Vertrouwen in de gemeenten. Dat was het centrale thema in Ruttes verdediging van de Wet werk en bijstand in de Tweede Kamer. Dit tot woede van PvdA, GroenLinks en SP, die willen dat Rutte gemeenten verplicht Melkertbanen om te zetten in regulier werk, bijstandsgerechtigen jonger dan 23 werk en scholing te bieden en chronisch zieken en langdurig werklozen aan een baan te helpen.

Dergelijke landelijke verplichtingen passen volgens Rutte echter niet in „de systematiek van de wet.” De nieuwe bijstandswet legt de verantwoordelijkheid juist op het niveau van de gemeente. De financiële verantwoordelijkheid moet gepaard gaan met beleidsruimte, aldus de staatssecretaris. Hij heeft het „volle vertrouwen” dat gemeenten daar goed mee zullen omgaan.

Rutte ziet niets in een nationaal geregeld recht op hulp bij het zoeken van een baan voor bijstandsgerechtigden of in een recht op een persoonlijk reïntegratiebudget. Slechts op één hoofdpunt geeft hij toe aan de verlangens van links: de sollicitatieplicht voor alleenstaande bijstandsouders met kinderen jonger dan vijf kan wat hem betreft gebonden worden aan een wettelijk recht op kinderopvang.

Daardoor verwerft Rutte de steun van PvdA en GroenLinks voor de sollicitatieplicht. CDA, SP, ChristenUnie en SGP hadden liever gezien dat de plicht helemaal uit het wetsvoorstel zou zijn geschrapt. CDA-kamerlid Bruls toonde zich behoorlijk gepikeerd over de afwijzing van de staatssecretaris. Rutte wees hem erop dat het CDA-smaldeel in het kabinet wel akkoord kon gaan met de sollicitatieplicht.

Rutte ziet weinig in het SGP-voorstel om bijstandsgerechtigden te vrijwaren van het aanvaarden van werk dat botst met hun godsdienst of levensbeschouwing. Volgens hem biedt de jurisprudentie op dit terrein voldoende garanties.