De somberste voorspellingen stellen dat de nieuwe reservoirs in Afghanistan de hoeveelheid water in Pakistan met bijna 16 procent zullen doen afnemen. Dat is niet niks in een land dat door de schaarse regenval van de afgelopen tien jaar toch al te kampen heeft met een acuut tekort aan water. Afghaanse dammen zouden ook spanningen veroorzaken tussen de verschillende Pakistaanse provincies over de verdeling van het water van de Indus, de levensader van Pakistan, een land dat vooral afhankelijk is van de landbouw en de bijhorende industrie.

Volgens het Pakistaanse Agentschap voor Milieubescherming is er nu al vier keer minder water beschikbaar per inwoner dan in 1953. „De gewijzigde neerslagpatronen, de afzetting van sediment in de waterbekkens en het verlies aan water door lekkage en verdamping uit de rivieren en de kanalen hebben in heel het land een waterschaarste veroorzaakt”, verklaart Asif Shuja Khan, directeur van het agentschap. Daarom zijn overheidsinstellingen en actiegroepen helemaal niet gerust op de plannen voor de aanleg van reservoirs langs de Kabul.

Het Indus-bestuur IRSA, dat het water van de gelijknamige rivier beheert en verdeelt over de vier provincies van het land, vindt dat Islamabad de kwestie moet bespreken met de Afghaanse regering. In een brief aan de Pakistaanse regering waarschuwt IRSA-voorzitter Nasr Rajput voor een watercrisis in Pakistan. „We zullen niet genoeg water meer hebben om zelf dammen te bouwen als Afghanistan grote dammen bouwt in de Kabul”, aldus de brief.

Uit officiële rapporten blijkt dat de Kabul en haar zijrivieren via de Indus 16 procent van het beschikbare water aan Pakistan leveren. Het grootste deel van Pakistan is vrij droog tot droog en via een goed uitgebouwd systeem van kanaaltjes dient het rivierenstelsel van de Indus als waterleverancier voor 80 procent van de 22 miljoen hectare Pakistaanse landbouwgrond.

De Kabul, die in de Noordwestelijke Grensprovincie in de Indus stroomt, vormt de grens tussen Pakistan en Afghanistan. In Mangla en Tarbela liggen twee grote waterbekkens die het Pakistaanse irrigatiesysteem tijdens de winter van water voorzien, op het moment dat de tarwe wordt gezaaid. Pakistan heeft ook een dam in de Kabul, gebouwd in de jaren 1960. Een ambtenaar van het ministerie van Water en Energie stelt dat er een zware crisis dreigt, vooral in het winterseizoen, als Pakistan het water van de Kabul niet meer zou kunnen gebruiken.

Voorlopig heeft de Pakistaanse regering de zaak nog niet aangekaart bij haar collega’s in Kabul. Het ministerie van Buitenlandse Zaken wil geen commentaar geven, want de hele kwestie zou kunnen leiden tot nog meer problemen tussen beide landen. De betrekkingen zijn al gespannen sinds het recente gekibbel over het bepalen van de Durand-lijn die de twee landen scheidt. De Pakistaanse regering lijkt de zaak te willen bagatelliseren.

Eind augustus zou president Pervez Musharraf in Hyderabad hebben gezegd: „De Afghanen hebben niet eens iets te eten, hoe kunnen ze dan een dam bouwen?” Maar hij vergat te vermelden dat India financiële en technische steun heeft geboden aan Afghanistan om opslagbekkens langs de Kabul te bouwen, als antwoord op de vraag van de internationale hulporganisaties om het waterdistributiesysteem in het door oorlog verscheurde land te herstellen en te ontwikkelen.

De nationale begroting van de Afghaanse tussentijdse regering voorziet in middelen om reservoirs te bouwen langs een aantal oostelijke rivieren die de afwatering vormen van de Kabul. Verder is er geld gereserveerd voor het herstel van de oevers van de rivier, maar van de bouw van een dam is geen sprake. Sommige Pakistaanse veiligheidsdeskundigen menen dat de hele kwestie door de betrokkenheid van Pakistans aartsvijand India een extra dimensie krijgt. Pervez Iqbal Cheema, directeur van het Instituut voor Beleidsstudies in Islamabad, noemt de zaak „een belangrijk geschilpunt” tussen Pakistan en India.

„Aangezien het voorstel van India komt, dat daarmee twee vliegen in één klap wil slaan, moeten we het ernstig nemen en de mogelijke gevolgen voor Pakistan inschatten”, zegt Iqbal Cheema in een artikel in de Engelstalige krant The News. Hij wijst erop dat de Indiase hulp aan Afghanistan ook nog wel andere motieven kan hebben. „Het wordt steeds duidelijker dat de vertegenwoordigers van de Noordelijke Alliantie in de Afghaanse regering zich in alle bochten wringen om het India naar de zin te maken, zelfs als ze daarvoor de relaties met een onmiddellijke buur moeten beschadigen.”

De Noordelijke Alliantie vormt de grootste fractie in de tussentijdse regering in Kabul en heeft niet veel op met Pakistan, omdat Islamabad de voorbij decennia steun heeft verleend aan de Taliban.

Actiegroepen spreken een meer verzoenende taal. Zij stellen dat Pakistan de zaak moet bespreken met de Afghaanse regering, maar ze wijzen er ook op dat elk land toch het recht heeft zijn water te gebruiken. „Het wordt misschien tijd dat Pakistan en Afghanistan met elkaar bekijken hoe ze het water kunnen delen en dat er na gesprekken met alle partijen een akkoord wordt gesloten”, meent Sarwar Bari, voorzitter van de Pattan Stichting voor Ontwikkeling, een organisatie die werkt met de bewoners van de rivieroevers in Pakistan.