Passagiers klappen enthousiast als gezagvoerder Finn Swager en copiloot Johan Rijpma de twintig wielen van de A380 op Schiphol aan de grond zetten. De eerste lijnvlucht van het grootste passagierstoestel ter wereld naar Amsterdam is een feit. Triomfantelijk steken de Nederlandse piloot en copiloot de driekleur uit een cockpitraampje.

Op de luchthaven ziet het zwart van het volk. Langs de baan, in de berm, op de platforms, overal staren duizenden toeschouwers naar de vliegende mega-Arabier. Kantoorpersoneel neemt even massaal koffiepauze, boven op het dak.

De A380 is ook niet de eerste de beste. Het 73 meter lange toestel is zo hoog als een flat van acht verdiepingen. Op de vleugels –spanwijdte 79,8 meter, oppervlakte 845 vierkante meter– kunnen met gemak negentig personenauto’s parkeren.

De Airbus –in maatje XXL– biedt bij Emirates plaats aan 517 passagiers: 427 personen op het onderdek, 76 zakenmensen en 14 oliesjeiks op het bovendek. De laatsten krijgen voor een ticket van pakweg 10.000 tot 15.000 euro een privésuite. Met spa en douche. Vijf minuten soppen per passagier.

De cabine is maar liefst 75 centimeter breder dan de ”triple seven”, de Boeing 777, toch ook geen kleine jongen. „De extra ruimte komt ten goede aan de stoelen en de gangpaden”, vertelt purser Robert van Nieuwenhoven boven Irak. De trappen, voorin en achterin, zijn aanmerkelijk breder dan de akelig krappe trapjes in bijvoorbeeld de dubbeldekkers van de NS.

Loodzwaar

Het enorme toestel is zwaar, loodzwaar. De A380 weegt leeg zo’n 275 ton, het maximale startgewicht is 560 ton. De luchtbus kan in totaal 310.000 liter brandstof meenemen voor ruim 15.000 kilometer. „Het verbruik ligt op 3 liter per passagier per 100 kilometer”, relativeert Van Nieuwenhoven.

Emirates stopt z’n ‘dubbeldekker’ graag vol met luxe. Douches voorin, loungebar achterin. Elke stoel aan boord beschikt over een kloek beeldscherm. Thierry Antinori, directeur passagiersvervoer van Emirates, meldt ergens boven Turkije dat de luchtreus vooral een „luxueus uithangbord” van de maatschappij is. „Unieke faciliteiten en een vrijwel geruisloze start en landing, moeten passagiers laten kiezen voor Emirates.”

De A380 met een gedrapeerde vlag van Dubai op de staart, is hagelnieuw. Airbus heeft de A6-EDU amper drie maanden geleden afgeleverd. De eerste vlucht Dubai-Amsterdam volgt precies vier jaar na de eerste A380-vlucht Dubai-New York van Emirates.

De komst van de A380 van Emirates naar Schiphol is ogenschijnlijk vooral een aardig bedrijfsfeestje. Met een leuk verzetje voor lokale spotters. Achter deze landing gaat echter een grotere ontwikkeling in de luchtvaart schuil.

De inzet van de superjumbo is onderdeel van een keiharde concurrentiestrijd tussen KLM en Emirates. De Nederlandse maatschappij, sinds 2004 onderdeel van Air France-KLM, ziet het vliegtuig met kromme tenen komen.

Emirates, een van de grootste luchtvaartmaatschappijen ter wereld, vliegt sinds mei 2010 met een Boeing 777 op Schiphol. Met de dagelijkse inzet van een A380, in plaats van de ”triple seven” bouwt Emirates deze route gestaag uit.

De eerste vijf vluchten vanaf Schiphol zijn al volgeboekt. Het megatoestel uit het emiraat aan de Perzische Golf blijkt aantrekkingskracht te hebben. „Als je toch naar het Verre Oosten moet, waarom zou je dan niet zo’n A380 pakken”, stelt Lindsay Maclean van Emirates in Amsterdam.

„Britten uit Birmingham kunnen rechtstreeks naar Dubai vliegen”, aldus purser Van Nieuwenhoven. „Sommigen reizen tegenwoordig eerst naar Manchester om daar op de A380 te stappen.”

De ontwikkeling gaat nog dieper. KLM en Emirates opereren in ongeveer dezelfde situatie. Beide maatschappijen moeten het –met een kleine thuismarkt– vooral van overstappende passagiers hebben. „Slechts 10 procent van onze reizigers heeft Dubai als bestemming, 90 procent reist verder”, zegt Maclean. Vooral naar het Verre Oosten.

