Verschillende initiatieven in grote steden wijzen op een trend: braakliggende stukken grond worden benut voor stadslandbouw. Het biedt verschillende voordelen. In de eerste plaats komt het de sociale samenhang van de wijk ten goede. Samen met de buren verantwoordelijkheid nemen voor het onderhoud van de tuin, geeft verbondenheid die momenteel –door het uiteenvallen van sociale netwerken– zo node gemist wordt.

Gemeenten stimuleren de stadslandbouw actief, onder meer om mensen te laten genieten van gezond, vers voedsel. Moestuinen op daken, binnenplaatsen en braakliggende terreinen maken de stad groener. Gebruik van plaatselijk geproduceerde groenten en fruit stimuleert ook de plaatselijke economie. Tuinieren is volgens de gemeente goed voor lijf en leden en gezellig om samen te doen met anderen.

Door de stagnerende economische ontwikkeling lijkt de trend van stadslandbouw een goede vondst. Het brengt een aantal aantrekkelijke punten samen. Stadslandbouw is niet alleen een manier om omwonenden bij de omgeving te betrekken, maar ook om de woonomgeving te verbeteren en nieuwe bewoners te lokken.

Bij nieuwe stadsuitbreidingen kijken de projectontwikkelaars steeds beter naar de omgeving. Dat levert een rijker plan op met een gevoel voor context en historie. Doordat er op onbebouwde plaatsen alvast wordt begonnen met de aanleg van een park waar mensen hun groenten kunnen verbouwen, wordt de locatie op een natuurlijke wijze geëigend. Mensen raken erbij betrokken en als vanzelf kiest men er daarna voor om permanent op die plaats te gaan wonen.

Mede door de kredietcrisis richt de aandacht zich op de minst kostbare vorm van duurzaamheid: die van hergebruik. Daarbij staat niet alleen het verduurzamen van bestaande woningen op de agenda, maar ook het ecologisch verbeteren van de woonwijken. Door de aanleg van parken komen straten minder snel blank te staan bij een veranderend vochtiger klimaat. En een groen dak waarop groenten worden verbouwd, zorgt ervoor dat de temperatuur in de binnenstad op een natuurlijke manier wordt gereguleerd.

Het Dakpark

Het Dakpark aan de Vierhavenstraat in Rotterdam ligt buitendijks op een voormalig rangeerterrein. Het idee om hier een park te ontwikkelen kwam van de bewoners van de naastgelegen wijk Bospolder-Tussendijken. Het Havenbedrijf, eigenaar van de grond, wilde er in eerste instantie bedrijven vestigen.

De bewoners ontwikkelden een plan waarbij op de begane grond winkels en op het dak een park met een grote kas worden gesitueerd. Dit plan is uiteindelijk omarmd door de gemeentelijke politiek, het Havenbedrijf en investeerders.

Omdat het park langs een dijk is aangelegd, sluit het in hoogte precies aan bij de bestaande omgeving. Het terrein is 1 kilometer lang en 80 meter breed. In november 2011 zijn de winkels op de begane grond in gebruik genomen. De verwachting is dat het park in de zomer van 2013 klaar zal zijn.

De bewoners van de wijk hebben zitting in de speeltuinvereniging en de stichting Vrienden van het Dakpark.

Proefpark De Punt

Proefpark De Punt is sinds december 2004 in gebruik. Het is opgezet als experiment voor het later te vormen Dakpark en ligt op een braakliggend terrein naast het Dakpark.

In deze natte zomer ligt het park er weelderig bij en vormt een opvallend contrast met de keurig ontworpen, maar tuinloze nieuwe woningen. In het oerwoudachtige park waant de bezoeker zich in een andere wereld. In de wijk worden de laatste jaren oude huurwoningen opgeknapt of afgebroken en nieuwe woningen voor een gevarieerdere doelgroep gebouwd. De parkachtige omgeving maakt de woningen aantrekkelijker voor kopers en potentiële huurders.

Samen met de bewoners werd stapsgewijs een toekomstplan ontwikkeld voor deze plek. In samenwerking met nabijgelegen scholen en naschoolse opvang is een educatief programma gestart. Veel van de werkzaamheden in het park worden uitgevoerd door personeel van plaatselijke bedrijven.

De Tussentuin

Aan de rand van het centrum van Rotterdam, aan een zijstraat van de Nieuwe Binnenweg, ligt De Tussentuin. Op deze plek stonden negen panden met in totaal 33 woningen. Een woningcorporatie wil op deze plek negen nieuwe woningen bouwen. De verwachte start van de bouw is medio 2013, maar onzeker is of deze datum gehaald wordt.

Tussentijds is de open ruimte nu ingevuld door bewoners. De woningcorporatie stelde een budget beschikbaar voor de inrichting. Een groep buurtbewoners maakte de basisplannen, die door professionals werden uitgewerkt tot een ontwerp.

De aanleg van De Tussentuin is vervolgens door de buurtbewoners gezamenlijk uitgevoerd. In de tuin worden onder andere optredens gehouden: door de bewoners ”entertuinment” genoemd. Nu ook de nabijgelegen basisschool participeert, groeit de groep betrokkenen verder.

De Stadsakker

Aan de Schiedamse kant van Rotterdam op een verlaten rangeerterrein van de Fruitterminal bij het Marconiplein ligt De Stadsakker. De achtergrond van de initiatiefnemers is opmerkelijk; een conceptmaker, een organisatiedeskundige met kennis van verandertrajecten en een expert in vastgoed. In 2018 willen deze initiatiefnemers in vijf grote steden een gelijk concept uitwerken.

Men zoekt de rafelranden van de stad om deze om te vormen tot nieuwe „grazige weiden.” De locaties moeten minimaal 2 hectare zijn en ten minste tien jaar beschikbaar. Sinds begin dit jaar is De Stadsakker op de Marconistrip in gebruik. Het terrein is eigendom van een woningcorporatie en een landelijk opererend bouwbedrijf.

Tussen de rijkelijk met graffiti bespoten gebouwtjes van het voormalige rangeerterrein is een kas gebouwd. Binnen staan grote potten basilicum. Een groot vat vangt het regenwater op waarmee de plantjes worden besproeid. Groepjes herintreders op de arbeidsmarkt wieden het onkruid. Op de plek waar vroeger alleen roestige spoorstaven waren te vinden, groeien nu sla en kool.