„Gepensioneerden en jongeren gevraagd voor korte en lange periode met of zonder scooter om pakjes te bezorgen. 5000 lire per aflevering. Uitstekende verdiensten.” De advertentie van het koeriersbedrijf Speedy Boys in Porta Portese, een advertentieblaadje à la De Particulier, spreekt aan. Ook aan een verslaggever van ruim dertig jaar die sinds zijn komst in Italië de fiets heeft ingeruild voor de scooter. Maar eens op een middag bij Speedy Boys aangemeld. Kom om 8.00 uur nog eens terug, met identiteitsbewijs, pasfoto en slot, zeggen ze daar. Dat „persoonlijk” slot vanwege de ketting die om je scooter, die je van Speedy Boys huurt, heen moet leggen als je de brommer onbeheerd achterlaat. De ketting krijg je in bruikleen, het slot niet.

Op een vroege ochtend bij Speedy Boys teruggekeerd. Het slot vergeten. Snel bij een ijzerhandel er alsnog een gehaald à 8500 lire (9,50 gulden). Ook de pasfoto’s niet bij de hand. Een bezoek aan een pasfotohokje aan de openbare weg (5000 lire), die overigens in Italië niet wordt gevandaliseerd.

Ik schrijf me in tezamen met vier andere ”ragazzi”, jongens van nog geen twintig jaar. De eerste drie uur krijgen we instructie. Over afgiftebonnen, betalingen, communicatie, plattegronden, verantwoordelijkheden. Als speedyboy voel je je al snel nietig. „Als er iets misgaat met een betaling, of bij een ongeluk, is het altijd jullie schuld”, zegt de instructeur. Als we aankomen bij het onderwerp van betalingen blijkt die 5000 lire per aflevering (5,50 gulden) alleen te gelden voor wie in een periode van 15 dagen twee weken achtereenvolgend werkt, dus inclusief zondag. Wie maar een dag verzaakt, valt terug op het tarief van 3700 lire. Werktijden van 8.15 tot 19.30 uur. Als het rond het middaguur stiller mocht zijn, tijd voor een broodje. Maar, leve de vooruitgang, parttime werken is mogelijk.

Envelopje
Mijn codenaam wordt Olanda (Nederland). De anderen krijgen ook geografische namen. Ik neem de huurscooter (6000 lire per dag) bij de garage van Speedy Boys in ontvangst. De oppermonteur vraagt naar onze sloten. Als kleine jongens tonen we één voor één onze sloten, die de man zorgvuldig bestudeert. De nadruk op het onbenullige detail is fascinerend. Dan krijgen we walkietalkie, helm en hesje, die alle druk zijn bestickerd met het bedrijfslogo. De eerste opdracht. Naar Portuense, een buitenwijk van Rome. Langs de Tiber. Veel verkeer, maar dat is voor een speedyboy nooit een excuus om te laat bij de klant te komen, zo liet de instructeur eerder al olijk weten. Je slalomt immers makkelijk door het verkeer heen. Veel stoplichten; braaf wacht ik telkens op het groen. Het benzine–indicatielampje op mijn dashboard flitst intussen angstwekkend aan en uit. Tanken, weer een aanslag op mijn portemonnee (6500 lire). Ruim een halfuur later kom ik in Portuense aan.

Met de TuttoRoma, dé stadsplattegrond van Rome, eerst tien minuten rondgedoold in een buurt die absoluut onbekend is. Een vrouw van een fotostudio verwelkomt me. „Ah, daar heb je de Pony–koerier.” Met een wellicht misplaatst gevoel van loyaliteit voor mijn werkgever–voor–een–dag, corrigeer ik haar. „Nee, ik ben van Speedy Boys.” Ze schijnt het niet te begrijpen. Ik probeer het nog eens, nu op zijn Italiaans–Engels: „Spiede Boisuh.” „Nou ja, dat is hetzelfde”, antwoordt ze. Voor een envelopje formaat 10x15 ontvang ik 14.000 lire, het basistarief dat Speedy Boys voor haar klanten hanteert. Het adres op de envelop meldt: Via di Porta Maggiore. Ik probeer via de walkietalkie de operator te bereiken, wat niet lukt. Wel hoor ik de ’radio’ in mijn oor knetteren, en later ook een desperaat „Olanda, Olanda, waar ben je. Olandaaaaaaaaa.”