Juist in die transfermarkt vliegen beide carriers elkaar in de haren. Dubai neemt daarbij een steeds hogere vlucht. Het emiraat –niet groter dan Noord-Brabant– is hard op weg uit te groeien tot een belangrijke hub, een internationaal knooppunt van bestemmingen voor Afrika en het Verre Oosten.

Emirates vliegt met een vloot van 170 toestellen op ruim 120 bestemmingen in 70 landen. „We hebben een enorm netwerk om de thuishaven in Dubai heen gebouwd”, aldus Antinori.

En het eind van de groei is nog niet in zicht. De maatschappij groeit onwaarschijnlijk snel. Emirates heeft 90 superjumbo’s besteld, waarvan er op dit moment 22 zijn geleverd. Volgens geruchten zou Dubai volgend jaar nog eens 30 A380’s bestellen om de superjumbovloot uit te breiden tot 120 stuks.

Ook Schiphol slaat de ontwikkelingen in het Midden-Oosten met gemengde gevoelens gade. Natuurlijk is de nationale luchthaven blij met de uitbreiding van de activiteiten van Emirates in Nederland.

De luchthaven heeft speciaal voor de A380 de Schipholtunnel versterkt met 25 centimeter gewapend beton. Ook zijn de gates aangepast om passagiers vlot en veilig te verwerken.

Met de extra capaciteit van Emirates wordt Schiphol minder afhankelijk van KLM, dat momenteel 80 procent van de capaciteit op de luchthaven voor z’n rekening neemt. KLM is een goede klant, maar je weet maar nooit wat de Fransen met het Nederlandse deel van Air France-KLM in petto hebben.

Zorgen

Tegelijkertijd baart de uitbouw van een hub in het Midden-Oosten Schiphol ook grote zorgen. De internationale airport van Dubai is de Nederlandse luchthaven al in omvang gepasseerd. Het emiraat verwerkte in 2011 een recordhoeveelheid van 51 miljoen passagiers, 8 procent meer dan een jaar eerder. Schiphol sloot vorig jaar af met 49,8 miljoen passagiers.

Schiphol kan daarom A380’s goed gebruiken. Zeker als China Southern en Malaysia straks ook hun superjumbo’s naar Amsterdam sturen. KLM voelt niets voor deze grote jongens. De maatschappij zegt liever twee keer per dag met kleinere toestellen te vliegen. Daardoor hebben passagiers meer keus en vermindert de wachttijd voor aansluitende vluchten.

Turbulent

Emirates lijkt inmiddels ongelimiteerd door te kunnen groeien. „Mensen kiezen ons vanwege veiligheid en kwaliteit”, verklaart Maclean van Emirates. Er is echter nóg een verklaring.

Emirates werkt met veel goedkope arbeidskrachten uit India en de Filippijnen. Het luchtvaartbedrijf hoeft verder geen rekening te houden met veel milieuwetgeving of andere beperkende overheidsbemoeienis. Stringente regelgeving rond nachtvluchten kent Dubai niet. De maatschappij vliegt ’s nachts net zo gemakkelijk als overdag.

Europese luchtvaartbedrijven beschuldigen Emirates ervan gebruik te maken van staatssteun én goedkope olie. Echt hard hebben ze de aantijgingen nog niet kunnen maken.

KLM blijft inmiddels niet met de handen over elkaar zitten. KLM-topman Peter Hartman onderhandelt met Etihad Airways uit Abu Dhabi, een ander emiraat van de Verenigde Arabische Emiraten, over samenwerking. Samen tegen Emirates. Dat is het idee.

De luchtvaart blijft daarmee turbulent. Een groot toestel als de A380 is daar echter iets minder gevoelig voor. „Het vliegt fantastisch”, verklaart captain Swager op 10 kilometer hoogte boven Roemenië. „Zo’n grote vliegt gemakkelijker dan een kleintje.”

A380 in cijfers

Fabrikant: Airbus

Lengte: 73 meter

Spanwijdte: 79,8 meter

Hoogte: 24,1 meter

Vleugeloppervlakte: 845 vierkante meter

Leeggewicht: 275 ton

Maximumstartgewicht: 560 ton

Maximumhoeveelheid brandstof: 310.000 liter

Kruissnelheid: 945 kilometer per uur

Maximaal vliegbereik: 15.100 kilometer

Stuksprijs: vanaf 300 miljoen euro