De bewindsman, die uit het CNV afkomstig is, had nog maar weinig krediet bij zijn voormalige werkgever en diens grote broer, de FNV. De bonden associeerden hem met bezuinigen op sociale zekerheid, versobering van de WAO, bezuinigingen op gesubsidieerde (Melkert)banen, wijziging van de Bijstandswet en het schrappen van de vervolguitkering in de WW.

Binnen het CDA had De Geus meer vertrouwen. Hij moest het sociale gezicht van de partij en het kabinet hooghouden.

Dat is deze week aardig gelukt. Tijdens vooroverleg in de zogenaamde vierhoek, waarin naast de minister-president, minister Zalm van Financiën (VVD), minister Brinkhorst van Economische Zaken (D66) en De Geus zitting hebben, bleek laatstgenoemde de grote tegenspeler van de minister van Financiën. Om aan de doelstelling van een financieringstekort van 0,5 procent in 2007 te komen, moest er vanwege tegenvallende economische groei nog eens 5 miljard extra worden bezuinigd, zo deelde Zalm enkele weken geleden mee.

De Geus ging direct dwarsliggen en zei dat hij niet verder wilde gaan dan 3 miljard en dat hij geen grote ingrepen meer accepteerde in de sociale zekerheid. De VVD had plannen om de uitkeringsduur van de WW, die nu maximaal vijf jaar is, terug te brengen tot enkele jaren. Deze aanval heeft De Geus weten te weerstaan. Dat was zeer tot tevredenheid van het CDA in de Tweede Kamer, zo bleek uit de eerste reactie van de financieel specialist van de fractie, mr. F. J. F. M. de Nerée tot Babberich.

Toch is de sociale zekerheid niet buiten schot gebleven. De belastingvoordelen voor prepensioen en VUT verdwijnen en in de WAO komen strengere keuringen. Dat moet samen zo’n 1,5 miljard euro opleveren. Deze maatregelen stonden echter al in het regeerakkoord en worden nu naar voren gehaald. Ze passen in het kabinetsbeleid om werknemers langer aan het werk te houden en mensen met een arbeidshandicap weer aan het werk te krijgen.

Ook in de gezondheidszorg zal het kabinet in de komende week financieel pijnlijke maatregelen voorstellen. Maar hier zal het kabinet de meest kwetsbare groepen, chronisch zieken en ouderen zonder een aanvullend pensioen, zoveel mogelijk tegemoetkomen. Voor de chronisch zieken komt er zelfs een compensatieregeling. Voor het overige krijgt iedereen te maken met lastenverhogingen. De hogere inkomens meer dan de lagere. Daarmee geeft De Geus, en met hem het CDA, concreet invulling aan het principe dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen.

De besprekingen kwamen woensdagavond rond acht uur in een stroomversnelling toen minister Zalm een hernieuwde berekening van het Centraal Planbureau presenteerde. Daaruit bleek dat de overheid kon rekenen op meer belastingopbrengsten, omdat de pensioenpremies minder zullen stijgen dan in eerste instantie werd verwacht. Als de pensioenpremies minder stijgen, moeten werknemers over een hoger bedrag loonbelasting betalen. Dat betekent voor de schatkist een belastingmeevaller van 700 miljoen euro.

Ook in deze discussie speelde De Geus een hoofdrol. Hij had al eerder de indruk dat aannames van het Centraal Planbureau over de stijging van de pensioenpremies in de marktsector, te somber waren. Zelfs minister Zalm erkende gisteren op zijn website dat De Geus hier een punt te pakken had.

Overigens kan niet alleen De Geus tevreden terugkijken op de besprekingen. Premier Balkenende bleek een prima bemiddelaar tussen bewindslieden die in eerste instantie meningen hadden die haaks op elkaar stonden. De minister-president is ook medeverantwoordelijk voor de sfeer in het kabinet. Vrijdag na afloop van de besprekingen benadrukten de diverse bewindslieden dat ze gemotiveerd zijn om de klus in de komende jaren samen te klaren.

Minister Zalm van Financiën toonde zich gisteren ook dik tevreden. Hij sprak zijn bewondering uit voor de snelheid waarmee het kabinet tot de extra bezuiniging kon besluiten. Zalm heeft zijn eigen doelstelling binnen kunnen halen, namelijk handhaving van de afspraak dat het begrotingstekort in 2007 niet meer zal bedragen dan 0,5 procent.

D66 heeft haar kroonjuweel van deze kabinetsperiode, extra investeringen in onderwijs en kenniseconomie, ook kunnen behouden. Die investeringen passen ook in het kabinetsbeleid om de structuur van de economie te versterken.

Balkenende haalde vrijdag fors uit naar het beleid van zijn voorganger, de PvdA’er Kok. Volgens de huidige minister-president is het fout gegaan in 1996. Na jaren van bezuinigen en loonmatiging zijn de loonkosten en de inflatie toen de pan uit gerezen. Ook is er toen onvoldoende geïnvesteerd in onderzoek en vernieuwing van de economie. „Daardoor zitten we nu weer in de achterhoede.” Dat zal volgens de premier nog wel even duren. Hij heeft geen hoop dat het financieringstekort in deze kabinetsperiode wordt weggewerkt. Het is zoals de premier vorige week opmerkte: „Het vertrouwen gaat te paard en komt te voet.”