Zet 200 potige boeren in een zaal, laat een supermarktbobo wat zeggen over marges, nodig links en rechts een paar politici uit en regel een discussieleider die niet terugdeinst voor een al dan niet gespeelde belediging. Ingrediënten genoeg voor een levendig debat.

Levendig was het zeker, al bleken de politici soms verrassend dicht tegen elkaar aan te schuren. „Ik heb het idee dat jullie ons naar de mond praten. Vertellen jullie hetzelfde verhaal voor een zaal milieu­fanaten?” riep een van de boeren in de zaal toen de misère rond de ecologische hoofdstructuur (EHS) aan bod kwam.

VVD-Kamerlid Lodders, zelf getrouwd met een melkveehouder, stelde hem gerust. „Daar heb ik dezelfde boodschap. Wij willen de EHS herijken. Veel grond is opgekocht, maar er is nu geen geld voor de inrichting. Die grond moet terug naar de landbouw.”

Iemand uit Overijssel klaagde dat boeren nabij EHS-gebieden voortdurend in onzekerheid verkeren. „Eerst werd gezegd dat we geen overlast zouden krijgen, maar in de praktijk worden bedrijven uitgerookt met een verhoogde waterstand. De politiek laat dat maar gaan.”

Volgens Lodders, wier partij steeds meer aanhang onder boeren krijgt, moet er een einde komen aan de situatie dat Nederland het braafste jongetje in de klas wil spelen. De zogenoemde kop op Natura 2000, extra doelen die Nederland zelf aan het Europese natuurbeleid heeft toegevoegd, moet wat haar betreft van tafel. „Ik zet me daar al twee jaar voor in maar Bleker (CDA-staatssecretaris van Landbouw, TR) heeft veel te lang gewacht met het ondernemen van actie.”

SGP’er Dijkgraaf, ook voorstander van een ander natuurbeleid („we moeten de boeren weer de ruimte geven”) sprong voor Bleker in de bres. „Het is voor hem heel lastig. Er zit te veel ambtelijke weerstand in het ministerie. Landbouw heeft weer een stevige eigen minister nodig die daar eens goed de bezem door haalt.” Luid applaus.

Niels van den Berge, nummer 8 op de lijst van GroenLinks, hield het milieu hoog in het vaandel. De 27-jarige zoon van een Zeeuwse fruitteler („mijn ouders hebben me afgeraden het bedrijf over te nemen; hard werken en weinig verdienen”) wist sympathie op te roepen doordat hij een lans brak voor een zogenoemd ”level playing field”: import moet aan dezelfde strenge eisen voor bijvoorbeeld dierenwelzijn en milieu voldoen als Nederlandse landbouwproducten. Boeren vragen daar al jaren om.

Het thema van de avond, een eerlijkere margeverdeling in de keten, kwam er wat magertjes af. CDA’er Geurts, Lodders, Dijkgraaf en Van den Berge vonden allemaal dat de Nederlandse Mededingingsautoriteit minder stringent moet optreden als boeren een vuist proberen te maken tegen de macht van de supermarkten. „In de Europese regels zit best ruimte”, wist Dijkgraaf. Geurts, voormalig vleesvarkenshouder, wil dat een ombudsman kijkt of de marges eerlijk verdeeld zijn. „Dat doen ze in Engeland ook.”

Van Gerven (SP) en Dingemans (D66) probeerden duidelijk te maken dat hun partijen niet tegen boeren zijn. Dingemans kreeg de handen op elkaar door te zeggen dat grasland haar partij ook natuur is. Van Gerven bekritiseerde het beleid van Bleker. „Hij zet boeren op tegen burgers. Dat is dodelijk. We moeten samen verder in dit land.”