Om tureluurs van te worden. „Tjuu, luu, luu.” Een paartje tureluurs is bang dat de wandelaar op de kade langs de Enkele Wiericke tussen Bodegraven en Hekendorp de eieren van hun nestje wil rapen. De twee vogels cirkelen om hem heen en schreeuwen wel tien minuten lang hun eigen naam.

Als ze tot bedaren zijn gekomen, vindt een mannetjesgrutto de wandelaar gevaarlijk worden. Ook deze weidevogel doet schijnaanvallen, opnieuw onder luid geroep van zijn eigen naam. Echt stil is het daardoor niet op de Prinsendijk, maar mooi is het wel.

Anderhalve kilometer

Stadhouder Willem III zal in 1672 niet zo veel oog hebben gehad voor de vogels om hem heen. Hij keek vooral naar de 1,5 kilometer brede watervlakte tussen de Enkele en de Dubbele Wiericke, het smalste stukje van de Oude Hollandse Waterlinie. De verdedigingslinie moest de Fransen tegenhouden die op 12 juni de Rijn bij Lobith waren overgestoken. De soldaten van de prins bewaakten de 8 kilometer lange strook nauwkeurig. Zij werden op hun beurt streng gecontroleerd door de stadhouder, die in Fort Wierickerschans bij Bodegraven zijn hoofdkwartier had.

Door het onder water zetten was de Enkele Wiericke als het ware 1,5 kilometer breed geworden. De westelijke kade moest veel meer water keren dan normaal. Vandaar dat Willem opdracht gaf om er een stevige dijk van te maken: de Prinsendijk.

Langeafstandspad

Anno 2012 is het op de Prinsendijk heerlijk wandelen. Aanleiding voor de tocht is het boekje ”In het spoor van de prins. Ontdekkingstochten langs de Oude Waterlinie” dat vorige maand verscheen. Fort Wierickerschans vormt het startpunt. Volgens de kaart op bladzijde 42 begint het Oude Hollandse Waterliniepad ten oosten van het voormalige fort. Daar staat bij de parkeerplaats ook het informatiebord van dit langeafstandspad.

Het volgen van de oostelijke kade van de Enkele Wiericke blijkt geen goed idee. De schoenen plonzen al snel in een greppel vol water. Natte sokken zijn het gevolg. Toch maar verder. De eerste barrière doemt op: het enkelspoor tussen Woerden en Bodegraven. Een stevig, hoog hek verspert de doorgang. Met de nodige lenigheid weet de redacteur via de spoorbrug naar de overgang van het water te klimmen.

Opstapje

Daar loopt het beter. Op een hek voor een weiland zit de gezochte rood-gele routesticker van het Waterliniepad. Ernaast een opstapje om makkelijk over het hek te kunnen klimmen. Toch is het leed nog niet helemaal geleden. De rijksweg A12 is de tweede barrière die opdoemt. Via twee smalle tunneltjes kunnen wandelaars onder de snelweg door. Vanwege het verbreden van de rijksweg is het er een blubberzootje. De natte voeten zijn nu ook moddervoeten geworden.

Gelukkig is de zon gaan schijnen. Hoe verder de wandelaar bij de A12 vandaan gaat, hoe meer het geraas van de auto’s verstomt. Eindelijk krijgt de natuur de overhand. Een mannetjesfuut in de Enkele Wiericke schikt zorgzaam de rietstengels van het nest waar zijn vrouwtje op broedt. Een buizerd zweeft in de lucht, op zoek naar prooi.

Doodstraf

Wie goed kijkt, ziet inderdaad aan de overkant van de Enkele Wiericke de kades van de Dubbele Wiericke. Dit kanaal is breder dan zijn naamgenoot, vandaar de Dubbele. De boeren in polder Lange Ruige Weide, tussen de twee watergangen, waren in 1672 niet zo blij met de inundatie. De sluizen die overdag werden opgezet, draaiden zij ’s nachts weer dicht. In het donker mikten ze gaten in dijken dicht om hun gewassen en vee van het water te redden. Pas toen Willem III de doodstraf op deze sabotage uitvaardigde, kon de polder vollopen.

Precies 340 jaar later zijn er nog maar weinig boeren te zien in het gebied. Grote delen zijn natuurgebied geworden. Bij de Oukoopse molen ligt De Put van Kruijt, een meertje met een particulier natuurgebied eromheen. Het is helemaal geen straf om even op het bankje bij de wipmolen uit te rusten en te genieten van de stilte. Ondertussen komt een schaap met twee lammetjes nieuwsgierig dichterbij. De dieren lopen vrij rond op de Prinsendijk en het is dan ook uitkijken geblazen om niet in de schapenkeutels te trappen.

De route langs de Enkele Wiericke wordt bij de buurtschap Hogebrug geblokkeerd door het spoor tussen Woerden en Gouda. Gelukkig is er iets meer oostelijk een smalle tunnel richting Hekendorp.

Wilhelmina van Pruisen

In dat dorp eindigt de wandeltocht bij de Goejanverwellesluis, bekend vanwege een ander lid van de koninklijke familie: Wilhelmina van Pruisen. Een informatiebord vertelt dat de vrouw van prins Willem V niet –zoals velen denken– in 1787 bij de sluis werd aangehouden door patriotten, maar in het verderop gelegen dorp Haastrecht. Vandaar is ze naar de boerderij naast de sluis vervoerd en daar enige tijd vastgehouden. De broer van de prinses, de koning van Pruisen, werd zo boos dat hij met een leger van 20.000 soldaten optrok naar Holland. De patriotten kropen in hun schulp en de Pruisen konden weer terug.

Dat moest de Fransen 115 jaar eerder ook. De Oude Hollandse Waterlinie bleek een onoverkomelijke hindernis. De verdedigingslinie was de redding voor de Republiek. En met prins Willem III had Nederland een lichamelijk zwakke, maar mentaal sterke opperbevelhebber. Dat bleek wel toen onderhandelaars aandrongen op overgave. Volgens de overlevering was zijn antwoord: „Ik zal vechten tot in de laatste greppel.”

Reisgids

„De Oude Hollandse Waterlinie is een ongeslepen diamant in handen van juweliers die nog nauwelijks beseffen wat ze in handen hebben.” Dat schrijft eindredacteur Bernt Feis in het voorwoord van ”In het spoor van de prins”.

Feis bedoelt dat er nog tal van elementen van de verdedigingslinie zichtbaar zijn in het landschap, maar dat er nog weinig aandacht voor is. ”In het spoor van de prins” is een reisgids met een mix van historische informatie, interessante bezienswaardigheden en leuke wandelroutes. Een aanrader voor iemand die de Waterlinie wil gaan ontdekken.

”In het spoor van de prins. Ontdekkingstochten langs de Oude Waterlinie”, Bernt Feis (red.); uitg. Stichting Groene Hart, Woerden, 2012; ISBN 978908124418; 144 blz.; € 14,95.