Initiatiefnemer van de in 2009 opgerichte organisatie is Matthias Lohmann (40). Sinds 2008 is hij voorganger van de Freie Evangelische Gemeinde in München. Daarvoor werkte hij als zakenman in de Verenigde Staten, waar hij ook theologie studeerde. In de VS maakte hij kennis met het werk van The Gospel Coalition, een platform van reformatorische evangelicalen geleid door Tim Keller en Don Carson. Een dergelijk platform was in Duitsland nog dringender nodig, vond hij. Een van de personen die hij in de arm nam, was zijn leeftijdsgenoot Christian Wegert, die tegenwoordig voorganger is van de Arche Gemeinde in Hamburg, waar de conferentie werd gehouden. In 2010 volgde hij zijn vader Wolfgang Wegert op, die op de conferentie vertelde hoe de voormalige pinkstergemeente een reformatorische koers ging varen.

Waarom is Evangelium21 op­gericht?

Lohmann: „We zien dat in veel kerken in Duitsland het Evangelie er nog wel is, maar dat het steeds meer op de achtergrond raakt. We willen het Evangelie weer centraal stellen in de liederen die we zingen, in het pastoraat, in het jeugdwerk. En ook in evangelisatie. Je zou denken dat dat vanzelf spreekt, maar dat is lang niet altijd het geval. Persoonlijke getuigenissen zijn goed, maar ze moeten niet centraal staan.”

Wat houdt dat in, het Evangelie centraal stellen?

Lohmann: „Het betekent dat Christus verkondigd wordt als onze Heere en Zaligmaker, Die voor onze zonden gestorven is, naar de Schriften. Het middelpunt moet altijd de boodschap zijn van Jezus Christus en Dien gekruisigd.”

Wegert: „Als het Evangelie centraal staat in de gemeente, zal het ook centraal staan in het persoonlijke leven van de gemeenteleden. Dat verandert de levens van mensen. Wij zien dat in onze gemeente gebeuren.”

Wát ziet u dan?

„Neem bijvoorbeeld het huwelijk. Er zijn ook onder christenen veel slechte huwelijken. Als je het Evangelie centraal stelt, begin je met de zeggen: ik ben een zondaar. Je begint dan bij jezelf, in plaats van de ander te beschuldigen. Als mensen begrijpen welke genade ze zelf hebben ontvangen, hebben ze geen reden om deze genade ook niet aan hun huwelijkspartner te geven. Veel huwelijken in onze gemeente zijn nu veel gezonder dan een aantal jaren geleden. Wat we ook zien, is dat een prediking waarin de Bijbel centraal staat, mensen aantrekt. Ze blijven maar komen. Mensen verlangen ernaar om de waarheid van het Woord te horen.”

Lohmann: „Als het Evangelie één maakt, brengt het ook op een goede manier scheiding aan. Als er verdeeldheid komt, is dat niet door culturele of muzikale voorkeuren, of een bepaalde stijl. Sommige mensen houden er niet van als het Evangelie wordt gepredikt. Ik hoop dat ze tot bekering komen. Maar als ze toch vertrekken, dan blijven ze in ieder geval niet als wolven in schaapskleren in de gemeente.”

Op welke manier gaat Evangelium21 te werk?

Wegert: „We willen christenen, voorgangers en kerkleiders van plaatselijke gemeenten hulpmiddelen geven om het Evangelie centraal te stellen. We geloven dat de plaatselijke gemeente Gods middel is om Zijn Koninkrijk op deze aarde te bouwen. Met conferenties als deze, door onze website en met goede literatuur ondersteunen we gemeenten.”

Lohmann: „We ‘stelen’ alles wat goed is om de mensen in handen te geven, of het nu uit Duitsland komt, of Amerika, Engeland of Nederland. De laatste tien jaar zijn er al veel goede boeken vertaald. Wat we vooral nog missen, zijn goede dogmatische werken. Gelukkig is de vertaling van de dogmatiek van Wayne Grudem bijna klaar en er wordt ook gewerkt aan een vertaling van Herman Bavinck. En op het gebied van de Bijbelse theologie, over de heilsgeschiedenis en grote lijnen in de Bijbel, zoals Don Carson op de conferentie de Bijbel heeft uitgelegd, daarover is nauwelijks iets beschikbaar in het Duits.”

Welke kerkelijke achtergrond hebben de bezoekers van de conferentie?

Wegert: „Ze komen uit heel Duitsland en uit allerlei verschillende kerken. Veel zijn er lid van de vrije kerken. Sommigen zijn geen lid van een kerk, omdat ze in hun eigen omgeving geen gezonde gemeente kennen. Ze hopen via Evangelium21 in contact te komen met gelijkgezinde christenen.”

Heeft Evangelium21 ook contacten in de landskerken?

Lohmann: „Niet veel, maar ze zijn er wel. We hebben gesprekken gevoerd met voorgangers in de landskerken om te vertellen waar we mee bezig zijn. Voor het bestuur hadden we iemand op het oog die op het punt staat om predikant te worden in de lutherse staatskerk. Hij heeft zich echter teruggetrokken omdat er te veel druk op hem werd uitgeoefend.”

Reformatorische christenen krijgen nogal eens het verwijt dat ze dogmatische scherpslijpers zijn. Wat vindt u daarvan?

