Dossiers over moord op Nederlanders na oorlog in Indië online
DEN HAAG – „De vrachtwagen voor ons kwam klem te zitten. Hij werd in brand gestoken. Een moeder gooide haar kind uit de auto, in de hoop dat dat het zou overleven. Het werd op een bamboespies gestoken en weer bij de moeder in de brandende vrachtwagen gegooid. De geluiden, die geuren, die beelden, die blijven mij bij.”
Het is een van de honderden reacties die de afgelopen week binnenkwamen op de publicatie van dossiers over de Bersiap, de moordpartijen op Nederlanders door Indonesische jongeren kort na de Japanse capitulatie in 1945. De dossiers zijn online geplaatst en kregen de afgelopen twee zondagen aandacht in de tv-documentaire ”Archief van tranen”.
Het steekt de initiatiefnemers van de website en de tv-serie dat de standrechtelijke executies door een aantal Nederlandse militairen onder leiding van kapitein R. P. P. Westerling zo veel aandacht krijgen, terwijl de Bersiap volgens hen wordt doodgezwegen. Tijdens eerder historisch onderzoek is gesteld dat zo’n 20.000 Nederlandse burgers –de meesten van hen waren vrouwen en kinderen– kort na de bevrijding omgebracht zijn. Dat is een veelvoud van het aantal slachtoffers dat Westerlings korps speciale troepen maakte.
„Uit de vele reacties (ze blijven binnenstromen) die wij van slachtoffers en nabestaanden ontvangen, blijkt hoezeer het hen kwetst dat hun verhaal in de reguliere pers niet of nauwelijks is terug te vinden, maar dat er wel direct krantenkoppen verschijnen vanwege een interview met Westerling”, verklaarden de documentairemakers eind vorige week, enkele dagen nadat de NCRV een interview met de omstreden kapitein uit 1969 uitzond.
Voor de Nederlanders, die nog niet bekomen waren van de ontberingen in de interneringskampen, was de Bersiap een angstige tijd. De Japanners die hen eerst bewaakten, moesten hen nu vaak beschermen tegen groepen Pemuda’s, Indonesische jongeren die elkaar opriepen door met een stuk ijzer op de lantaarnpalen te slaan. De moordpartijen werden in de hand gewerkt door uitzendingen van Radio Pemberontak, waarin openlijk werd opgeroepen tot het uitroeien van alle ”belanda’s” (Nederlanders) en ”anjing belanda’s” (Nederlandse honden; waarmee de Indo’s werden bedoeld).
Een belangrijke bron voor de nieuwe website waren documenten van de weduwe van Jack Boer. Met een spectaculaire actie wist hij destijds 2384 Nederlanders uit de Werfstraatgevangenis in Surabaya te halen die ten dode waren opgeschreven.
De makers van de documentaire ”Archief van tranen” noemen het teleurstellend dat de Nederlandse regering vorige week aangaf „geen inhoudelijke, sturende of begeleidende rol voor het kabinet te zien” in een onderzoek naar het gebruik van geweld tijdens de dekolonisatie van Nederlands-Indië. Het zou een gelegenheid zijn om ook de Bersiap te onderzoeken.
Ook bij de instituten die om het onderzoek hadden gevraagd, zeggen de initiatiefnemers van de website aandacht te missen voor de gruwelijkheden die tegen de Nederlandse bevolking in Indië werden bedreven. „Er moet een onderzoek komen naar de 20.000 Nederlandse slachtoffers, de omstandigheden waarin zij omkwamen en de rol van de Nederlandse, Engelse en Indonesische autoriteiten in deze periode.”
