Ruigte en weidsheid bepalen het landschap op Tiengemeten
Slechts enkele minuten doet de veerpont erover om vanuit het haventje van Nieuwendijk het Vuile Gat over te steken en naar de overkant te varen. Toch is er bij aankomst op Tiengemeten het gevoel in een andere wereld te zijn gekomen. Wat een rust en ruimte, en dat onder de rook van Rotterdam en Pernis.
Ooit was Tiengemeten een zandplaat van 5 hectare (oftewel 10 gemeten – een gemet was een halve hectare) in het Haringvliet, maar daar is in de loop der jaren aardig wat land bij gekomen: het eiland meet nu 1050 hectare.
Sinds 2007 wordt daarvan weer wat afgeknabbeld, want in dat jaar werd het eiland door de nieuwe eigenaar Natuurmonumenten aan de natuur teruggegeven. De zes boerenfamilies die er woonden, moesten wijken voor de ontwikkeling van ”nieuwe natuur”, en die zou hier vooral drassig en zompig worden: een zoetwatergetijdengebied met slikken, moerassen en uitgestrekte rietlanden.
Vijf jaar later oogt het landschap er als verwaarloosd boerenland, waar iedereen voor het water lijkt te zijn gevlucht. De werkelijkheid is dat het gebied zorgvuldig wordt beheerd – door hier en daar wat weg te halen, een dijk door te steken, of grond op te hogen.
Vanaf de Vliedberg, een verhoging in het landschap direct in de buurt van de aankomstplaats, oogt de weidsheid van de omgeving –een combinatie van water, wolken en ruige vlaktes– overweldigend. En wie is uitgekeken op het landschap kan altijd nog de zaak omdraaien en de prachtige luchten als schouwtoneel gaan bewonderen, met het landschap als decor.
De wandelroutes op het eiland zijn in drieën verdeeld. De rood gemarkeerde route gaat in oostelijke richting en heeft als eindpunt een plek die Weemoed wordt genoemd. Hier zijn een restaurant en een kleine camping te vinden, en op de weg ernaar toe: akkers met traditionele gewassen en boomgaarden. ”Weemoed” moet kennelijk de herinnering aan oma’s groentetuin levend houden. Zingende leeuweriken hoog in de lucht maken wandelaars vanzelf weemoedig, want waar horen ze dat ouderwetse vogeltje nog?
Toch had die oosthoek tot begin 19e eeuw een heel wat minder knusse functie. Het was een quarantaineplaats voor teruggekeerde zeelieden. Waren ze besmet met een ziekte, dan konden ze hier uitzieken.
Een tweede route –aangegeven met geel– beperkt zich tot het midden van het eiland (het is deels een ruig pad, dus let op schoeisel), de derde is een fiets- en wandelroute in westelijke richting, de blauwe. Het is de langste en leidt naar de Wildernis, een woest gebied van grasland, rietvelden en ondergelopen slikken. Vanaf de dijk langs de noordkant heb je er een mooi uitzicht over de ruigte, die hier en daar prachtig paars kleurt vanwege de enorme vlakten met harig wilgenroosje en kattekruid. Op de dijk zelf bloeit volop het boerenwormkruid met zijn felgele bloemen – de koeien hebben netjes om de giftige planten heen gegrazen.
Tiengemeten is vooral voor vogelaars de moeite waard. Veel eendensoorten, grauwe ganzen en knobbelzwanen zijn er te zien, en steltlopers als kievit, grutto en tureluur. Vanuit het riet laten karekiet, rietgors en rietzanger zich horen en zelfs –heel even maar– zien.
Schotse hooglanders –langharige roodbruine runderen met indrukwekkende lange en puntige hoorns– zijn op het eiland rijkelijk aanwezig. De dieren moeten ervoor zorgen dat het terrein niet al te snel dichtgroeit. De kuddes maken het landschap ook spannender: overal duiken die bruine lijven op. En wanneer zo’n groep grazende kapstokken ook nog eens je pad kruist, of daar pontificaal gaat staan grazen, is het zelfs even schrikken: wat te doen? Waarschuwen bordjes niet om afstand tot de beesten te houden? Tegen vijven gaat die vraag zelfs knellen, omdat om 17.00 uur de laatste veerpont naar het vasteland vertrekt.
Eenmaal terug op de pont kunnen bezoekers (even) uitrusten van hun eindspurt richting haven. Zeven lepelaars zoeven voorbij en brengen een laatste groet.
Dit is het zesde artikel in een serie over natuurgebieden waar van alles te beleven is. De artikelen staan afwisselend in het Reformatorisch Dagblad en Terdege.
www.rd.nl/natuuralsavontuur als u ook een natuurgebied wilt aanbevelen.
Spannende speelnatuur
Hoe gezinsvriendelijk is Tiengemeten? Natuurmonumenten doet er alles aan om daarop een positief antwoord te geven. Vooral de onlangs geopende speelplek –Speelnatuur geheten– zal kinderen interesseren.
Op 4,5 hectare omheind terrein kunnen ze vlotten bouwen, hutten maken, door rioolbuizen kruipen, aan touwen hangen en spetteren in het (ondiepe) water. Wel een beetje jammer dat hiervoor apart betaald moet worden (4,50 euro per kind).
Daarnaast zijn het Rien Poortvliet Museum (met prachtige natuurschilderijen), het Landbouwmuseum en het bezoekerscentrum van Natuurmonumenten leuk en leerzaam.
Met de kinderen de natuur intrekken, kan natuurlijk ook, maar ga dan wel op de fiets (te huur bij de aanlegsteiger). Wandelen vraagt vanwege de afstanden geduld en doorzetting.