Lohmann: „Het is verdrietig om te moeten constateren dat deze beschuldiging niet geheel zonder grond is. Goede theologie kan voorkomen in mensen met een slecht karakter. Dat betekent nog niet dat de theologie slecht is. Er is ons veel aan gelegen om te laten zien dat het beeld dat reformatorische mensen onaangenaam zijn, niet klopt. Wij hebben daarom een gedragscode opgesteld en die ook op internet gepubliceerd. Elk Bijbels inzicht dat we hebben, hebben we omdat God ons dat gegeven heeft. We kennen slechts ten dele. Over een aantal centrale punten zijn we helder. Maar op ondergeschikte punten is er ruimte voor verschil van inzicht. We willen nederig en respectvol met elkaar omgaan.”

Wat is uw indruk van de conferentie?

Ze veren allebei op en praten voor het eerst door elkaar heen. Lohmann: „Geweldig! We zijn enorm bemoedigd.” „Schitterend, fantastisch!” vult Wegert aan. „We zijn dankbaar dat er zo veel mensen waren.”

Lohmann: „Ik schat dat een derde van de bezoekers jonger was dan dertig. Dat is de generatie waarop wij onze hoop hebben gevestigd en waarin wij willen investeren. We zien hier een klein begin. We hopen dat overal in Europa dergelijke initiatieven ontstaan.”

Conferentie met internationaal gezicht

Ruim 1300 bezoekers waren er aanwezig op het drukste moment van de conferentie van Evangelium21, begin deze week in Hamburg. Een van hen was Gottfried Rühle (29), student aan het vanuit Nederland gesteunde Reformatorisches Theologisches Seminar in Hannover. „Ik geniet van deze conferentie. De lezingen zijn heel diepgaand, je leert veel nieuwe dingen. Ze helpen me ook om na te denken over hoe ik als predikant wil zijn en wat daarvoor belangrijk is.”

Alexander en Susanne Hiller (beiden 24) uit Herborn in de deelstaat Hessen zijn ook enthousiast. „Het Evangelie wordt opnieuw geplant in Duitsland”, zegt Alexander, die diaken is in een dertien leden tellende gereformeerde baptistengemeente. Hij kent de uitgaven van de Stichting Vrienden van Heidelberg en Dordrecht. „Ik houd van die boeken, ik heb ze allemaal.”

Veel bezoekers staan met hun opvattingen min of meer alleen in hun gemeente. Zo ook Eduard Klassen uit Bad Segeberg, ten noorden van Hamburg. Hij is lid van een mennonietengemeente van Rusland-Duitsers. „Ik ben een gereformeerde mennoniet, van hen zijn er niet veel in Duitsland.” Door het lezen van een artikel over de volharding van de heiligen kwam hij op het spoor van de gereformeerde theologie. Via internet beluisterde hij talloze preken van John Piper en hij leest ook veel boeken. Het is niet gemakkelijk om in zijn gemeente over zijn ideeën te praten, zegt hij. „Vaak hebben mensen er nog nooit over nagedacht. Soms geef ik hun een boek, je moet voorzichtig zijn.”

De conferentie had een internationaal gezicht. Naast twee Amerikaanse sprekers (Don Carson en John Piper) waren er tal van bezoekers uit omringende landen als Denemarken, Tsjechië, Oostenrijk, Zwitserland en Polen. Een „geestelijk feest” noemt Thomas Krazek (29) de conferentie. Hij is gemeente­stichter en voorganger van een gereformeerde baptistengemeente in West-Polen. „Het Woord van God staat centraal en niet de trends en de manieren van de wereld. Dat is een sterk fundament onder de kerk.”

Alfredo dos Santos (51) woont in Zwitserland, waar hij een Portugese pinkstergemeente leidt. Anderhalf jaar geleden werd hij gegrepen door Romeinen 5:8 en begon hij reformatorisch te preken. Zijn gemeente­leden ervaren het als bevrijdend, vertelt hij. „Ze raken los van de prestatiedruk. Ze hoeven niet meer te denken: „Ík moet iets doen en dan doet God ook wat.””

Uit Nederland was een tiental mensen aanwezig, van wie de meesten uit de kring van de Sola 5 Baptisten kwamen. Ook secretaris M. Timmermans van de Stichting Vrienden van Heidelberg en Dordrecht was er in Hamburg bij om poolshoogte te nemen en contacten te leggen. Hij is erg blij met Evangelium21. „Dit is een terugkeer naar de wortels van de Reformatie, dat is heel belangrijk voor Duitsland. De charismatische ”roze wolken” die er soms nog zijn, zoals ik dat noem, neem ik maar op de koop toe. Het belangrijkste is dat mensen eerlijk behandeld worden voor de eeuwigheid.”

Kerkelijke kaart van Duitsland

Bijna twee derde van de 82 miljoen Duitsers is officieel lid van een kerk. De Evangelische Kerk in Duitsland (EKD), waarin de lutherse en ”reformierte” landskerken verenigd zijn, telt ruim 23 miljoen leden. De Rooms-Katholieke Kerk heeft er nog 1 miljoen meer. De meeste Duitsers bezoeken echter zelden of nooit een kerkdienst. De meeste evangelicaal georiënteerde christenen zijn te vinden in de “Freikirchen”, die samen ruim 300.000 leden tellen.