achter deze film is de botsing tussen beschavingen waar sinds 2001 veel aandacht voor is. De rellen en gewelddadige onlusten moeten hartgrondig veroordeeld worden, maar dat geldt ook voor het maken van films die zulke vuurtjes juist opstoken. Het is naïef, gevaarlijk zelfs, om deze opstand eenzijdig te bestrijden door westerse vrijheden aan het oosten op te dringen, alsof die superieur zouden zijn. Veel verstandiger is het om onze veelgeprezen vrijheid van meningsuiting eens kritisch tegen het licht te houden.