Het opgegeven adres, niet ver van het centraal station, is verkeerd. Doordat mijn radio niet werkt, bel ik de opdrachtgever in Portuense met mijn eigen mobiele telefoon (800 lire). Nieuw adres. Terug naar het hoofdkantoor van Speedy Boys, vlak bij Vaticaanstad. „Olanda”, zo bijt een van de operators me daar toe, „je bent sloom, je kent de straten van Rome niet en je weet niet hoe de walkietalkie werkt.” Het is beter dat ik er direct mee ophoud, meent hij. Ik beloof beterschap, zeker als ik weet hoe eenvoudig zo’n apparaat eigenlijk werkt.

Het is tegen 14.00 uur, en over mijn eerste opdracht heb ik drie uur gedaan. Een artikel schrijven gaat eenvoudiger. Tijd voor een broodje (2500 lire), voor water rijd ik langs een van de stadspompen die gratis en doorlopend vers en koel water verstrekken. Nu de walkietalkie functioneert en ik in buurten kom die ik redelijk ken, lopen de zaken soepeler. Van Prati (West–Rome) naar Tor di Quinto (noorden), weer naar Prati, en van daar naar Monte Mario, een bijna 150 meter hoge heuvel. Een enorme envelop de heuvel opgebrommerd. Een prachtig uitzicht. De walkietalkie doet het, maar nu blijkt ook de onhandigheid van dat medium. Met zo’n twintig koeriers op een lijn is het moeilijk bij de operator binnen te dringen, omdat maar één persoon per keer de ether in kan. „Schotland, je moet eerst het hek door, en dan bij de portier aanbellen”, hoor ik. „Nee, Porto, op dat adres moet je pas na 16.00 uur zijn.” Als ik er na een kwartier eindelijk doorkom, zegt de operator. „Bravo, Olanda, dat heb je snel gedaan. Horen jullie, hij is de enige buitenlander die we hebben, maar wel de enige die weet wat werken is.”

Evenementenscans
Als ik langs de Tiber rij, vraagt de operator waar ik ben. „Lungotevere Sanzio.” Wat zeg je?” hoor ik aan de andere kant. „Lungotevere Raffaello Sanzio, de beroemde schilder.” Ik voel me als kunsthistoricus plotseling op mijn plek. De operator reageert niet op mijn vermeende arrogantie, maar dirigeert me terug naar het westen. Bij een gezondheidsinstelling wacht niet zoals gebruikelijk een envelop, maar moet ik scanfoto’s afhalen van een zekere patiënt Gregori. Het ziekenhuis is er niet over ingelicht en belt voor de zekerheid met Gregori. Een dochter van de zus van zijn vrouw neemt op en bevestigt de verzending. Met de scans van een wildvreemde rijd ik richting Testaccio, waar de foto’s worden opgewacht door een mevrouw van een bedrijf met de naam MC Logics. Naar de vraag wat ze doen, zegt de mevrouw: „We organiseren evenementen.” Hopelijk weet Gregori dat ook.

De laatste rit gaat richting de catacomben aan de Via Appia. Inmiddels stop ik voor haast geen enkel rood stoplicht meer, je bent scooterkoerier of niet. Tegen 19.00 uur krijg ik de melding terug te keren op de basis. De laatste kilometer flitst het benzinelampje weer. Ditmaal kijk ik er met tevredenheid naar. Want alleen met een lege tank zal ik terugkeren, beloof ik mezelf strijdlustig. Bij de garage sta ik in een lange rij van Speedy Boys–koeriers. „Ben jij Olanda, verdraaid, jij doet het goed.” Ik bloos er bijna van. Binnen doe ik keurig mijn scooter op slot en meld me af bij de financiële afdeling. Daar zijn ze minder tevreden over mij. Ik heb zes bestellingen verricht. Ik schrik zelf ook van het lage aantal, maar het blijkt meer dan de vier jongens die ook vandaag zijn begonnen. Anderen, geroutineerd, zwaaien met indrukwekkend dikke stapeltjes betalingsbonnen, bewijs van aflevering. Als mijn bonnen worden geteld, blijkt dat ik 22.200 lire heb verdiend. Met aftrekking van kosten, en dan zie ik de aanschaf van het slot als een duurzame investering, houd ik aan zo’n elf uur werken 1,50 gulden over. Wat beteuterd kijk ik op als ik een vreselijk opgewonden man de zaal zie binnenstuiven die schreeuwt: „Hoe vaak moet ik niet zeggen dat ik geen koeriers voor het raam van mijn kantoor wil hebben!”

Ik herken de man als de eigenaar van Speedy Boys die eerder op de dag zijn luxueuze Alfa Romeo GTV dubbelparkeerde voor de deur, waarmee hij de scooters van tenminste vijf koeriers klemzette. Alleen al vanwege deze minachting voor zijn koeriers is mijn besluit genomen. Nooit meer Speedy Boys. Maar eens kijken wat de Pony–koeriers te bieden hebben.