„Wie, op welke manier dan ook, het geloof, spiritualiteit in z’n leven toelaat, 
is een rijker en niet zelden een evenwichtiger mens”, zo luidde haar boodschap. 
„In alle religies gaat het in de kern om dezelfde begrippen: liefde, medeleven, mededogen, saamhorigheid, verzoening, genade.”

Dat is uiteraard wel erg algemeen en vaag geformuleerd. Vandaar dat de interviewer hierop reageerde met te stellen dat dit universele menselijke waarden zijn, waarop religies geen patent hebben. Dat kon de PKN-predikante uiteraard niet ontkennen. Via geloof en geloofstaal kwam je er echter toe om dergelijke waarden te cultiveren. Voor mensen die een allergie hadden voor het woord God kon je ook spreken over De Eeuwige of Het Zijn. Dan hoefden ze zich niet buitengesloten te voelen.

Het was dus een heel vrijzinnig verhaal. Ds. Brouwer had ook een tijdlang samen gewerkt met de vrijzinnige ds. Nico ter Linden van de Amsterdamse Westerkerk. Inmiddels, zo vertelde ze, was ze meer de mystieke kant uit gegaan.

In ieder geval was haar verhaal relativistisch tot en met. Alle godsdiensten kwamen in wezen op hetzelfde neer en het verschil met het humanisme was eigenlijk ook niet groot. Dat past helemaal bij het hedendaagse denken. Als Luther er zo over gedacht had, was er geen kerkhervorming nodig geweest. Maar bij hem stond de waarheidsvraag centraal. Hij stond voor zijn geloofsovertuiging. Het geloof was voor hem een zaak van eeuwig wel en eeuwig wee.

Het is me wel eens opgevallen dat lutherse predikanten en theologen als Luther ter sprake komt altijd wel iets aardigs over hem willen zeggen. Ze vinden Maarten Luther een bevlogen en authentiek man en hij is voor hen altijd nog een belangrijke inspiratiebron. Zeker als ze in het RD geïnterviewd worden, zullen ze niet nalaten om daarop te wijzen.

Nu wil ik niet zo ver gaan om ze te beschuldigen van misleiding. Misschien is er eerder sprake van zelfmisleiding als men de indruk wekt nog steeds in de lijn van Luther te staan, terwijl men zich inmiddels mijlenver van hem verwijderd heeft. Overigens zijn de luthersen ook niet allemaal zo vrijzinnig als Marieke Brouwer. Maar met haar interview in NRC Handelsblad valt zij onder de lutherse predikanten niet echt uit de toon.

In het Samen op Wegproces was van meet af aan duidelijk dat de Hervormde Kerk er niet beter op zou worden als de Gereformeerde Kerken erbij kwamen. Daarvoor was het verval in deze kerken al te ver voortgeschreden. Maar van de luthersen hoefde men helemaal niet te verwachten dat zij het orthodoxe karakter van de nieuwe kerk zouden versterken. Integendeel, bij de luthersen vindt men bijvoorbeeld de felste verdedigers van de kerkelijke acceptatie van het homohuwelijk.

Vroeger was de Evangelisch-Lutherse Kerk, althans in Amsterdam, een factor van betekenis. Men had daar zelfs een eigen ziekenhuis: de Lutherse Diaconesseninrichting. Maar net als bij de andere vrijzinnige kerkverbanden is het ledental in de loop van de vorige eeuw aanzienlijk teruggelopen. Bovendien zijn de luthersen sterk vergrijsd. Als de boodschap zo’n weinig specifieke inhoud heeft en het dus allemaal toch niets uitmaakt, waarom zou je dan nog (meelevend) kerklid blijven? Bespaar je die moeite!

„Ik ben zó blij dat er kerken bestaan”, zo luidde de kop boven dit interview. Kunnen we dat overnemen? Helaas niet ongeclausuleerd. Daarvoor is er op kerkelijk gebied te veel kaf onder het koren. Het gaat erom wat de inhoud van hun boodschap is. Wat wordt er op de kansel en onder de kansel verkondigd? In de lutherse kerk aan het Spui te Amsterdam geeft men de mensen stenen voor brood, zo moeten we constateren. Dat is heel erg.

De auteur is oud-hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad. Reageren? gedachtegoed@refdag.nl