Vijftien plastic proefzakjes op het bureau van Everts laten zien waar hij zich mee bezighoudt: houtbrokjes ter grootte van veevoederkorrels. „Lichte pellets zijn geperst uit zaagsel van naaldbomenhout; de donkere bevatten tropisch hardhout”, verklaart de pelletsspecialist van De Heus. De kleur kan het verschil maken tussen een succes of een teleurstelling.

Van oorsprong is De Heus uit Ede fabrikant en leverancier van veevoer. Het bedrijf onderhoudt daardoor veel contacten met boeren. Een aantal van hen is bedrijfsgebouwen gaan verwarmen met een pelletinstallatie die als cv-ketel fungeert, bijvoorbeeld omdat een gasaansluiting ontbreekt. Anderen willen vooral goedkoper uit zijn met hun energiegebruik. Ze lopen daarbij echter geregeld tegen allerlei problemen aan. Een daarvan is de houtbrok zelf.

Dichtgeslibd

„Ik heb genoeg voorbeelden gezien van stookinstallaties die kapot zijn gedraaid op inferieure pellets. Sommige kachels slibden volledig dicht door slak; in andere waren gaten gebrand door chloorhoudend materiaal uit de houtbrokjes, en weer andere kwamen voortijdig aan hun eind door een te hoge verbrandingstemperatuur”, somt de pelletspecialist op.

„Daarnaast laten hun leveranciers het op ongelegen momenten afweten. Sommige bestaan opeens niet meer. Een andere is tussen Kerst en oud en nieuw gesloten, precies wanneer de silo van de boer leeg is. Stel je voor dat zoiets een school hartje winter overkomt en dat wij zeggen: Sorry, we zijn gesloten, of: Excuus, we zijn door onze voorraad heen. Daar kun je toch niet mee aankomen?”

Geen wonder dat De Heus van verschillende kanten de vraag kreeg of het niet voor een goede pellet kon zorgen. Het Edese veevoederbedrijf besloot het stookmateriaal niet zelf te gaan produceren. Everts: „We kunnen het wel, want we persen ook veevoer in brokjes die vrijwel even groot zijn. Maar het risico op vermenging is voor ons te groot.” Met een grijns: „Hoeveel melk zou een koe geven die houtbrokjes gevoerd krijgt?”

Voor het stoken op pellets is een aantal dingen belangrijk. „De kwaliteit van de houtbrok moet onomstreden zijn, de levering moet op tijd gebeuren en er moet een hoge mate van leveringszekerheid zijn: als ik vandaag bestel, moet ik ze binnen enkele dagen in huis hebben”, somt de specialist op.

Zoutzuur

De expertise voor pelletstoken komt vooral uit landen als Oostenrijk en Duitsland. Daar is niet zo’n wijdvertakt netwerk van aardgasleidingen. De mensen maken gebruik van alternatieve brandstoffen voor verwarming. Veel woningen en bedrijven hebben dan ook een stookinstallatie staan van bijvoorbeeld de Oostenrijkse fabrikant KWB of de Tsjechische Smart Heating. Deze kachels zijn uitsluitend gemaakt voor het verbranden van geperste zaagselbrokjes van schoon naaldbomenhout.

Het was voor Everts een zoektocht naar een betrouwbare fabrikant van houtpellets. „In de brokjes van Nederlandse fabrikanten worden ook gelamineerde en verlijmde houtsoorten zoals spaanplaat verwerkt. Als je dat stookt, worden je buren niet vrolijk: het kan behoorlijk stinken. Daarnaast vormt zich zoutzuur tijdens de verbranding uit de chloorhoudende plastics, dat vervolgens corrosie veroorzaakt in de ketel en de roestvaststalen schoorsteenpijp. Ik heb rookgasafvoeren aangetroffen met gaten waar je doorheen kon kijken.”

Andere fabrikanten persen houtbrokjes van tropisch hardhout. Het probleem is volgens Everts dat de kachel hiermee veel heter wordt dan de fabrikant heeft voorzien. De stookinstallatie zet flink uit en raakt daardoor „zo lek als een mandje.”

Ook bij buitenlandse fabrikanten liep hij tegen problemen aan. „Zo leverde een bedrijf pellets die waarschijnlijk verontreinigd waren met zandresten afkomstig uit schorsrestanten. Ketels waarin dat spul werd verstookt, kregen last van een aangekoekte laag van gesmolten zand.”

Hoewel dergelijke inferieure pellets eigenlijk uit afvalmateriaal bestaan, vragen de leveranciers er nog altijd 140 tot 160 euro per ton voor, weet Everts.

Ingestort

De Heus wil vooral bekendstaan als een betrouwbare leverancier. Het bedrijf haalt al enkele jaren gecertificeerde pellets uit onder meer België en Schotland, die het doorverkoopt voor 180 tot 200 euro per ton. „Een eerlijke prijs voor uitsluitend de hoogste –zogeheten ENplus A1– kwaliteit”, verzekert Everts. „De enige die wettelijk mag worden verbrand in installaties zonder uitgebreide rookgasreiniging, zoals grote energiecentrales hebben. Elke lading die bij ons binnenkomt, testen we uitgebreid op onder meer korrelgrootte, energie-inhoud, vochtgehalte en zware metalen.”

Uit ervaring weet Everts dat hij het beste in een vroeg stadium betrokken kan worden bij de bouw van een stookinstallatie voor houtpellets. Zijn adviezen kunnen zijn klanten veel leed besparen. „Zo kreeg ik het verzoek om 8 ton pellets te leveren bij een psychologenpraktijk. Zijn voorraadsilo, opgetrokken uit kalkzandsteen, stond in de kelder. Een van onze chauffeurs blies de silo vol. De nacht erop stortte het hele voorraadvat in. Als wij er vooraf bij betrokken waren geweest, hadden we zeker een steviger constructie geadviseerd.”

Dergelijke onnodige missers maakt de pelletspecialist nog te vaak mee. „Als ik meekijk tijdens de installatie, kan ik heel wat teleurstellingen voorkomen. Is de opslag bereikbaar voor de vrachtwagen, is de opslag ontlucht, is de silo groot en stevig genoeg en is het transportsysteem van de opslagsilo naar de ketel toereikend?”

De interesse voor stoken op CO2-neutrale houtpellets groeit naarmate de gasprijzen stijgen, is de ervaring van Everts. „Met een terugverdientijd van drie tot vijf jaar is het zeker lonend. Als mensen er eenmaal een positieve ervaring mee hebben opgedaan, gaat dat als een lopend vuurtje door hun kennissenkring.”

Productie van houtpellets

Een houtzagerij verwerkt ontschorste naaldbomen tot planken en balken. Het schone zaagsel wordt zorgvuldig afgezogen en gedroogd. De warmte daarvoor wordt milieuvriendelijk opgewekt door houtschors te verbranden.

Het droge zaagsel belandt vervolgens in een granulaatpers. Deze produceert de ENplus A1-houtpellets. Zeefinstallaties verwijderen het overtollige stof uit de pellets. Met vrachtauto’s worden ze naar de plaats van bestemming gebracht.

Dit is de tweede en laatste aflevering in een tweeluik over het stoken op houtpellets.