De berichtgeving over het vredesproces tussen Israël en de Palestijnen was de afgelopen jaren een terugkerend refrein. De Palestijnen willen alleen het overleg hervatten als Israël een bouwstop in de Joodse nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever afkondigt. Israël wil op zijn beurt op elk moment naar de onderhandelingstafel terugkeren, maar weigert zich voorwaarden vooraf op te laten leggen.

Een beproefd recept om een doorbraak in het slepende conflict tot in lengte van jaren vooruit te schuiven. Dat is dan ook ruimschoots gebleken, want een oplossing van de kwestie lijkt momenteel verder dan ooit.

Vorig jaar zetten de Palestijnen de verhoudingen met Israël nog verder op scherp door hun pogingen via de VN-Veiligheidsraad volwaardig lidmaatschap van de Verenigde Naties te verwerven, een actie die onder andere door Nederland werd afgekeurd. Volgens de Palestijnse leider Mahmud Abbas hadden twintig jaar praten zijn volk niets opgeleverd en was de tijd van overleg voorbij.

Nu de jaarlijkse bijeenkomst van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, in september, dichterbij komt, heeft Abbas vorige week gedreigd dat hij de Algemene Vergadering om erkenning van een Palestijnse staat zal vragen. Zo’n uitspraak kan formeel alleen de Veiligheidsraad doen, maar deze zou wel een belangrijke symbolische functie hebben. Bovendien zou het de weg openen voor de Palestijnen om een procedure tegen Israël voor het Internationaal Strafhof te beginnen.

Het dreigement van Abbas om opnieuw naar de VN te stappen lijkt dus een nieuwe angel in het vredesproces. Israël heeft immers bij herhaling verklaard dat een onafhankelijke Palestijnse staat alleen door onderhandelingen tot stand kan komen en niet door eenzijdige stappen van een van de partijen.

Tegelijkertijd doken er de afgelopen dagen in het Israëlische dagblad Ha’aretz berichten op dat Israëlische en Palestijnse onderhandelaars achter de schermen druk overleg hebben gevoerd om het vastgelopen vredesproces weer vlot te trekken. Diverse internationale media spraken al voorzichtig van „een sprankje hoop.”

De berichten in Ha’aretz waren dan ook hoopgevend. De gesprekken zouden erop zijn gericht „een uitweg uit de impasse te vinden” en „een formule te vinden om het overleg over kernkwesties te hervatten.” Er zou zelfs een ontmoeting tussen de Palestijnse leider Abbas en de Israëlische premier Natanyahu in voorbereiding zijn.

Niets lijkt echter minder waar. De Palestijnse onderhandelaar Saeb Erekat drukte zondag alle verwachtingen de kop in. Volgens hem zijn er de afgelopen weken alleen schriftelijke contacten tussen beide partijen geweest. Er zou een aantal brieven zijn uitgewisseld, maar die bevatten slechts een uiteenzetting van bestaande standpunten, aldus Erekat.

Een ontmoeting tussen Abbas en Netanyahu is vooralsnog niet aan de orde, benadrukte de Palestijnse onderhandelaar. Ook berichten over een ophanden zijnd gesprek tussen Abbas en de leider van de Israëlische Kadimapartij, Shaul Mofaz, wees hij resoluut van de hand. De berichten in Ha’aretz deed hij af als „een proefballon, bedoeld om te kijken hoe de Palestijnse Autoriteit zou reageren.”

Als de beweringen van Erekat kloppen –en er lijkt vooralsnog weinig reden daaraan te twijfelen– betekent het dat het vredesproces zich nog altijd in dezelfde uitzichtloosheid bevindt.

De grote vraag is natuurlijk hoe de impasse dan wél kan worden doorbroken. Israël heeft bij herhaling verklaard dat het bereid is op elk moment naar de onderhandelingstafel terug te keren. Het stopzetten van de bouw in Joodse nederzettingen kan dan onderdeel van de gesprekken zijn, maar geen voorwaarde vooraf.

De Palestijnen houden echter vast aan hun eis dat er eerst een bouwstop moet komen, alvorens er überhaupt kan worden gepraat. Dat lijkt in de huidige situatie geen bijzonder constructieve opstelling.

Gevoegd bij het voornemen van de Palestijnen om de VN opnieuw om erkenning van een Palestijnse staat te vragen, lijkt op dit moment zelfs geen sprankje hoop op een oplossing aanwezig.

Ook aan Israëlische zijde is voorlopig geen verandering van standpunten te verwachten. De coalitie van premier Netanyahu zit stevig in het zadel, zeker sinds de centrumrechtse Kadimapartij vorige maand in de regering zitting nam en vervroegde verkiezingen niet doorgingen. Pas in het najaar van 2013 gaan de Israëliërs naar de stembus om een nieuwe volksvertegenwoordiging te kiezen.